Niezwykle dużą trudność stanowi jednoznaczne określenie dokładnej przyczyny odpowiedzialnej za ból głowy z prawej strony. W znacznej mierze dolegliwość ta pojawia się w przebiegu innych schorzeń. Może towarzyszyć zaburzeniom neurologicznym, okulistycznym, psychicznym, urazom lub nadciśnieniu tętniczemu. Ból prawej półkuli głowy może także należeć do bóli pierwotnych.

Ból głowy z prawej strony – migrena

Ból głowy po prawej stronie może świadczyć o migrenie, którą Międzynarodowe Towarzystwo Bólu Głowy (ang. International Headache Society – IHS) zaliczyło do grupy pierwotnych bólów głowy. Migrena jest częstą chorobą neurologiczną, która charakteryzuje się nawrotowymi epizodami dolegliwości.

Częstość występowania tego schorzenia szacuje się na 1–2 razy w ciągu roku do 2–3 razy na tydzień. Blisko 25% kobiet i 9% mężczyzn doświadcza migreny. Dolegliwości pojawiają się zwykle już w dzieciństwie. Szczyt zachorowania odnotowuje się około 40 roku życia. Migrena utrzymuje się przez 4–72 godziny.

Tętniący i pulsujący ból głowy po prawej stronie to właśnie ból migrenowy. Zlokalizowany jest w części skroniowej lub czołowej. Jest skutkiem następujących po sobie skurczów i rozkurczów naczyń krwionośnych głowy.

Napad migreny może być poprzedzony aurą w postaci nudności, wymiotów, drżenia rąk, światłowstrętu, wrażliwość na hałas i zapach oraz zmian nastroju. Towarzyszy jej ponadto przyspieszona akcja serca i wzrost ciśnienia, sztywność karku, ogólne rozbicie i złe samopoczucie. Jednakże migrena bez aury jest znacznie częstsza bo dotyczy 85% chorych. Ból głowy bywa na tyle silny, że uniemożliwia funkcjonowanie. Według Światowej Organizacji Zdrowia migrena uważana jest za 19 chorobę na świecie najczęściej prowadzącą do upośledzenia funkcjonowania w życiu codziennym.

Wśród czynników ryzyka bólów migrenowych wymienia się m.in. rodzinne występowanie choroby, czynniki hormonalne (np. okres dojrzewania i menopauzy, miesiączka, owulacja, hormonalna terapia zastępcza) i czynniki psychiczne (stres, lęk, depresja). W leczeniu napadu najczęściej stosuje się leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne, które łączy się z lekami przeciwwymiotnymi. Standardem w terapii migreny są tryptany.

Ból głowy i oka po prawej stronie – krótkotrwały przeszywający ból głowy

Ból głowy i oka po prawej stronie może oznaczać krótkotrwały przeszywający ból głowy, który wymaga leczenia, jeśli napady mają dużą częstotliwość. Stosuje się wówczas farmakoterapię. Pozytywne efekty u większości chorych wykazuje indometacyna.

Wśród postaci tego schorzenia wymienia się:

• pierwotny i symptomatyczny przeszywający ból głowy – związany z utrzymującą się aktywacją w zakresie gałęzi nerwu trójdzielnego; częściej dotyka kobiet; szczyt zachorowań przypada na 45 rok życia; charakteryzują go pojedyncze ukłucia lub ich serie, które trwają do kilku sekund i nie towarzyszą im żadne inne objawy; w ciągu dnia może występować do kilku napadów;
  
• pierwotny i symptomatyczny ból głowy związany z kaszlem – zwykle występuje u mężczyzn w średnim wieku (około 40 roku życia); częstość zachorowań szacuje się na około 1%; etiologia bólu nie jest całkowicie poznana; przyczynami mogą być przetrwały wzrost ciśnienia wewnątrzżylnego lub poinfekcyjna sensytyzacja wewnątrzżylnych baroreceptorów; może być spowodowany zejściem migdałków móżdżku do otworu wielkiego podczas kaszlnięcia z następowym podrażnieniem wrażliwych na ból opon; wywołuje kaszel, wysiłek, kichanie;
  
