Torbiel celomatyczna, inaczej określana osierdziowo-międzybłonkową, pomimo łagodnego charakteru może być potencjalnie niebezpieczna ze względu na możliwość pęknięcia i wystąpienia krwotoku lub zakażenia. Duża część chorych nie odczuwa żadnych dolegliwości związanych z torbielą.
Czym jest torbiel celomatyczna?
Torbiel celomatyczna jest zmianą patologiczną występującą w śródpiersiu. Wraz z torbielami wywodzącymi się z pierwotnej cewy pokarmowej jest pozostałością zaburzeń rozwojowych z okresu prenatalnego. Zbudowana jest z tkanki łącznej włóknistej pokrytej międzybłonkiem, często jest wypełniona płynem. Torbiele celomatyczne są zmianami łagodnymi, niemającymi tendencji do złośliwienia. W prawie 95% występują w śródpiersiu przednim, przeważnie po stronie prawej. O wiele rzadziej torbiele celomatyczne lokalizują się w śródpiersiu górnym, tylnym, w okolicach wnęk płuc oraz w sąsiedztwie łuku aorty. Warto pamiętać, że torbiele celomatyczne nie wstępują na płucach, lecz w ich okolicy. Szacuje się, że zmiany powstają u 1 na 100 tysięcy osób.
Istnieją dwie teorie wyjaśniające powstanie torbieli celomatycznych. Pierwsza z nich odnosi się do nieprawidłowego połączenia zatok występujących we wczesnych okresach rozwojowych zarodka, z których powstaje worek i jama osierdziowa. Jeżeli jedna z zatok nie połączy się z pozostałymi, to dochodzi do powstania uchyłku osierdziowego i rozwoju torbieli celomatycznej. Druga teoria dotyczy nieprawidłowego oddzielenia się jamy osierdziowej od jamy opłucnej w okresie zarodkowym. Torbiele celomatyczne są zmianami wrodzonymi, dlatego też są diagnozowane zarówno u osób młodych, jak i starszych. Nieco częściej występują u mężczyzn. Torbiele mogą być uszypułowane, przez co mogą się cechować pewną ruchomością.
Jakie są objawy torbieli celomatycznej?
W większości przypadków (około 70%) torbiele celomatyczne są bezobjawowe. Dotyczy to przede wszystkim niewielkich zmian. Występowanie objawów sugeruje obecność większych torbieli i w tym przypadku pacjenci mogą uskarżać się na takie objawy, jak:
- ból w klatce piersiowej
- uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej
- kaszel
- duszność
- utrudnione połykanie
- poposiłkowe uczucie pełności w jamie brzusznej.
Torbiele osierdziowo-międzybłonkowe bywają niebezpieczne ze względu na możliwość perforacji i wywołania krwotoku oraz zakażenia. Dodatkowo mogą powodować zespół żyły głównej górnej, ucisk tętnic płucnych oraz wywołać obrzęk płuc. Bardzo rzadko dochodzi do skręcenia szypuły torbieli, czego wynikiem jest bardzo silny ból w klatce piersiowej.
Jak zdiagnozować torbiel celomatyczną?
Torbiele celomatyczne najczęściej są przypadkowo rozpoznawane, szczególnie w czasie badania radiologicznego klatki piersiowej. W diagnostyce najważniejszą rolę odgrywają badania obrazowe, takie jak: tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MRI), echokardiografia (echo serca) oraz rentgen (RTG) klatki piersiowej. Należy pamiętać, że wielkość torbieli może się różnić w zależności od fazy oddechu, w przypadku połączenia szypuły torbieli z jamą osierdzia. W badaniu radiologicznym na ogół stwierdza się gładką, zaokrągloną masę, która przylega do serca.
Z jakimi schorzeniami należy różnicować torbiel celomatyczną?
Torbiele osierdziowo-międzybłonkowe należy różnicować z:
- pozapalnymi torbielami osierdzia
- otorbionym płynem w opłucnej
- guzami grasicy
- torbielami skrzelopochodnymi
- przepukliną przeponową.
Skąd się bierze przepuklina? Dowiesz się tego z naszego filmu:
Jak wygląda leczenie torbieli celomatycznej?
Leczenie torbieli celomatycznych zależy przede wszystkim od jej wielkości. W przypadku zmian małych, bezobjawowych leczenie może być zachowawcze lub w ogóle nie musi być zalecane. Torbiele duże i objawowe są leczone poprzez przezskórne nakłucie i ewakuację płynu. W pewnych przypadkach po opróżnieniu torbieli dochodzi do jej nawrotu, dlatego też powinno się poddawać ją sklerotyzacji. Zabieg polega na wstrzyknięciu do wnętrza zmiany stężonego etanolu, co wywołuje zwłóknienie jej wnętrza. W przypadku niezadowalających efektów leczenia torbiel wycina się operacyjnie.
Torbiel celomatyczna a inne torbiele wrodzone
Poza torbielami celomatycznymi do torbieli wrodzonych należą torbiele z pierwotnej cewy pokarmowej. Zalicza się do nich torbiele odoskrzelowe, przełykowe i rzekome. Torbiele odoskrzelowe występują przeważnie w śródpiersiu środkowym u dorosłych w wieku 20–40 lat. Tak jak torbiele celomatyczne, zwykle są rozpoznawane przypadkowo w czasie badań obrazowych klatki piersiowej. Zmiany duże, objawowe znajdujące się w okolicy rozwidlenia tchawicy mogą stanowić zagrożenie życia. Torbiele przełykowe występują znacznie rzadziej niż torbiele odoskrzelowe. Lokalizują się przede wszystkim w śródpiersiu tylnym. Około 2/3 przypadków jest diagnozowane w pierwszym roku życia dziecka. W większości przypadków są objawowe. Do najczęstszych symptomów należą: duszność, kaszel, wymioty. W niektórych przypadkach torbiele te mogą powodować zagrażające życiu krwotoki.
Bibliografia:
- J. Gawrychowski, M. Gawdziński, Torbiele śródpiersia [w:] J. Gawrychowski (red.), Guzy śródpiersia. Diagnostyka i leczenie, PZWL, Warszawa 2011.
- I. Jedliński, M. Jamrozek-Jedlińska, P. Bugajski, M. Bartkowiak, M. Słomczyński, K. Poprawski, Duża bezobjawowa torbiel osierdzia w okolicy koniuszka serca, Kardiologia Polska, Warszawa 2012.