Guzki śpiewacze (znane również jako guzki głosowe) to pozapalne zgrubienia w obrębie fałdów głosowych krtani, które utrudniają powstawanie dźwięków i są przyczyną przewlekłych dolegliwości u osób intensywnie wykorzystujących swój głos.

Gdzie powstają guzki śpiewacze?

Guzki śpiewacze powstają na fałdach głosowych. Mówi się o nich potocznie, że tworzą się na strunach głosowych, jednak określenie to nie jest prawidłowe. Strukturą krtani, pozwalającą na tworzenie dźwięków, są dwa symetryczne fałdy głosowe. Pokryte są one błoną śluzową i zawierają warstwy mięśniowe. Ich wewnętrznym elementem składowym są też sprężyste, przebiegające równolegle w każdym z fałdów pasma tkanki łącznej, nazywane strunami głosowymi. Guzki śpiewacze tworzą się w powierzchownych warstwach fałdów głosowych, a nie bezpośrednio na strunach.

Miejscem najbardziej narażonym na powstawanie guzków śpiewaczych są te części fałdów głosowych, które podczas fonacji (wydobywania dźwięków) poddawane są największym obciążeniom mechanicznym wynikającym z wibracji. Zwykle guzki tworzą się symetrycznie, w ⅓ przedniej każdego z fałdów głosowych. Do ich powstania dochodzi w podobnym czasie i mają one zbliżoną wielkość.

Przyczyny powstawania guzków śpiewaczych

Guzki śpiewacze są skutkiem przewlekłego stanu zapalnego fałdów głosowych. Stanowią zwykle efekt długotrwałego drażnienia mechanicznego, wynikającego z intensywnego korzystania z głosu w pracy, np. przez śpiewaków, aktorów, spikerów, nauczycieli. Ciągłe drgania, zwiększone napięcie fałdów, powtarzające się duże obciążenia prowadzą do obrzęku, wydzielania mediatorów zapalenia i miejscowego przerostu błony śluzowej oraz warstw podśluzówkowych. Zwiększoną skłonność do powstawania guzków głosowych obserwuje się u osób palących papierosy albo przebywających w środowisku o dużym stopniu zanieczyszczenia powietrza. Drażniące działanie dymu lub pyłów intensyfikuje odczyny zapalne na fałdach głosowych i sprawia, że rozwój guzków jest szybszy.

Polecamy: Afonia – na czym polega to schorzenie? Przyczyny i leczenie bezgłosu

Jak działa układ oddechowy? Odpowiedź znajdziesz w filmie:  

Objawy guzków śpiewaczych

Guzki śpiewacze na fałdach (strunach) głosowych nie pojawiają się nagle. Ich rozwój jest stopniowy, więc początkowe symptomy są niejednokrotnie lekceważone przez chorego. Najczęściej obserwuje się:

• zmianę barwy głosu,
  
• chrypkę,
  
• pokasływanie,
  
• załamywanie się głosu lub jego zniekształcenie po dłuższym mówieniu lub śpiewaniu.
  

Objawy takie są związane z faktem, że guzki powodują zmianę częstotliwości i sposobu wibracji fałdów głosowych będących źródłem dźwięków wydawanych przez człowieka. Przejście drgającego powietrza przez gardło i jamę ustną wpływa tylko na ukształtowanie barwy dźwięku i jego wzmocnienie wskutek rezonansu. Znajdujące się na krawędzi fałdów guzki uniemożliwiają ich pełne zwarcie się (zamknięcie szczeliny głosowej), co prowadzi do deformacji dźwięku, zwiększonego wysiłku mięśniowego i szybkiego narastania zmęczenia.

Charakterystyczne jest nasilenie się objawów w ciągu dnia – ich intensywność jest mniejsza rano, po nocnym wypoczynku, a większa w godzinach popołudniowych, po dłuższej aktywności.

Rozpoznanie guzków śpiewaczych

Guzki głosowe rozpoznaje się podczas badania lekarskiego, wykonując laryngoskopię lub wideolaryngoskopię. Polegają one na oglądaniu krtani bezpośrednio, z użyciem lusterka albo za pomocą układu wizyjnego połączonego z monitorem. Na fałdach głosowych widoczne są stożkowe, białawe grudkowate zgrubienia, często otoczone przez zmieniony zapalnie (zaczerwieniony, obrzęknięty) obszar. W trakcie fonacji fałdy głosowe nie stykają się całkowicie.

W zależności od struktury guzków śpiewaczych określa się je jako miękkie lub twarde. Te ostatnie są efektem długotrwałego procesu zapalnego. Składają się ze zwłókniałych tkanek, które po uformowaniu się nie mają tendencji do samoistnego zanikania.

Leczenie guzków śpiewaczych

Podstawowym zaleceniem dla osób z guzkami śpiewaczymi jest powstrzymanie się od pracy głosem. Niezbędne jest ograniczenie mówienia, czasowa rezygnacja ze śpiewania. W przypadku nauczycieli najlepszym wyjściem jest skorzystanie z przysługującego im urlopu zdrowotnego. Chorego kieruje się często na inhalacje z zastosowaniem środków o działaniu przeciwzapalnym albo na leczenie uzdrowiskowe. W życiu codziennym należy przebywać w pomieszczeniach wietrzonych, w których powietrze nie jest przegrzane i ma prawidłową wilgotność. Konieczne jest unikanie palenia tytoniu, ekspozycji na dym i pyły zawieszone w powietrzu, chronienie się przed ewentualnymi infekcjami górnych dróg oddechowych.

Niestosowanie się do tych zaleceń może doprowadzić do pogorszenia się stanu zdrowia, przekształcenia się guzków głosowych miękkich w twarde i konieczności poddania się operacji, w trakcie której guzki są chirurgicznie usuwane. W okresie pooperacyjnym należy oszczędzać głos i zachowywać zalecenia opisane powyżej. Jeśli chory po zabiegu i okresie rekonwalescencji powraca do dawnej, intensywnej aktywności, możliwe jest ponowne pojawienie się guzków.