• krótkotrwały jednostronny ból głowy przypominający nerwoból – charakteryzuje się krótkim czasem trwania (1–600 sekund) z towarzyszącymi dodatkowymi autonomicznymi objawami, takimi jak: nastrzyknięcie spojówek, obrzęk powiek, łzawienie, przekrwienie śluzówki nosa, wyciek z nosa, pocenie i zaczerwienie się czoła i twarzy, uczucie pełności w uchu, zwężenie źrenicy, opadanie powieki.
  

Ból głowy z prawej strony skroni

Ból głowy z prawej strony skroni może wskazywać na zespół Readera (RS), czyli zespół uszkodzenia włókien współczulnych nerwu trójdzielnego, które unerwiają gałkę oczną. Charakteryzuje się stałym bólem w obrębie nerwu ocznego, który może obejmować również nerw szczękowy, występowaniem zespołu Hornera i jednostajnym, piekącym bólem głowy. Wśród innych objawów wymienia się: opadanie powieki, zwężenie źrenicy, zaburzenia czucia w obrębie zajętego nerwu i zmniejszenie wydzielania potu. Dolegliwości nasilają się podczas ruchu gałek ocznych.

Brak jest danych na temat zachorowalności i rozpowszechnienia RS. Choroba spowodowana jest głównie tożstronnymi zmianami w środkowym dole czaszki lub w tętnicy szyjnej (zwężenie, tętniak, zamknięcie, zapalenie, rozwarstwienie tętnicy). Nie ma konkretnych wytycznych w zakresie leczenia zespołu Readera. Terapia w dużej mierze determinowana jest chorobą zasadniczą, która wywołała RS.

Inne przyczyny bólu prawej półkuli głowy

Nieprzyjemny, dokuczliwy ból prawej strony głowy może być spowodowany zmianą strefy czasowej lub warunków pogodowych, głodem, stresem i niewystarczającym snem. Wówczas dolegliwości te określa się mianem bólów przygodnych i krótkotrwałych.

Do wtórnego bólu z prawej strony głowy zalicza się dolegliwości związane m.in. z nadciśnieniem tętniczym, stanem zapalnym, chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa, krwotokiem śródmózgowym, guzami mózgu, jaskrą i neuralgiami nerwów czaszkowych.

Bibliografia:

1. Snow V., Weiss K., Wall E.M., Leczenie farmakologiczne napadów migreny i zapobieganie migrenowemu bólowi głowy, „Medycyna Praktyczna”, 2003, 10, s. 137-154.

2. Taylor F.R., Migrenowe bóle głowy: możliwość leczenia doraźnego, „Medycyna po Dyplomie”, 2006, 15(6), s. 20–29.

3. Fuh J.L., Kuo K.H., Wang S.J., Primary stabbing headache in a headache clinic, “Cephalalgia”, 2007, 9, s. 1005–1009.

4. Kozubski W., Domitrz I., Bóle i neuralgie w zakresie głowy i twarzy, w: Kazubski W., Liberski P. (red.), Neurologia, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, s. 620–639.

5. Kożuch K., Kozłowski P., Kozłowska M., Ławnicka I., Ocena częstości występowania bólu głowy oraz objawów mu towarzyszących, „Journal of Education, Health and Sport”, 2016, 6(5), s. 11–20.

6. Stępień A., Migrena i jej najczęstsze postacie kliniczne, „Aktualności Neurologiczne”, 2008, 8(2), s. 95–100.

7. Fliciński J., Żarowski M., Steinborn B., Nowa klasyfikacja Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy. Różnice i podobieństwa między ICHD-3 beta i ICHD-2, „Neurologia Dziecięca”, 2014, 23(46), s. 39–44.

8. Fliciński J., Żarowski M., Steinborn B., Neuralgie nerwów czaszkowych u dzieci, Neurologia Dziecięca”, 2013, 22(45), s. 51–60.