Grzybica głowy zaliczana jest do grupy grzybic powierzchownych, które stanowią ważny, ciągle aktualny problem epidemiologiczny, terapeutyczny i społeczny. Do zakażenia dochodzi w warunkach specjalnych, związanych z osłabieniem organizmu. W ciągu ostatnich dziesięcioleci odnotowuje się stały wzrost zachorowań na grzybicę skóry owłosionej głowy, która występuje przede wszystkim u dzieci w wieku przedpokwitaniowym.
Co to jest grzybica głowy?
Za pojawienie się grzybicy głowy odpowiadają grzyby chorobotwórcze. W większości przypadków rozwija się ona na skutek działania dermatofitów, które atakują zrogowaciałe struktury naskórka, włosów i paznokci bądź grzybów drożdżopodobnych, które lokalizują się na błonach śluzowych i w fałdach skórnych, a niekiedy zajmują też narządy wewnętrzne. Infekcję dermatofitową, czyli tzw. dermatofitozę, owłosionej skóry głowy określa się mianem Tinea capitis. Schorzenie dotyka ludzi we wszystkich grupach wiekowych i znacząco wpływa na ich jakość życia, jednakże najczęściej rozwija się u dzieci.
Rodzaje grzybicy głowy
Wśród grzybic na głowie wymienia się:
-
grzybicę woszczynową (Tinea favosa) – występuje zazwyczaj u osób dorosłych; typowe są ogniska woszczyny (powstałej ze struktury grzyba, zrogowaciałych komórek naskórka, czyli tzw. tarczek woszczynowych i nadmiaru łoju), konsekwencją jest trwałe wyłysienie i blizny po leczeniu, zarodniki ułożone są nierównomiernie zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz włosa czy powierzchni skóry;
-
grzybicę drobnozarodnikową powierzchowną (Tinea capitis microsporica) – włosy w obrębie ogniska ucięte są na jednakowej wysokości (zazwyczaj przy powierzchni skóry, na wysokości 1–3 mm); zarodniki położone są na zewnątrz włosa (tzw. zakażenie typu ecthothrix) i widoczne gołym okiem (mają postać drobnych, białych ziarenek); ogniska chorobowe zlokalizowane są przeważnie w okolicy skroniowej i potylicznej;
-
grzybicę strzygącą (Tinea capitis trichophitica) – może być powierzchowna lub z odczynem zapalnym; najczęściej występuje u dzieci; ma przebieg wieloletni i przewlekły; włosy w obrębie ogniska sprawiają wrażenie uciętych na różnej wysokości; jest to przeważnie zakażenie typu endothrix (zarodniki zlokalizowane są wewnątrz włosa).
Objawy grzybicy skóry głowy
Grzybica skóry głowy daje takie objawy, jak:
- powstawanie guzów wokół mieszków włosowych, które mają skłonność do rozmiękania, wówczas wydobywa się z nich treść ropna;
- zlewanie się pojedynczych guzów w jeden, ostro odgraniczony, żywoczerwony wykwit z luźno osadzonymi włosami;
-
wypadanie włosów, łysienie, łuszczenie skóry, bliznowacenie;
- ból, świąd, stan zapalny;
- zmiany chorobowe na brwiach, rzęsach i brodzie;
- gorączka;
- odczyny alergiczne – grudki przymieszkowe na tułowiu, rumień guzowaty, bóle stawów, rumień wielopostaciowy;
- powiększone i bolesne węzły chłonne karku i szyi.
Czynniki predysponujące do grzybicy owłosionej skóry głowy
Do grzybicy skóry owłosionej głowy mogą predysponować czynniki:
-
o charakterze miejscowym, m.in. nadmierna potliwość, suchość skóry, zaburzenia ukrwienia, urazy, zabiegi chirurgiczne, oparzenia, maceracja tkanek;
-
o charakterze ogólnoustrojowym, m.in. nabyte i wrodzone niedobory immunologiczne, chemioterapia, radioterapia, antybiotykoterapia, stosowanie glikokortykosteroidów, ostra białaczka, choroba Hodgkina, AIDS, czynniki jatrogenne (immunosupresja), choroby endokrynologiczne (cukrzyca, zespół Cushinga, niedoczynność tarczycy, niewydolność nerek), niedożywienie, wyniszczenie;
- o charakterze środowiskowym, m.in. wysoka temperatura i wilgotność powietrza, korzystanie z basenów, wspólne szczotki, grzebienie, niewłaściwa pielęgnacja.
Skąd się bierze grzybica i jak skutecznie z nią walczyć? Dowiesz się tego z filmu:
Domowe sposoby na grzybicę głowy
W terapii grzybicy głowy zaleca się prowadzenie leczenia ogólnego, zaś leczenie miejscowe pełni funkcję wspomagającą. Leczenie specjalistyczne trwa około 6–8 tygodni. Najczęściej stosowanymi farmaceutykami są: flukonazol, terbinafina, gryzeofulwina i itrakonazol. Środki te podawane są przeważnie w postaci tabletek. Nierzadko mogą mieć formę kremów, szamponów, płynów lub płukanek. Taką terapię powinien prowadzić specjalista dermatolog.
W leczeniu grzybicy skóry głowy mogą się sprawdzić także domowe rozwiązania. Źródłem wielu cennych substancji o działaniu terapeutycznym, stosowanych w leczeniu grzybicy skóry, są rośliny lecznicze. Doskonale sprawdzają się ziołowe płukanki. Właściwości przeciwgrzybicze wykazują m.in. koszyczki rumianku, kwiat nagietka, liście podbiału, kora dębu, liście szałwii, ziele tymianku, alantoina, koci pazur, rozmaryn, czarci pazur, olejek rumiankowy, olejek oregano i olejek miętowy. Podobne działanie wykazują czosnek, aloes i olejek z drzewa herbacianego
Należy dbać o higienę osobistą. Ważne jest golenie i strzyżenie zmienionych chorobowo włosów tuż przy skórze głowy, średnio co 10 dni. Należy systematycznie odkażać ogniska choroby i ich otoczenie oraz często myć głowę. Na grzybicę skóry głowy stosowany jest specjalny szampon. Należy pamiętać o myciu grzebieni i szczotek do włosów w ciepłej wodzie z mydłem oraz o dezynfekcji zakażonej pościeli i czapek.
Bibliografia:
1. Pindycka-Piaszczyńska M., Gębska E., Filipowska B. i wsp., Grzybica owłosionej skóry głowy ze stanem zapalnym - opis przypadku, „Pediatria Polska”, 2006, 81(11), s. 854–857.
2. Andres M., Jaworek A., Stec-Polak M., Radzimowska J., Wojas-Pelc A., Infekcje grzybicze skóry i jej przydatków – analiza wyników badań mykologicznych Pracowni Mykologicznej w latach 2010-2014, „Przegląd Lekarski”, 2015, 72(5), s. 253–256.
3. Szklarczyk M., Goździalska A., Jaśkiewicz J., Choroby oraz pielęgnacja skóry głowy i włosów, W: Goździalska A., Jaśkiewicz J. (red.), Stan skóry wykładnikiem stanu zdrowia, Kraków, Oficyna Wydawnicza AFM, 2012, s. 65–73.
4. Galęba A., Bajurna B., Grzybica skóry owłosionej, „Pielęgniarstwo Polskie”, 2014, 1(51), s. 49–53.
5. Trzmiel D., Lis-Święty A., Bergler-Czop B., Klinika zakażeń grzybiczych skóry i jej przydatków w praktyce lekarza rodzinnego – problem ciągle aktualny, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 2011,17(4), s. 212–217.