Istnieją różne techniki ułożenia osoby poszkodowanej, ale tzw. pozycja bezpieczna jest najczęściej stosowana podczas udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej u osób nieprzytomnych. Zalecana jest przez aktualnie obowiązujące wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji. Jest łatwa w wykonaniu i, jak sama nazwa wskazuje, bezpieczna dla poszkodowanego.

Co to jest pozycja bezpieczna?

Pozycja bezpieczna jest zalecana przez Europejską Radę Resuscytacji (European Resuscitation Council – ERC, organizacja zajmująca się opracowywaniem jak najskuteczniejszych i najbardziej praktycznych zasad udzielania pierwszej pomocy). Jest to ratownicze ułożenie oddychającego, ale nieprzytomnego poszkodowanego (nie reaguje na bodźce zewnętrzne). Do ułożenia chorego w pozycji bezpiecznej można przystąpić po uprzednim sprawdzeniu, czy jego oddech jest w normie, a widoczne urazy opatrzone.

Pozycja ta stosowana jest nie tylko przez osoby spoza zawodów medycznych podczas udzielania pierwszej pomocy, ale także wykorzystywana jest na oddziałach ratunkowych i w opiece przedszpitalnej. Ułożenia osoby poszkodowanej w pozycji bezpiecznej można się nauczyć w ramach szkolenia w zakresie resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

Zobaczcie, jakie są bezpieczne pozycje stosowane u osób, które straciły przytomność:

Zalety pozycji bezpiecznej

Pozycja ta zapewnia bezpieczne i bezprzyrządowe utrzymanie drożności górnych dróg oddechowych osoby nieprzytomnej. Powinna być najbliższa ułożeniu na boku, umożliwiać podparcie głowy i nie uciskać na klatkę piersiową, aby nie utrudniać oddechu. Pozycja bezpieczna jest dla ofiary:

• stabilna – uderzenie głową przez poszkodowanego o podłoże jest mało prawdopodobne; pozwala na ułożenie znacznie cięższych osób od siebie; poszkodowany na pewno sam się nie odwróci;
  
• zabezpiecza przed zachłyśnięciem – zapewnia swobodne spływanie treści pokarmowej z przełyku do jamy ustnej, dzięki czemu ryzyko możliwego zakrztuszenia się przez poszkodowanego z powodu braku odruchów obronnych (kaszel, połykanie) znacznie maleje;
  
• zapewnia drożność dróg oddechowych – odgięta do tyłu głowa zapobiega ryzyku zapadnięcia się języka na tylną ścianę gardła z powodu rozluźnienia mięśni gardła.
  

Na którym boku układać poszkodowanego w pozycji bezpiecznej?

Nie ma idealnej techniki dla wszystkich poszkodowanych. Kobietę w ciąży należy układać w pozycji bezpiecznej na lewym boku, co znacznie ułatwi krążenie w płodzie. W wyjątkowych sytuacjach nie stosuje się ułożenia poszkodowanego w pozycji bezpiecznej. Najczęściej przywoływanym przykładem jest podejrzenie u nieprzytomnego urazu odcinka szyjnego kręgosłupa. Wówczas jeżeli stan chorego jest stabilny, należy go pozostawić w pozycji zastanej. Przeciwwskazania do stosowania pozycji bezpiecznej stanowią ponadto złamania kończyn i miednicy, urazy klatki piersiowej i brzucha oraz urazy kości czaszki.

Należy ją bezzwłocznie zastosować wobec poszkodowanego nieprzytomnego, który leży na wznak. Jeżeli musi być ułożony w tej pozycji dłużej niż 30 minut, po tym czasie trzeba odwrócić go na drugi bok, aby zwolnić ucisk na leżące niżej ramię.

Schemat postępowania podczas układania w pozycji bezpiecznej

Zdaniem specjalistów, bez względu na to, jaką techniką dokona się ułożenia poszkodowanego, ważne jest, aby zapewniała ona drożność dróg oddechowych i bezurazowe odwrócenie. Jedną z najbardziej znanych bezpiecznych pozycji jest pozycja boczna ustalona.

Wykonuje się ją zgodnie z zaprezentowanym poniżej schematem:

1. Trzeba sprawdzić, czy w jamie ustnej poszkodowanego nie ma ciał obcych (sztucznej szczęki, resztek pokarmu, wymiocin) i zdjąć mu okulary.
   
2. Wyjmuje się z kieszeni odzieży poszkodowanego przedmioty, które mogą grozić urazami lub są na tyle duże, że uniemożliwiają stabilność ułożenia.
   
3. Należy uklęknąć możliwie blisko boku poszkodowanego i upewnić się, że obie jego nogi są wyprostowane.
   
4. Rękę, która znajduje się bliżej, należy zagiąć pod kątem prostym w stawie łokciowym, a następnie ułożyć w taki sposób, aby przedramię znajdowało się równolegle do reszty ciała. Dłoń powinna być skierowana ku górze.
   
5. Znajdującą się dalej rękę poszkodowanego należy delikatnie zagiąć i przyłożyć wierzchem dłoni do policzka.
   
6. Drugą ręką należy chwycić i pociągnąć (tuż powyżej kolana) położoną dalej nogę i zgiąć w kolanie tak, aby stopa oparła się płasko o podłoże.
   
7. Przytrzymując dłoń dociśniętą do policzka, należy pociągnąć poszkodowanego za biodro i ramię, aby odwrócić go w swoją stronę, a następnie ułożyć na brzuchu.
   
8. Kończynę dolną, za którą przetaczało się poszkodowanego, należy ułożyć tak, aby staw kolanowy i biodrowy były zgięte pod kątem prostym (zapobiega to obróceniu się poszkodowanego na twarz).
   
9. Choremu odchyla się głowę w tył, co ułatwia proces oddychania i zapewnia drożność dróg oddechowych.
   
10. Na koniec koniecznie trzeba upewnić się, że ciężar ciała poszkodowanego nie powoduje ucisku na położoną na dole rękę.
    
11. Poszkodowanego należy okryć, zabezpieczając przed utratą ciepła (najlepiej sprawdzi się folia NRC skierowana złotą stroną na zewnątrz) i co 2–3 minuty sprawdzać oddychanie i puls.
    

W trakcie udzielania pierwszej pomocy należy zadbać o swoje bezpieczeństwo:

Bibliografia:

1. Andres J., Wytyczne resuscytacji 2010, Kraków, Polska Rada Resuscytacji, 2011.

2. Colquhoun M.C., Handley A.J., Evans T.R., ABC resuscytacji, Wrocław, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, 2006.

3. Jakubaszko J., Medycyna Ratunkowa, Wrocław, Urban & Partner, 2008.

4. Andres J., Pierwsza pomoc i resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Podręcznik dla studentów, Kraków, Polska Rada Resuscytacji, 2011.

5. Panufnik K., Bartkowski M., Pierwsza pomoc. Obowiązkowe instrukcje postępowania podczas wypadków i w sytuacjach kryzysowych, Poznań, FORUM, 2008.

6. Borowiecki M., Pytasz Z., Bez paniki, Warszawa – Łódź, Wydawnictwo Szkolne PWN, 2012.

7. Koster R.W., Baubin M.A., Bossaert L.L. i wsp., Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u osób dorosłych oraz zastosowanie automatycznych defibrylatorów zewnętrznych (AED), Kraków, Polska Rada Resuscytacji, 2010.