Częste migreny rozwijające się w ciągu kilkunastu minut i trwające nawet 3 doby nierzadko obniżają jakość codziennego funkcjonowania. Szacuje się, że migrena dotyczy blisko 20% populacji ludzkiej i może pojawiać się w każdej grupie wiekowej, jednak najczęściej pierwszy atak bólowy występuje u osób przed 40 rokiem życia.

Czym jest migrena?

Migrena stanowi rodzaj pierwotnego bólu głowy, czyli stanu niewynikającego z istnienia innego schorzenia. Najczęściej przyjmuje charakter pulsacyjny, cechujący się jednostronnym, szybkim nasileniem, przewlekłym przebiegiem i nawracającymi atakami bólowymi. Dolegliwość dotyczy blisko 20% populacji ludzkiej i może pojawić się niezależnie od grupy wiekowej czy płci, jednak częściej przypadłość obserwuje się u kobiet przed czwartą dekadą życia. Bardzo rzadko diagnozowana jest natomiast migrena u dzieci.

Przyczyny migreny nie są jednoznacznie określone. Schorzenie znacznie obniża jakość życia pacjenta, pojawiając się zwykle w towarzystwie innych objawów neurologicznych, somatycznych, psychicznych i emocjonalnych. W zależności od dodatkowych dolegliwości występujących w przebiegu ataku bólowego wyróżnia się kilka rodzajów tej przypadłości. Są to m.in.:

• migrena oczna – ból lokalizuje się w obszarze oczodołu i współwystępuje z zaburzeniami widzenia, nudnościami i wymiotami;
• migrena z aurą – właściwy atak poprzedzony jest zaburzeniami wzroku pod postacią migoczących pól i zawężenia zakresu widzenia, trudnościami w mówieniu i parestezjami rąk;
• migrena porażenna (skojarzona), charakteryzująca się ogólnym bólem głowy, afazją, dyzartrią i napadami padaczkowymi.

Przyczyny migreny

Patogeneza migrenowych bólów głowy jest złożona i wieloczynnikowa. Za występowanie ataków w znacznej mierze odpowiedzialne są:

• schorzenia uwarunkowane genetyczne, w przebiegu których migrenowe bóle głowy stanowią jeden z charakterystycznych objawów;
• predyspozycje rodzinne (w najbliższej linii pokrewieństwa) powodujące wzrost ryzyka obciążenia migreną nawet o 50%;
• czynniki środowiskowe prowadzące do zaburzenia równowagi chemicznej i anatomicznej mózgu, potocznie nazywane czynnikami wyzwalającymi, czyli chronicznie powtarzającymi się sytuacjami sprzyjającymi migrenowym bólom głowy.

Najczęstsze przyczyny migreny z aurą i migreny ocznej

Mimo że przyczyny migrenowego bólu głowy nie są dokładnie poznane, wyróżnia się wiele czynników sprzyjających jej atakowi. To m.in.:

• wahania hormonalne, zwłaszcza poziomu estrogenów podczas cyklu miesięcznego u kobiet, zauważalne przede wszystkim w okresie tzw. napięcia przedmiesiączkowego lub w trakcie owulacji, a także w przebiegu menopauzy oraz podczas niektórych terapii hormonalnych i antykoncepcji farmakologicznej;
• dieta bogata w wysokoprzetworzone produkty spożywcze ze znaczną ilością soli i tłuszczów nasyconych, glutaminianu sodu, sztucznych dodatków i konserwantów, a także alkoholu oraz napojów i artykułów żywnościowych z wysokim stężeniem kofeiny i substancji pobudzających;
• nieodpowiednia higiena życia, głównie długotrwały stres, silne emocje, niedostateczna lub nadmierna ilość snu, pracoholizm, niska jakość odpoczynku oraz przemęczenie fizyczne i psychiczne;
•  zmiany pogodowe i klimatyczne, głównie gwałtowne wahania ciśnienia atmosferycznego;
•  indywidualne predyspozycje zdrowotne pacjenta, zwykle pod postacią nadwrażliwości na bodźce zewnętrzne, jak hałas, światło, dźwięki czy zapachy;
• przyjmowanie lub odstawienie specjalistycznych lekarstw, np. regulujących ciśnienie tętnicze krwi.

Przyczyny migreny z aurą, ocznej lub innego jej rodzaju są do siebie podobne. W zależności od rozległości i rodzaju zmian chemiczno-fizycznych w centralnym układzie nerwowym obserwuje się różne migrenowe dolegliwości bólowe głowy i towarzyszące im objawy.

Zobacz film: Migrena

Jak powstaje migrena u dzieci i dorosłych?

Mechanizm rozwijania się migrenowych bólów głowy związany jest z zaburzeniami czynności ośrodkowego układu nerwowego. Nieprawidłowe reakcje neuronaczyniowe w tkance mózgowej powstają w wyniku patologicznych zjawisk, m.in.:

• niewłaściwego funkcjonowania receptorów kanałów jonowych kory mózgowej regulujących przepływ impulsów elektrycznych i płytek krwi, stymulujących okołonaczyniowe wewnątrzczaszkowe włókna nerwowe;
• niskiego poziomu neuroprzekaźników w układzie nerwowym;
• nieprawidłowego kurczenia i rozkurczania naczyń mózgowych wywołujących miejscowy obrzęk i ucisk pobliskich tkanek;
• zapalenia tkanki nerwowej mózgu podrażniającej włókna i receptory nerwowe.

Bibliografia:

1. M. Zgorzalewicz, Patomechanizm migrenowych bólów głowy, [w:] „Neurologia dziecięca”, 14/2005, nr 28.

2. H. Wójcik-Drączkowska, Migrena – rozpoznanie i leczenie, [w:] „Forum Medycyny Rodzinnej” 2007, t. I, nr 2.

3. P. Dietlmeier, Migrena i bóle głowy, Medpharm Polska, Opiek Farmaceutyczna 2012.