Astma sercowa nazywana jest również dychawicą sercową. Jej objawy występują zazwyczaj po przebywaniu przez dłuższy czas w pozycji leżącej. Dochodzi wtedy do charakterystycznych dla astmy sercowej nocnych napadów duszności. Duszności wywołane astmą sercową ustępują zazwyczaj po ok. 30 minutach.

Astma sercowa – z czego się bierze?

W organizmie ludzkim przepływ krwi następuje w układzie zamkniętym, w krążeniu płucnym (krwiobiegu małym) oraz krążeniu dużym (krwiobiegu układowym). W przypadku krwiobiegu dużego natleniona krew wypływa z lewej komory serca do aorty, skąd dociera do tkanek i narządów, zapewniając im tlen. Następnie krew wraca do prawego przedsionka serca, dociera do komory prawej przez zastawkę trójdzielną.

Krążenie małe zachodzi w momencie wypompowania krwi z prawej komory serca do pnia płucnego, płuc i pęcherzyków płucnych, gdzie zostaje wzbogacona o tlen. W dalszej kolejności krew za pośrednictwem żył płucnych transportowana jest do lewego przedsionka i przez zastawkę dwudzielną dociera do lewej komory serca. Jak informują lekarze, kluczową rolę w objawach dychawicy sercowej odgrywa zaburzone krążenie małe i zastój krwi na tym etapie krążenia. Astma sercowa może być wywołana zbyt dużym przekrwieniem płuc w wyniku niewydolności lewej komory serca. Należy jednak pamiętać, że zaburzeniom pracy lewej komory może towarzyszyć również nieprawidłowa praca prawej komory serca. Dychawica sercowa występuje często także u osób cierpiących na rozstrzenie oskrzeli, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), choroby śródmiąższowe płuc, obturacyjny bezdech senny i w rzadkich przypadkach również u astmatyków.

Ponadto wyróżnia się 4 rodzaje astmy sercowej: dychawicę sercową połączoną ze skurczem biernie przekrwionych oskrzeli, dychawicę sercową atopową związaną ze zmianami skurczowymi oskrzeli (występującą u osób z infekcją wirusową oskrzeli), dychawicę sercową w połączeniu z pobudzeniem psychoemocjonalnym (dychawicę pochodzenia nerwicowego) oraz astmę metaboliczną (powstającą najczęściej w wyniku kwasicy organizmu).

Warto wiedzieć: Arytmia - zaburzenia rytmu serca. Objawy, przyczyny, leczenie oraz skutki arytmii

Objawy astmy sercowej

Kiedy osoba cierpiąca na astmę sercową znajduje się w pozycji leżącej, napływ krwi żylnej z obwodu do płuc zwiększa się, co prowadzi do zmniejszenia tzw. pojemności życiowej płuc nawet o 30%. Dodatkowo zmniejsza się podatność płuc, przez co dochodzi do natężenia pracy wykonywanej przez mięśnie oddechowe. Zastój krwi w krwiobiegu małym prowadzi do suchego kaszlu, męczącego odkrztuszania plwociny, uczucia splątania, nadmiernego pocenia się, bladości skóry (zwłaszcza skóry kończyn) oraz uczucia zmęczenia i zauważalnego spadku wydolności.

Jak leczyć astmę sercową?

W celu skutecznej terapii tego zaburzenia należy zdiagnozować przyczynę niewydolności serca. Wymaga to zastosowania w pierwszym etapie leczenia podstawowego. Zdaniem lekarzy, aby pozbyć się dychawicy sercowej, należy najpierw uporać się z często towarzyszącymi dychawicy schorzeniami, takimi jak: nadciśnienie tętnicze, arytmia, choroby niedokrwienne serca. W dalszym etapie leczenia dołącza się terapię przewlekłą i leczenie zaostrzeń (jeśli występują). Środki farmakologiczne stosowane w walce z dychawicą sercową to najczęściej: leki moczopędne, leki z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny, beta-blokery.

Szczególnie duże znaczenie ma leczenie niefarmakologiczne, skupiające się wokół zmiany trybu życia, zmian w diecie, które mogą znacznie przyczynić się do złagodzenia objawów astmy sercowej. Zaleca się ograniczenie spożywania sodu (w postaci soli kuchennej i produktów słonych). U osób dbających o serce dobowe spożycie sodu nie powinno przekroczyć ok. 2–3 g na dobę. Ludzie z dychawicą sercową powinni rozważyć także zmniejszenie ilości spożywanych płynów, jeśli dochodzi u nich do zatrzymania wody i sodu w organizmie. Ograniczenie podaży płynów należy wprowadzić jednak po wcześniejszej konsultacji z lekarzem!

Istotną kwestią na drodze do zwalczenia napadów duszności w wyniku astmy sercowej jest stała kontrola masy ciała i redukcja wagi u osób z otyłością i nadwagą. Przyrost masy ciała w przebiegu dychawicy wskazuje na zatrzymywanie wody w organizmie (zachodzi w momencie wzrostu masy ciała o ok. 2 kg w ciągu 3 dni). Astma sercowa występować może także u osób niedożywionych z niską masą ciała, dlatego w leczeniu tego zaburzenia należy zwracać szczególną uwagę na dietę i jej skutki.

Leczenie może nie przynieść spodziewanych efektów, jeśli osoba z zaburzeniami pali tytoń i nadużywa alkoholu. Dlatego zaleca się ograniczenie spożywania napojów alkoholowych i całkowitą rezygnację z palenia. Zgubny wpływ na działanie lewej komory serca mogą mieć niektóre leki (glikokortykosteroidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne) powodujące zwiększone zatrzymanie wody. Zdaniem wielu lekarzy dla większości osób zapadłych na dychawicę obowiązkowa jest regularna aktywność fizyczna, dostosowana do możliwości danej osoby. Ponadto zaleca się profilaktyczne szczepienia przeciwko pneumokokom i grypie.