Mówisz, że wszystko Cię boli a lekarz czuje się bezradny wobec prawidłowych wyników badań? Fibromialgia zaliczana jest do grupy chorób reumatyzmu tkanek miękkich, stanowiących najczęstszą przyczynę dolegliwości spotykanych w praktyce reumatologicznej i w podstawowej opiece zdrowotnej. Różnią się między sobą umiejscowieniem dolegliwości i rodzajem zajętej tkanki, jednak posiadają pewne wspólne cechy - miejscowy proces zapalny wywołujący ból i ograniczenie ruchomości czynnej, a przy tym dobry stan ogólny i brak istotnych zaburzeń w badaniach laboratoryjnych.

Co to jest fibromialgia?

Fibromialgia dotyka średnio 4% populacji. Zdecydowanie częściej występuje u kobiet w wieku 35 -55 lat. Nieznana jest przyczyna tej jednostki chorobowej, choć pierwsze objawy najczęściej pojawiają się u osób obciążonych różnymi sytuacjami stresowymi.

Tego typu choroby mogą wystąpić w każdym wieku, jednak ich częstość wzrasta wraz z wiekiem, co wiąże się z naturalnym spadkiem ruchomości i elastyczności ścięgien i więzadeł. Z wiekiem spada też siła mięśni, które coraz mniej efektywnie wspierają struktury kostne.

Fibromialgia - objawy

Fibromialgia charakteryzuje się przewlekłym, uogólnionym bólem mięśniowo-stawowym, zmęczeniem i uczuciem sztywności ciała, zaburzeniami snu. Ból nasila się podczas odpoczynku. Wysiłek przynosi minimalną ulgę. Charakter bólu jest zmienny - pulsujący, okresami ciągły, kłujący. Osoby cierpiące na fibromialgię mają problem ze scharakteryzowaniem tego bólu i określeniem konkretnego miejsca jego występowania. Bolesność występuje w typowych dla tej jednostki chorobowej punktach. Dla rozpoznania fibromialgii konieczne jest występowanie co najmniej 11 punktu tkliwych.

Fibromialgia - bolesne, tkliwe punkty

Wyróżnia się 18 punktów bolesnych (9 parzystych punktów występujących symetrycznie po stronie prawej i lewej).

1. Przyczep mięśni podpotylicznych 
   
2. Przestrzeń pomiędzy wyrostkami poprzecznymi C5-C7
   
3. Górny brzeg mięśnia czworobocznego
   
4. Przyczep mięśnia nadgrzebieniowego w okolicy przyśrodkowego brzegu łopatki.
   
5. Połączenie chrzęstno-kostne drugiego żebra
   
6. 2 cm dystalnie od nadkłykcia bocznego kości ramiennej
   
7. Górny zewnętrzny kwadrant pośladka
   
8. Tylna powierzchnia wyniosłości krętarza większego
   
9. Kłykieć przyśrodkowy kości udowej
   

Fibromialgia - rozpoznanie

Do rozpoznania fibromialgii konieczne jest spełnienie kilku warunków. Po pierwsze w wywiadzie stwierdza się stałe nasilenie objawów od co najmniej 3 miesięcy. Kolejnym warunkiem jest eliminacja innych możliwych przyczyn bólu. Ostatnie kryterium obejmuje wartości wskaźników :

•  Wskaźnik rozległości bólu (WPI - widespread pain index) - należy ocenić liczbę obszarów, w których ból występował w ciągu ostatniego tygodnia 
  
•  Wskaźnik nasilenia objawów (SS - symptom severity) - określa się w skali 0-3 nasilenie każdego z następujących objawów w ciągu ostatniego tygodnia: zmęczenie, zaburzenia snu, zaburzenia czynności poznawczych, objawy somatyczne (jak bóle mięśni, zawroty głowy, zaparcia, ból, zaburzenia widzenia, kurcze pęcherza moczowego itp.)
  

Powyższe wskaźniki w celu rozpoznania fibromialgii powinny wynosić odpowiednio WPI > 7 przy SS > 5 lub WPI 3-6 przy SS > 9

Fibromialgia - leczenie

Leczenie tej jednostki chorobowej jest bardzo trudne. Obejmuje przede wszystkim ćwiczenia usprawniające, które są trudne w realizacji ze względu na zmniejszoną tolerancje wysiłku w fibromialgii. Kolejnym elementem leczenia są leki przeciwdepresyjne i przeciwbólowe. Leki przeciwdepresyjnym zmniejszają ból i zmęczenie, poprawiają sen i ogólne samopoczucie, ale na ogół nie modulują punktów tkliwych. Stosowane z tej grupy są inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, a zwłaszcza leki o działaniu noradrenergicznym i swoiście serotoninergicznym, inhibitory MAO. Z leków przeciwbólowych najczęściej stosowany jest tramadol, rzadziej inne opioidy albo paracetamol. Ponadto wykorzystuje się różne metody psychoterapii behawioralnej. Glikokortykosteroidy i standardowe nieopioidowe leki przeciwzapalne nie znajdują zastosowania w leczeniu.

Podsumowanie

Fibromialgia to przewlekła niezapalna choroba reumatyczna tkanek miękkich. Charakteryzuje się bólem o różnym nasileniu obejmującym właściwie całe ciało. Ponadto mogą występować różnego rodzaju objawy somatyczne niezwiązane z układem kostno-stawowym i uogólniona sztywność, szczególnie z rana. Choroba jest trudna do diagnostyki ze względu na to, że badania laboratoryjne nie wykazują istotnych odchyleń. Leczenie jest oparte na ćwiczeniach, farmakoterapii i psychoterapii behawioralnej.