Gruczołów potowych apokrynowych nie da się dostrzec gołym okiem, ponieważ są zlokalizowane w okolicy dołów pachowych, co nie przeszkadza człowiekowi się pocić. Z ich nadmierną aktywnością borykają się częściej mężczyźni. Woń gruczołów apokrynowych jest indywidualna, bardzo często uwarunkowana pochodzeniem.
Co to są gruczoły potowe?
Gruczoły potowe to pojedyncze komórki gruczołowe pełniące funkcję wydzielniczą. Ma je większość ssaków. Są obecne także u ludzi. Zbudowane z tkanki nabłonkowej, uchodzą na powierzchni ciała lub wprost do mieszków włosowych. Wydzielają pot, czego skutkiem jest ich udział w procesie termoregulacji. Dzięki temu człowiek może ochłodzić swoje ciało i wydalić szkodliwe substancje z organizmu. Woń wydzielanego potu zależy od pochodzenia człowieka, ale też od rodzaju gruczołu, który w danej chwili jest aktywny.
Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o skórze:
Rodzaje gruczołów potowych
Gruczoły potowe obecne w organizmie człowieka dzieli się na dwa rodzaje:
- gruczoły ekrynowe – człowiek ma ich około 2–3 milionów. Zlokalizowane są na całej powierzchni skóry, lecz miejsca najbardziej aktywne to czoło, dłonie oraz stopy. Gruczoły ekrynowe biorą udział w procesie termoregulacji ciała. Ich brak lub wrodzony niedobór objawia się podwyższoną temperaturą;
- gruczoły apokrynowe – zlokalizowane we wrażliwych miejscach, takich jak: doły pachowe, okolice brodawek sutkowych, pępek, przy wzgórku łonowym oraz w okolicy narządów płciowych. Ich część wydzielnicza mieści się w warstwie głębokiej skóry właściwej, a przewód odchodzi do mieszka włosowego. W porównaniu do gruczołów ekrynowych nie mają wpływu na temperaturę ciała. Rozwijają się w okresie dojrzewania, a ich podstawową rolą jest wydzielanie potu, który u niektórych osób ma bardzo intensywny zapach. Uważa się, że jest to związane z układem hormonalnym, choć nigdy oficjalnie nie potwierdzono tej tezy.
Gruczoły różnią się wielkością oraz aktywnością, np. rozmiar oraz działanie gruczołów apokrynowych są zależne od płci i rasy. U ludzi białych są one z reguły mniejsze niż u osób czarnoskórych, z kolei większe są u mężczyzn niż u kobiet.
Wydzielanie potu przez gruczoły apokrynowe
Zasadniczą funkcją gruczołów apokrynowych jest wydzielanie potu – substancji składającej się głównie z wody, tłuszczów, kwasu moczowego, mocznika, amoniaku, węglowodanów oraz związków mineralnych. Ostateczny skład potu jest uwarunkowany czasem wydzielania. Gruczoły apokrynowe produkują pot w wyniku procesów fizjologicznych. Jego ilość nasila się pod wpływem wysiłku fizycznego lub w sytuacjach stresowych, ponieważ komórki apokrynowe są stymulowane przez hormony w momencie, gdy człowiekowi towarzyszą emocje.
Pot wydzielany przez gruczoły apokrynowe ma nieco mętną, żółtą barwę. Jest też lepki. W jego składzie znajdują się głównie: cholesterol, trójglicerydy, kwasy tłuszczowe oraz niewielkie ilości androgenów, które są hormonami płciowymi. Rozkładają się one pod wpływem bakterii bytujących na skórze. To sprawia, że wydzielina ma charakterystyczny, ostry i czasem nieprzyjemny zapach.
Polecamy: Przyczyny nadpotliwości - stres, choroby, otyłość, dieta i tarczyca. Leczenie
Jak skutecznie pozbyć się nadpotliwości? Dowiesz się tego z filmu:
Choroby gruczołów apokrynowych
Rozwój i funkcjonowanie gruczołów apokrynowych są ściśle związane z gospodarką hormonalną, dlatego jakiekolwiek nieprawidłowości mogą skutkować stanami zapalnymi w miejscach, gdzie zlokalizowane są komórki potowe. Jednym z takich schorzeń jest choroba Fox-Fordyce’a, którą potocznie nazywa się potówkami apokrynowymi. Jej etiologia nie została do końca wyjaśniona. Wiadomo tylko, że chorują na nią kobiety w wieku rozrodczym. Przyczyną powstawania potówek jest zamknięcie światła przewodów wyprowadzających gruczoły, w wyniku czego wydzielany przez nie pot przenika do tkanki łącznej i powoduje infekcję.
Zapalenie gruczołów apokrynowych może rozpocząć się w okresie dojrzewania płciowego. Odczyn zapalny lokalizuje się zazwyczaj w obrębie dołów pachowych lub narządów płciowych. Na skórze chorego pojawiają się grudki, które łatwo pomylić z czyrakami. Choroba może pozbawiać owłosienia lub znacznie je przerzedzić. Włosy są również bardzo łamliwe. Objawy schorzenia nasilają się podczas ciąży.
Chorobie Foxa-Fordyce’a towarzyszą zaburzenia miesiączkowania i uporczywy świąd, które warto leczyć farmakologicznie. Kobieta musi stosować środki antykoncepcyjne, nierzadko sterydy przeciwzapalne i preparaty przeciwświądowe. Kluczową rolę w przebiegu tego schorzenia odgrywa stan emocjonalny chorego. Napięcie i sytuacje stresowe wzmagają bowiem uporczywe symptomy.
Wśród chorób gruczołów apokrynowych wymienia się zapalenie ropne. Choroba lokalizuje się w dołach pachowych, a jej prawdopodobną przyczyną jest zakażenie gronkowcowe. Rozwojowi zapalenia sprzyja nadmierna potliwość.
Bibliografia:
- Wójtowicz Z., Podstawy Anatomii Człowieka, Wyd. II zmienione, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2009.