Charakterystyczne w przebiegu grzybicy przełyku są obraz endoskopowy w postaci biało-żółtawych płytek na zaczerwienionej błonie śluzowej oraz nierzadko występujące owrzodzenia. Zmiany chorobotwórcze umiejscowione są w większości przypadków w środkowej i dolnej części przełyku. Typowymi objawami kandydozy przełyku są ból przy połykaniu i dysfagia.

Czym jest grzybica przełyku i co ją wywołuje?

Grzybica przełyku wywołana jest w większości przypadków przez chorobotwórcze drożdżaki. Grzyby z rodzaju Candida, a zwłaszcza Candida albicans stanowią jej najczęstszą przyczynę. Zmiany patologiczne najczęściej lokalizują się w środkowej i dolnej części przełyku. W latach 70. i połowie 80. przełyk był on najczęściej rozpoznawanym miejscem infekcji Candida w przewodzie pokarmowym.

Nierzadko do rozwoju choroby dochodzi w wyniku przeniesienia chorobotwórczych zarazków z innych rejonów trwającej infekcji, a zwłaszcza kandydozy jamy ustnej i gardła. Czynnikami predysponującymi do grzybicy przełyku są m.in.: stany obniżonej odporności organizmu, nowotwory, AIDS, stosowanie inhibitorów pompy protonowej, antybiotyków o szerokim spektrum działania, leków przeciwgruźliczych, kortykosteroidów i choroby przełyku (zwłaszcza achalazja). Do rozwoju schorzenia przyczynić się mogą ponadto: źle leczona i długotrwała cukrzyca, przewlekła niewydolność serca, przewlekła niewydolność nerek, przewlekłe choroby układu oddechowego (zwłaszcza przewlekła obturacyjna choroba płuc), choroby endokrynologiczne (nadczynność tarczycy czy niewydolność przytarczyc). Działanie chorobotwórcze wykazują także: nieprawidłowa dieta, niedożywienie, niedobory witaminy A, B1, B2 lub żelaza, niedostateczna higiena i alkoholizm. Długotrwałe żywienie chorego drogą pozajelitową również sprzyja rozwojowi infekcji grzybiczej przełyku. Ponadto wiele badań potwierdza, że kandydoza tej części przewodu pokarmowego jest częstym zakażeniem szpitalnym (kandydoza poantybiotykowa).

Jakie objawy daje grzybica przełyku?

Objawy grzybicy przełyku zostały sklasyfikowane na 4 stopnie natężenia:

• stopień I – nieliczne, uwypuklone, o wielkości maksymalnej sięgającej do 2 mm zmiany plamiste, przybierające białe zabarwienie, którym nie towarzyszy przekrwienie błony śluzowej, owrzodzenia czy obrzęk;
  
• stopień II – liczne, uniesione, o średnicy sięgającej powyżej 2 mm zmiany plamiste, którym towarzyszy obrzęk i przekrwienie, ale nie rozwijają się owrzodzenia;
  
• stopień III – plamiste linijne lub guzkowe zmiany, którym towarzyszy przekrwienie i owrzodzenie;
  
• stopień IV – zmiany takie jak w przypadku grzybicy przełyku stopnia III, z którymi dodatkowo współwystępuje kruchość w obrębie błony śluzowej i zwężenie światła przełyku.
  

Nieco rzadziej występującymi symptomami grzybicy przełyku mogą być m.in.: perforacja, krwawienie, wytworzenie przetoki przełykowo-aortalnej, ból przy połykaniu (odynofagia) i utrudnione przechodzenie pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka (dysfagia), ból zamostkowy i w nadbrzuszu, gorączka, ogólne złe samopoczucie, osłabienie, brak apetytu, zgaga i nudności, powiększenie okołoprzełykowych węzłów chłonnych.

Leczenie grzybicy przełyku

Leczenie grzybicy przełyku opiera się w pierwszej kolejności na farmakoterapii. Średni czas trwania specjalistycznego leczenia to najczęściej 14–21 dni. Początkowo podejmowane jest leczenie miejscowe. Zastosowanie mają wtedy zwłaszcza zawiesiny nystatyny. W przypadku chorych zmagających się jednocześnie z silnymi zaburzeniami układu odpornościowego konieczne staje się wprowadzenia terapii ogólnej. Najlepiej sprawdza się w tej sytuacji ketokonazol, itrakonazol i flukonazol. Należy wzmocnić ogólną odporność organizmu. Warto przyjmować suplementy diety z witaminami, które uzupełnią niedobory mikro- i makroelementów.

Domowe sposoby leczenia grzybicy przełyku

Domowe sposoby leczenia grzybicy przełyku pełnią tylko rolę wspomagającą leczenia specjalistycznego. Podstawą jest właściwa higiena jamy ustnej. Nie bez znaczenia w grzybicy przełyku jest dieta. Wskazane jest stosowanie tzw. diety przeciwgrzybiczej, która opiera się zwłaszcza na ograniczeniu udziału węglowodanów prostych i produktów zawierających drożdże w codziennym jadłospisie. Zaleca się także spożywanie w ciągu doby około 2 l płynu.

W grzybicy przełyku dużą rolę ma leczenie naturalne. Korzystne efekty daje macerat z nasion lnu zwyczajnego (siemię lniane). Łyżeczkę zmielonych nasion zalewa się szklanką letniej, przegotowanej wody i odstawia na kilka godzin. Następnie roztwór odcedza się i pije (2 szklanki dziennie). Dzięki temu powstaje śluz, który tworzy cienką ochronną warstwę, pełniącą rolę swoistego opatrunku na uszkodzeniu błony śluzowej przełyku. Właściwości przeciwgrzybicze wykazują także m.in. koszyczki rumianku, kwiat nagietka, liście podbiału, kora dębu, liść szałwii, ziele tymianku, alantoina, koci pazur, czarci pazur, olejek rumiankowy i olejek miętowy. Z roślin tych przygotowuje się płukanki. W tym celu można wykorzystać także olej kokosowy, olej goździkowy, aloes, czosnek, oregano, ocet jabłkowy i wodę utlenioną 3%.

Bibliografia:

1. Vaquez J.A., Sobel J.D., Candidiasis, W: Desmukes W.E., Pappas P.G., Sobel J.D. (red.), Clinical mycology, New York, Oxford University Press, 2003, s. 143–187.

2. Rogalski P., Kandydoza przewodu pokarmowego — fakty i mity, “Gastroenterologia Kliniczna”, 2010, 2(3), s. 87–97.

3. Paczkowska I., Wójtowicz A., Malm A., Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz, „Farmacja Polska”, 2010, 66(8), s. 539–543.

4. Ciszewski M., Czekaj T., Grzybicze zakażenia szpitalne – narastające zagrożenie, „Nowa Medycyna”,2014, 2, s. 73–76.

5. Prystupa A., Lachowska -Kotowska P., Dyczko M. i wsp., Kandydoza przełyku jako przyczyna dolegliwości bólowych w klatce piersiowej u pacjenta z niewydolnością nerek, „Family Medicine & Primary Care Review”, 2011, 13(2), s. 373–375.

6. Karoń J., Kandidiaza przewodu pokarmowego, „Nowiny Lekarskie”, 1999, 68(1), s. 924–936.

7. Janus A., Nie daj się zjeść grzybom Candida, Warszawa, Wydawnictwo IPS, 2011.