Przyczyną bólu w śródstopiu mogą być uszkodzenia kości, ścięgien, mięśni lub stawów. Dolegliwości wynikają z choroby ogólnoustrojowej lub dysfunkcji narządu, niekoniecznie zlokalizowanego w okolicy kończyn dolnych. Są przypadki, w których ból śródstopia jest odczuwany bez określonego urazu.

Ból śródstopia bez urazu – przyczyny

W niektórych przypadkach dolegliwości odczuwane w okolicy śródstopia nie są skutkiem urazu czy przeciążenia aparatu ruchu. Na bolące śródstopie uskarżają się kobiety w ciąży, zwłaszcza w ostatnim trymestrze, kiedy dochodzi do największych przyrostów masy ciała, a organizm dodatkowo zatrzymuje wodę. Ból śródstopia dotyka częściej sportowców uprawiający wytężony wysiłek fizyczny i osób, których praca ma charakter stojący. Bóle śródstopia są charakterystycznym objawem towarzyszącym otyłości, a także występują przy długotrwałym noszeniu nieodpowiedniego obuwia np. wysokich obcasów lub zbyt ciasnych butów, ze zwężanymi czubkami, co może przyczyniać się nie tylko do bólu, ale także do powstawania zwyrodnień i deformacji.

Ból śródstopia przy chodzeniu – częsty skutek deformacji kości

Ból śródstopia przy chodzeniu jest najczęściej skutkiem deformacji kości palców, do których zaliczamy:

• paluch koślawy, czyli popularny halluks – powoduje ból w środkowej części stopy; paluch odchyla się w stronę palca drugiego na skutek np. chodzenia w niewygodnym i za ciasnym obuwiu; najczęściej dotyka kobiety chodzące w butach na wysokim obcasie;
  
• tzw. paluch biegacza – występuje na skutek przeciążenia stawu śródstopno-paliczkowego, ból odczuwany jest najczęściej po bieganiu;
  
• palec młotkowy, czyli przykurcz palca drugiego – objawia się m.in. promieniującym do śródstopia bólem;
  
• paluch sztywny, czyli sztywność stawu śródstopno-paliczkowego – dokucza przede wszystkim osobom starszym.

Przyczyną bólu w okolicach śródstopia może być płaskostopie, czyli patologia w budowie stopy, która przyłożona do podłoża przylega niemal całą powierzchnią. Na skutek tego schorzenia dochodzi do przeciążenia aparatu ruchu, a w przypadku braku terapii i rehabilitacji następstwami mogą być deformacje kości i upośledzenie chodzenia.

Ból śródstopia od góry, czyli częsty objaw urazu

Silny ból śródstopia po zewnętrznej stronie często następuje na skutek urazów i jest charakterystyczny dla stłuczeń, zwichnięć (np. kostki) i skręceń (np. skręcenie stawu skokowego). Dolegliwościom często towarzyszy opuchlizna. Urazy śródstopia przybierające formę złamań kości śródstopia najczęściej dotyczą kości V (umiejscowionej pomiędzy częścią stępu a palcem małym). Przyczyną złamania jest niewłaściwe obciążenie boku stopy na skutek aktywności fizycznej lub reumatoidalnego zapalenia stawów. Złamany zostaje trzon kości lub zostaje oderwany jej fragment, powodując silne dolegliwości bólowe.

Ból w środkowej części stopy może być też wynikiem urazów trzeszczek, czyli niewielkich kostek u podstawy dużego palca. Do złamania lub urazu może dojść na skutek przeciążenia np. przy zeskoku czy przygnieceniu (np. przy nadepnięciu).

Ból śródstopia odczuwany po stronie zewnętrznej jest również spowodowany uciskiem nerwów na skutek:

• rwy kulszowej,
  
• zespołu kanału stępu (neuralgia nerwu piszczelowego) – objawy towarzyszące to pieczenie, mrowienie i ból stawu skokowego, który może promieniować do łydki,
  
• metatarsalgii Mortona, czyli ucisku nerwu podeszwowego przez więzadło prowadzącego do stanu zapalnego – bólowi towarzyszy drętwienie przedniej okolicy śródstopia; do dolegliwości tego typu przyczyniają się: niewygodne obuwie i przeciążenie stopy.

Ból śródstopia – leczenie

Leczenie bólu śródstopia wymaga dokładnego zdiagnozowania przyczyny. W postępowaniu diagnostycznym, poza wywiadem, badaniem wspomagającym jest RTG (pomaga wykluczyć lub potwierdzić urazy kości np. złamania) i USG (daje obraz stanu tkanek miękkich np. przy podejrzeniu urazu ścięgna bądź przyczepów ścięgna). Urazy stopy często wymagają dodatkowego zastosowania ortezy usztywniającej staw skokowy lub stabilizatora. W rehabilitacji po urazie wskazane jest stosowanie wkładek korekcyjnych odciążających śródstopie.

W każdym przypadku zmian zwyrodnieniowych lub deformacji absolutnym przeciwwskazaniem jest niewygodne obuwie. Leczenie polega głównie na zminimalizowaniu dokuczliwego bólu, a dobre efekty przynosi włączenie rehabilitacji i fizjoterapii opartej na zabiegach z użyciem lasera, ultradźwięków, fali uderzeniowej czy krioterapii. Rehabilitacja powinna obejmować też dopasowane do schorzenia ćwiczenia, które można wykonywać w domu, rozciągając i wzmacniając w ten sposób całą stopę.