Dezynfekcja nie jest tak skuteczna jak sterylizacja bądź działania antyseptyczne. Jej efekt jest zależny od wielu czynników, takich jak: gatunek, liczba bądź środowisko, w którym żyją dane wirusy, grzyby lub bakterie. Aby zwiększyć skuteczność dezynfekcji, można dopasować metodę usuwania drobnoustrojów do ich rodzaju oraz do powierzchni, na jakiej występują. Najczęściej stosowane są metody fizyczne, chemiczne lub termiczno-chemiczne, a rzadziej filtracja i promieniowanie UV. Należy zwrócić szczególną uwagę na dezynfekcję i mycie rąk. Dzięki zachowaniu zasad higieny możliwe jest uniknięcie wielu zakażeń, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia i życia.
Dezynfekcja – co to jest?
Dezynfekcja to pojęcie, które oznacza wszelkie czynności prowadzące do odkażenia, czyli zniszczenia drobnoustrojów i ich przetrwalników znajdujących się na przedmiotach i powierzchniach użytkowych oraz na rękach. Dezynfekcja nie zawsze jednak usuwa wszystkie bakterie, wirusy i grzyby, a także ich formy przetrwalnikowe, gdyż jest to zależne od wielu czynników – między innymi od gatunku, liczby i aktywność fizjologicznej drobnoustroju, a także środowiska, w którym bytuje. Znaczenie ma temperatura, pH, wilgotność oraz czas działania.
Metody dezynfekcji
W dezynfekcji, podobnie jak w działaniach antyseptycznych, stosuje się 3 metody. Zalicza się do nich:
-
dezynfekcję termiczną
Podczas tej metody dezynfekcji wykorzystywana jest woda w temperaturze 93°C bądź para wodna mająca 105–110°C. Tego typu technikę stosuje się przede wszystkim do odkażania odzieży (np. bielizny), naczyń lub wyposażenia sanitarnego. Dzięki tej metodzie można sprawdzić skuteczność i ocenić stopień wyjałowienia.
-
dezynfekcję chemiczno-termiczną
Podczas tej metody dezynfekcji wykorzystywane są środki chemiczne o niskich stężeniach i ciepło (60°C). Taki sposób używany jest tylko wtedy, gdy odkażane przedmioty są wrażliwe na wysoką temperaturę i nie może być wykorzystana metoda termiczna.
-
dezynfekcję chemiczną
Podczas tej metody dezynfekcji wykorzystywane są roztwory substancji chemicznych na bazie chloru, alkoholi, pochodnych fenolu, aldehydów itp.
Możliwe jest także wykorzystanie filtracji i promieniowania UV, jednak są to zdecydowanie rzadziej stosowane metody. Ta pierwsza używana jest do usuwania wirusów, bakterii i grzybów z płynów ciepłochwiejnych. Obecnie stosuje się w tym celu nowoczesne filtry membranowe umożliwiające eliminację wszelkich drobnoustrojów. Dodatkowo można zastosować także promieniowanie UV, które wyjaławia powietrze i powierzchnie użytkowe. Wadą tej metody jest fakt, że promieniowanie nie wnika w głąb przedmiotów ani cieczy, przez co nie usuwa wszystkich drobnoustrojów.
Dezynfekcja a sterylizacja – jakie są między nimi różnice?
Sterylizacja to proces, w którym działanie poszczególnych metod prowadzi do całkowitego wyjałowienia – niszczone są wszystkie żywe formy drobnoustrojów, przy czym jej efekt zależny jest od przygotowania materiałów, wyboru metody sterylizacji i poprawności wykonania. Czynności dezynfekcyjne niszczą tylko formy wegetatywne i niektóre formy przetrwalnikowe.
Mycie i dezynfekcja rąk – jak robić to poprawnie?
Mycie i dezynfekcja rąk (odkażanie, wyjaławianie) to wszelkie czynności prowadzące do usunięcia drobnoustrojów. Odkażenie skóry jest konieczne podczas kontaktu z pacjentem bądź w trakcie produkcji pożywienia. Dzięki tym czynnościom zmniejsza się ryzyko zakażenia w placówkach służby zdrowia, w przemyśle spożywczym i w innych tego typu miejscach. Dezynfekcję rąk przeprowadza się przed zabiegami medycznymi, po zdjęciu rękawic ochronnych i po kontakcie z materiałem zakaźnym, a także z innymi wydzielinami. Aby przystąpić do mycia, należy uprzednio zdjąć biżuterię, zegarek i zmyć lakier z paznokci.
Do działań dezynfekcyjnych używane są substancje, takie jak: alkohole, czwartorzędowe zasady amoniowe oraz chlorowce. Dezynfekcja rąk polega na wcieraniu preparatu w skórę przez minimum 30 sekund (skóra musi być ciągle wilgotna). Podczas tej czynności należy zwrócić uwagę na wszystkie części dłoni, a zwłaszcza na te najczęściej pomijane w trakcie mycia. Do dezynfekcji używa się ok. 3–5 ml preparatu.
Bibliografia:
1. V. Buchrieser, T. Miorini, Podstawy Mycia, Dezynfekcji i Sterylizacji