Dna moczanowa jest stosunkowo częstym schorzeniem, które powoduje istotne deformacje stawów i zaburzenia troficzne. Celem leczenia guzków dnawych jest zmniejszenie wysokiego poziomu kwasu moczowego w surowicy krwi i zatrzymanie postępującej destrukcji stawów, która powoduje zmiany znacznie utrudniające poruszanie się. Niektóre guzki mogą przebijać się na zewnątrz z wysypywaniem się ich treści. Stanowią także nierzadko czynnik sprawczy uszkodzenia stawów i kości.

Czym są guzki dnawe?

Guzki dnawe (tophici uruci), znane także jako guzki moczanowe lub guzki artretyczne, stanowią skutek uboczny dny moczanowej. Chorobę tę definiuje się jako zespół objawów klinicznych będących konsekwencją odkładania się kryształów moczanu sodu w stawach, tkankach miękkich i narządach wewnętrznych chorych z dnawym zapaleniem stawów.

Te charakterystyczne zmiany pojawiają się stosunkowo późno w przebiegu dny moczanowej. W przypadkach wcześnie zdiagnozowanych i prawidłowo leczonych choroba nie ogranicza w istotny sposób normalnego trybu życia. Duża liczba guzków może prowadzić z kolei do przewlekłego artretyzmu z powodu nadżerek kostnych.

Jak wyglądają guzki dnawe?

Guzek dnawy sprawia, że staw, w okolicy którego powstał, jest obrzęknięty i zaczerwieniony, a skóra nad nim jest napięta i gorąca. W początkowym stadium rozwojowym przybiera niewielkie rozmiary. Ma białawy kolor i jest przesuwalny względem podłoża. W przypadku zaawansowanej formy dny moczanowej guzki mogą doprowadzić nawet do przerywania ciągłości skóry. Bywa, że ulegają owrzodzeniu. Są wrażliwe na dotyk. W ciężkiej postaci na ich powierzchni może się pojawić wydzielina o białym kolorze, przypominająca wyglądem piasek, która zawiera kryształki moczanu sodu. Guzki występują u 30% osób nieleczonych przez 5 lat. Wywołują największy ból w nocy na skutek obniżenia ciepłoty ciała i rano po przebudzeniu.

Umiejscowienie guzków dnawych

Guzki dnawe lokalizują się głównie w pobliżu dotkniętych chorobą stawów i w słabo ukrwionych tkankach ciała. Pojawiają się zwłaszcza na palcach dłoni, nierzadko dochodzi także do powstania guzków dnawych na małżowinach ucha, pięcie i dużym palcu stopy. Znacznie rzadszym ich umiejscowieniem są okolice ścięgien, kręgosłupa, zastawek serca, narządu wzroku, kanału nadgarstka i tarczki powiek oraz wyrostek łokciowy i kaletki maziowe.

Guzki dnawe – leczenie

Rozpoznanie guzków dnawych opiera się na stwierdzeniu obecności kryształów w płynie stawowym i materiale histopatologicznym pobranym ze zmiany. Mogą być mylnie uznane za raka podstawnokomórkowego lub inny nowotwór (szczególnie gdy nie są zlokalizowane w stawie). Leczenie guzków dnawych opiera się w pierwszej kolejności na leczeniu dny moczanowej, która odpowiada za ich powstanie, a także towarzyszących jej często innych przypadłości, zwłaszcza cukrzycy i nadciśnienia tętniczego.

W terapii początkowo zastosowanie ma farmakoterapia opierająca się na lekach hamujących produkcję kwasu moczowego. Najczęściej używanym preparatem jest inhibitor oksydazy ksantynowej — allopurinol, stosowany w dawce dobowej do 300––400 mg/dobę. Dawkę leku należy dopasować do funkcji nerek i stężenia kwasu moczowego w surowicy. Lekiem nowej generacji, który zyskuje na popularności, jest febuksostat. Guzki dnawe mogą zostać dzięki niemu nawet całkowicie wchłonięte.

Pozytywne efekty przynosi rehabilitacja. Chorym zaleca się oszczędzanie miejsc dotkniętych guzkiem. Pomocna jest krioterapia i domowe ochładzanie bolących miejsc. Bardzo dobre efekty lecznicze przynosi kuracja cytrynowa. Kwas cytrynowy, wiążąc się z wapniem, tworzy sól, która po rozpuszczeniu pełni funkcję regulującą tkankę kostną i wpływa na przemianę materii.

Chorym zaleca się stosowanie diety ubogopurynowej oraz unikanie czynników ryzyka, w tym zwłaszcza alkoholu i niektórych leków moczopędnych. Dieta ta polega na ograniczeniu spożycia mięsa, podrobów, ryb, roślin strączkowych i używek. Dozwolone produkty to: mleko, masło, sery, ryż, kasze, owoce, cukier i miód. Nie należy też przygotowywać potraw smażonych, pieczonych i duszonych, a spożywać wyłącznie gotowane. Trzeba pamiętać o dużej podaży płynów, wynoszącej co najmniej 1,5 l dziennie, która zwiększa wytwarzanie moczu i wydalanie kwasu moczowego.

Jak usunąć guzki dnawe?

Usuwanie guzków dnawych uważane jest za ostateczną formę leczenia. Zabiegi chirurgiczne stanowią niekiedy jedyną szansę na poprawę funkcjonowania układu ruchu i odzyskanie sprawności poruszania się przez chorych z dużymi zniekształceniami. Operacji wymagają zwłaszcza twarde guzki zlokalizowane w stawach i ścięgnach oraz te z miejsc bardzo widocznych – na rękach lub na twarzy.

W większości przypadków przy usuwaniu guzków dnawych stosuje się tzw. chirurgię jednego dnia. Bardziej problematyczne są duże zmiany, których likwidacja może wymagać krótkotrwałego pobytu w szpitalu. Miękkie guzki dnawe można nakłuć i usunąć pod ciśnieniem. Z kolei usuwanie tych twardych i dużych może pozostawić po sobie trudno gojące się rany i blizny.

Polecamy wam zapoznać się z prostymi zasadami wstawania z łóżka. Dzięki nim pozbędziecie się bólu kręgosłupa:

Bibliografia:

1. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Warszawa, PZWL, 2005.

2. Wójcik-Maciejewicz A., Samotij D., Reich A., Dna moczanowa jako przyczyna zmian martwiczych skóry dłoni, „Forum Dermatologicum”, 2015, 1(1), s. 21–27.

3. Sebastian A., Kręcichwost R., Kolchicyna w leczeniu dny moczanowej, „Biuletyn Sekcji Młodych Reumatologów PTR”, 2016, 12, s. 22–28.

4. Smoleńska Ż, Zdrojewski Z., Odmienności w przebiegu chorób reumatycznych u osób w podeszłym wieku, „Gerontologia Polska”, 2010, 18(4), s. 169–175.

5. Stefańska A., Dna moczanowa, „Apteka Media”, 2014, 6, s. 11–12.

6. Szczęch R., Narkiewicz K., Hiperurykemia i dna moczanowa, „Choroby Serca i Naczyń”, 2006, 3(3), s. 167–168.