Zespół Alicji w Krainie Czarów swoją nazwę zawdzięcza bohaterce książki Lewisa Carrolla pod tytułem „Przygody Alicji w Krainie Czarów”. Doświadcza ona licznych iluzji wzrokowych dotyczących otaczającej jej rzeczywistości oraz własnego ciała – raz staje się mała a innym razem nienaturalnie duża. Podobne objawy zgłaszali pacjenci brytyjskiego psychiatry Johna Todda, dlatego postanowił nazwać je zespołem Alicji w Krainie Czarów.

Czym jest zespół Alicji w Krainie Czarów?

Zespół Alicji w Krainie Czarów (z angielskiego Alice in Wonderland Syndrome – AIWS) jest zaburzeniem psychosensorycznym, które wiąże się z nieprawidłowym odbieraniem, postrzeganiem i interpretacją wrażeń zmysłowych. Dotyczą one przede wszystkim percepcji własnego ciała. Schorzenie może występować u osób w każdym wieku, jednak najczęściej rozpoznaje się syndrom Alicji w Krainie Czarów u dzieci między 5. a 10. rokiem życia.

Po raz pierwszy przypadki choroby zostały opisane w latach pięćdziesiątych XX wieku przez amerykańskiego neurologa C. Lippmana. Zapisał on relacje swoich pacjentów dotyczące występujących u nich dolegliwości z nienaturalnym powiększaniem się poszczególnych części ciała. Znaną dzisiaj nazwę syndrom Alicji w Krainie Czarów nadał chorobie psychiatra John Todd, który w 1955 roku opisał 5 przypadków chorych na migrenę i padaczkę skarżących się na specyficzne dolegliwości poprzedzające atak.

Zobaczcie, skąd się biorą zaburzenia psychiczne u dzieci:

Przyczyny zespołu Alicji w Krainie Czarów

Przyczyny zespołu Alicji w Krainie Czarów nie zostały do końca poznane. Badacze uważają, że może stanowić on rodzaj nietypowej aury, która pojawia się przed napadem u osób chorujących na padaczkę lub zmagających się z silnymi migrenami i napięciowymi bólami głowy. Wykazano również, że zaburzenia odbierania zmysłów w przebiegu syndromu Alicji w Krainie Czarów są spowodowane czasowym niedokrwieniem tkanki mózgowej (w obszarze skroniowym) lub zaburzeniem czynności elektrycznej neuronów, które przyczynia się do nieprawidłowego przepływu krwi.

Występowanie zespołu Alicji w Krainie Czarów może być również związane z zakażeniem wirusem Epsteina-Barr (mononukleoza), ospy wietrznej, świńskiej grypy (AH1N1) i wirusem Coxsackie, który powoduje schorzenie charakterystyczne dla wieku dziecięcego – chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej (potocznie nazywaną bostonką). Objawy syndromu Alicji w Krainie Czarów pojawiają się także po zażyciu substancji psychoaktywnych, głównie LSD. W niektórych przypadkach utrzymują się także po odstawieniu tego środka.

Objawy zespołu Alicji w Krainie Czarów

Objawy syndromu Alicji w Krainie Czarów mają charakter halucynacji i iluzji, którym towarzyszy zaburzone postrzeganie otaczającej rzeczywistości, własnego ciała, a także innych osób lub przedmiotów. To, czego doświadcza pacjent, jest opisywane jako nierealne, baśniowe i zniekształcone. Dolegliwości mogą utrzymywać się od kilku minut do kilku godzin. Epizody mogą różnić się od siebie czasem trwania i rodzajem doświadczanych wrażeń. Najczęściej występujące objawy zespołu Alicji w Krainie Czarów to:

• występowanie omamów wzrokowych w postaci bezkształtnych błysków, migoczących punktów lub ubytków w polu widzenia (czarne plamy zasłaniające część obrazu);
• zaburzenia w postrzeganiu wzrokowym – obserwowane przedmioty są zniekształcone, mniejsze (mikropsje) lub znacznie większe (makropsje) niż w rzeczywistości, może się także wydawać, że znajdują się dalej lub bliżej niż faktycznie;
• zaburzenia w postrzeganiu własnego ciała – pacjentowi wydaje się, że jego poszczególne części ciała lub całe ciało mają nierzeczywiste wymiary i są nienaturalnie powiększone lub pomniejszone;
• zaburzenia upływu czasu – czas dla osoby chorej płynie inaczej niż w rzeczywistości;
• nieprawidłowe odbieranie dźwięków – pacjent odbiera dźwięki jako głośniejsze i bardziej agresywne; wydaje mu się także, że pochodzą z dużej odległości;
• zaburzenia w postrzeganiu tekstur – na przykład przedmioty, które są gładkie, wydają się pofałdowane i ostre;
• zaburzenia równowagi – osobie chorej wydaje się, że jest pochylona lub chwieje się, mimo że stoi prosto;
• depersonalizacja – pacjent ma wrażenie, że obserwuje siebie z zewnątrz;
• niepokój, lęk i zagubienie.

Leczenie zespołu Alicji w Krainie Czarów

Nie zostały opracowane żadne wytyczne, które wskazują, jak powinno wyglądać leczenie zespołu Alicji w Krainie Czarów. Zaobserwowano, że dolegliwości w większości przypadków mijają samoistnie wraz z wiekiem i nie pojawiają się już w dorosłym życiu. Ważna jest właściwa terapia choroby podstawowej (padaczka, migrena, zakażenia wirusowe). Zalecana jest współpraca z psychoterapeutą lub psychologiem w celu ograniczenia towarzyszącego syndromowi Alicji w Krainie Czarów lęku i niepokoju.

Bibliografia:

1. Steinborn B., Zespół Alicji w Krainie Czarów – czy tylko aura migrenowa u dzieci?, Child Neurology vol. 24/2015.