Ból oka może pojawiać się samoistnie, bez żadnych bodźców zewnętrznych, ale występuje też lub nasila się przy mruganiu, dotyku oraz próbie poruszania okiem. Niekiedy czynnikiem wywołującym ból jest nagła zmiana natężenia światła. Jeśli pojawia się on bez uchwytnej przyczyny (np. urazu), powinien być powodem do uważnej obserwacji i zasięgnięcia porady u okulisty.
Przyczyny bólu gałek ocznych niezwiązane z chorobami narządu wzroku
Częstymi przyczynami bólu gałek ocznych są choroby, które bezpośrednio nie wiążą się ze strukturami anatomicznymi wchodzącymi w skład narządu wzroku. Typowym przykładem jest migrena. Podczas napadu chory początkowo może obserwować niewielkie zaburzenia widzenia (halo, zmiany zabarwienia przedmiotów lub ich krawędzi, zamglenie obrazu), a następnie silny ból gałek ocznych, światłowstręt i spadek ostrości wzroku.
Podobne dolegliwości mogą pojawić się również przy klasterowych i napięciowych bólach głowy, a także tych związanych z odwodnieniem czy porażeniem słonecznym.
Fakt, że chory odczuwa ból gałek ocznych, może wiązać się ze schorzeniami ośrodkowego układu nerwowego albo być wtórnym objawem zapalenia nerwu twarzowego lub trójdzielnego. Niezwykle duże nasilenie ból osiąga w przebiegu półpaśca, jeśli proces zajmuje jeden z nerwów czaszkowych.
Ból gałek ocznych przy przeziębieniu i grypie
Wśród wielu objawów infekcji wirusowych, które zaczynają się najczęściej w obrębie górnych dróg oddechowych i powodują dolegliwości o charakterze ogólnym, pojawiają się też bóle gałek ocznych. Wynika to z faktu, że reakcje organizmu na obecność drobnoustrojów mogą wywoływać intensywny odczyn zapalny spojówek – obrzęk, zaczerwienienie lub silną przeczulicę. Ból gałki ocznej może też być efektem promieniowania bólu z zatok przynosowych – szczególnie czołowych lub sitowych.
Ból gałek ocznych spowodowanych przez choroby narządu pomocniczego oka
Popularną przyczyną bólu gałek ocznych są choroby okolicznych tkanek. Najczęściej powodem jest stan zapalny spojówek wywołany infekcją, niedostatecznym nawilżeniem bądź ekspozycją na czynniki drażniące, takie jak dym, pył lub lotne związki chemiczne. Rzadszym zjawiskiem jest pojawienie się jęczmienia (ropnego zapalenia gruczołu zlokalizowanego w obrębie powieki). W miejscu zajętym przez proces chorobowy tworzy się wtedy widoczna, bolesna przy dotyku grudka otoczona strefą obrzękniętych i zaczerwienionych tkanek.
Ból gałek ocznych można zaobserwować w przebiegu zapalenia gruczołów łzowych. Jest on też charakterystyczny dla niektórych chorób tkanek oczodołu – mięśni zewnętrznych oka, tkanki tłuszczowej albo łącznej. We wszystkich tych przypadkach przez ciągłość dochodzi do podrażnienia tkanek narządu wzroku. Dodatkowym problemem może być ból gałek ocznych przy poruszaniu nimi – zmiana napięcia i położenia struktur oczodołu nasila dolegliwości.
Do procesów zlokalizowanych w obrębie oczodołu należy również pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego. Jest ono przyczyną ostrego, silnego bólu, któremu towarzyszy nagła, nawet całkowita utrata wzroku. Stan ten grozi trwałą ślepotą i wymaga natychmiastowego podjęcia leczenia.
Czym zajmuje się okulista i kiedy warto go odwiedzić? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Choroby oka powodujące bóle gałek ocznych
Ból gałek ocznych nasilający się przy dotyku przez powieki lub przy ruchach może wiązać się z wieloma schorzeniami obrębie oka. Najczęstsze są stany zapalne: twardówki lub rogówki, tęczówki, ciała rzęskowego czy zapalenie błony naczyniowej. Wśród innych chorób szczególne znaczenie mają stany przebiegające ze zbyt wysokim poziomem ciśnienia wewnątrzgałkowego (IOP). Jego podwyższenie wiąże się głównie z jaskrą – chorobą przewlekłą, postępującą, która wiąże się ze stopniowym uszkodzeniem nerwu wzrokowego. Mogą do niego prowadzić również ostre wewnątrzgałkowe stany zapalne.
Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe przyspiesza rozwój niekorzystnych zmian. Często obserwuje się wrażliwość oka na dotyk, ból (stały lub przy dotyku), silne napięcie (twardość) ściany gałki ocznej. Zdarzający się niekiedy gwałtowny wzrost IOP jest nie tylko przyczyną dolegliwości, ale może też spowodować bardzo szybką, nieodwracalną utratę wzroku. Dlatego napadów ostrego bólu nigdy nie wolno lekceważyć.
Kiedy należy zgłosić się do okulisty w przypadku bólu gałek ocznych?
Do okulisty należy zgłosić się niezwłocznie, jeżeli:
- pojawiają się zaburzenia widzenia;
- ból osiąga duże nasilenie;
- stan zapalny powoduje rozległy obrzęk powiek lub spojówek;
- spod powiek wydobywa się duża ilość ropnej wydzieliny;
- objawom miejscowym towarzyszy wysoka gorączka;
- objawy, nawet o niewielkim nasileniu, nie ustępują samoistnie w krótkim czasie.
Bibliografia:
1. H.M. Niżankowska, Podstawy okulistyki, Wrocław 2000.
2. J. Kanski, B. Bowling, Kanski – Okulistyka kliniczna, red. J. Szaflik, Wrocław 2017.