Mimo iż już podczas trwania ciąży kobiece ciało przygotowywane jest do produkowania mleka, to zdarzyć się może brak pokarmu w piersiach po porodzie. Problemy z laktacją mogą mieć podłoże psychiczne i być spowodowane silnym stresem lub depresją, niewłaściwym trybem życia, a zwłaszcza nieregularnym karmieniem dziecka.
Brak pokarmu – przyczyny fizjologiczne
Brak pokarmu w piersiach to często występujący problem, lecz jego fizjologiczne podłoże stanowi do 5% wszystkich przypadków. Wśród możliwych przyczyn wymienia się m.in.:
- niedorozwój gruczołu sutkowego – stan dotyczy przeważnie jednej piersi, polega na zatrzymaniu rozwoju piersi, co nastąpić może na etapie życia płodowego lub dojrzewania,
- zabiegi chirurgiczne w obrębie piersi,
- zaburzenia hormonalne (zwłaszcza dotyczące przysadki mózgowej),
- ogólne wycieńczenie organizmu,
- przewlekłe choroby matki (np. cukrzyca, anemia).
Brak pokarmu w piersiach – nieregularne przystawianie dziecka
Przez pierwsze miesiące laktacja bywa nieregularna. Częstą przyczyną tego stanu jest niesystematyczne przystawianie dziecka do piersi. Produkcja mleka działa na zasadzie podaży i popytu. W przypadku noworodków, które spędzają sporo czasu na spaniu, specjaliści wskazują na konieczność budzenia ich w celu karmienia piersią nawet co 3 godziny. Wówczas piersi są wystarczająco często pobudzane do produkcji pokarmu. Dziecko, ssąc pierś, aktywuje znajdujące się w skórze brodawki i otoczki zakończenia nerwowe, które, docierając do przysadki mózgowej, inicjują wydzielanie prolaktyny i oksytocyny. Pierwszy hormon odpowiada za powstanie pokarmu, zaś drugi za wypływ mleka z piersi. Z czasem dochodzi do stabilizacji laktacji, tj. dostosowania jej do potrzeb dziecka.
Brak mleka po cesarce i podłoże psychiczne zaburzenia laktacji
Specjaliści donoszą o dość częstym braku mleka po cesarce. U kobiet, których ciąża rozwiązana została przez wykonanie cesarskiego cięcia, rozwój laktacji trwa dłużej niż w przypadku rodzących naturalnie. Poziom odpowiadających za nią hormonów nie rośnie tak szybko, jak po porodzie siłami natury, co spowalnia napełnienie piersi mlekiem.
Duże znaczenie w zaburzeniach laktacji ma aspekt psychiczny, np. depresja, doświadczanie czynników stresowych, trauma czy sam fakt porodu i towarzyszący temu szok. Pomocne okazać się może wsparcie emocjonalne najbliższych osób, pomoc psychologa czy różne sposoby relaksu, jak ciepła kąpiel czy delikatny masaż piersi.
Brak pokarmu po porodzie – inne przyczyny
Wśród innych przyczyn braku pokarmu po porodzie wymienia się niewłaściwy tryb życia. Produkcji mleka nie sprzyja brak odpoczynku i prywatności, niektóre leki, spożywanie alkoholu, odwodnienie organizmu, głodówki lub drastyczne diety. Dodatkowo kryzys laktacyjny wywołać może czasowe rozdzielenie z dzieckiem, dokarmianie dziecka czy zaspokajanie potrzeby ssania smoczkiem. Najczęściej pojawia się on w 3. i 6. tygodniu, a potem w 6. i 9. miesiącu życia dziecka. Trwać może od 2 do 7 dni. Okresowy niedobór pokarmu może być wynikiem skoku rozwojowego.
Brak pokarmu w piersiach a zaburzenia jego wypływu
Oprócz faktycznego braku mleka w piersiach niektóre kobiety zmagają się z zaburzonym jego wypływem z powodu doświadczania bólu brodawek. To najczęściej wynik niewłaściwego sposobu przystawiania dziecka do piersi. W tym przypadku po pomoc należy się zwrócić do specjalisty laktacyjnego. Poranione brodawki stanowić mogą środowisko dla rozwoju chorobotwórczych drobnoustrojów, które doprowadzić mogą do rozwoju stanu zapalnego gruczołu piersiowego.
Jak bezpiecznie zakończyć karmienie piersią? Dowiesz się tego z filmu:
Brak pokarmu w piersiach – co robić?
Kobietom zmagającym się z brakiem mleka po porodzie zaleca się spożywanie tzw. bociankowej herbaty, której celem jest pobudzenie laktacji. Opakowanie 25 torebek po 2 g to koszt około 15 zł. W jej składzie znajdują się: nasiona kminku, nasiona anyżu, nasiona rzeżuchy, nasiona kozieradki, kwiat lipy, liść melisy, liść pokrzywy, owoce jabłka, jeżyny i dzikiej róży. Oprócz działania mlekopędnego ma właściwości wzmacniające, relaksujące, ułatwia trawienie, przeciwdziała kolkom i wzdęciom u dziecka. Herbatę przygotowuje się, zalewając 1 saszetkę 250 ml wrzątku, po czym odstawia pod przykryciem do zaparzenia na około 10 minut. Zalecane dzienne spożycie wynosi 2–3 razy po 1 szklance.
W sprzedaży znajduje się także kawa laktacyjna. Opakowanie 100 g to koszt około 14 zł. W jej składzie znajdują się: prażony korzeń marchwi, nasiona rzeżuchy, słód jęczmienny, prażone nasiona lnu, owoc jeżyny i anyżu. Żeby ją przygotować, należy 1 łyżeczkę mieszanki zalać 250 ml wrzątku, po czym odstawić pod przykryciem do zaparzenia na około 10 minut i przecedzić. Spożywać 2–3 razy dziennie po 1 szklance.
Kobietom, którym brakuje pokarmu po porodzie, pomocne okazać się może używanie laktatora. Laktację pobudzi schemat 7 – 5 – 3. Co to oznacza? Laktator przystawia się na początek do każdej piersi na 7 minut, a następnie po 5 i po 3 minuty.
Bibliografia:
1. Gebuza G., Jaworska K., Kaźmierczak M. i wsp., Najczęściej występujące problemy laktacyjne w okresie poporodowym, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu”, 2016, 2(47), s. 148-155.
2. Łodykowska E., Bieńkowska S., Poradnik laktacyjny, Warszawa, Szpital Specjalistyczny im. Świętej Rodziny, 2017.
3. Florea M., Laktacja i karmienie piersią. Przegląd piśmiennictwa, „Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia”, 2014, 7(3), s. 165-170.