Bezsenność nie pozwala organizmowi na odpoczynek, podczas którego dochodzi do przyspieszonej odnowy komórek, napływu krwi do mięśni oraz zwiększonej produkcji białek i hormonów. Jeżeli nie dostarczymy organizmowi dostatecznej długości snu, nasz mózg nie będzie efektywnie funkcjonował. Sen jest też bardzo ważny ze strony psychologicznej – nocą przypominamy sobie wydarzenia z ubiegłego dnia i jesteśmy w stanie wyciągnąć z nich pozytywne wnioski.

Bezsenność – przyczyny

Przyczyny bezsenności są niezwykle zróżnicowane – oprócz tych przyziemnych, takich jak niewygodne łóżko czy zbyt wysoka temperatura w sypialni, mogą być nimi problemy psychiczne lub dolegliwości zdrowotne. Zobacz, co jeszcze może powodować brak snu.

• Niewygodne łóżko jest często przyczyną bezsenności. Nie powinieneś spać ani na zbyt twardym, ani na zbyt miękkim materacu. Sklepy wychodzą nam naprzeciw, gdyż oferują materace dopasowujące się do kształtu naszego ciała. Innymi czynnikami wpływającymi na jakość snu są materiały, z których jest wykonana nasza piżama, poduszka i kołdra. Strój przeznaczony do spania powinien być wykonany z naturalnych tkanin, natomiast pościel z wełny lub bawełny.
  
• Inną przyziemną przyczyną bezsenności może być wystrój sypialni. Pomimo tego, że mózg jest „wyłączony” i jesteśmy nieświadomi, to cały czas w jakiś sposób możemy odbierać negatywne sygnały z otoczenia. Dlatego w sypialni lepiej nie umieszczać żadnych sprzętów elektronicznych – wytwarzają one bodźce zaburzające sen. Łóżko powinno nam służyć tylko do snu i współżycia seksualnego.
  
• Bezsenność przytrafia się nam także ze względu na codzienny stres. Mamy wtedy problemy z pamięcią i koncentracją, brak motywacji i uczucie stałego zmęczenia. Czasami do walki ze stresem wystarczy dobra książka lub relaksacyjna kąpiel, jednak jeżeli to nie pomoże, należy zaparzyć zioła, które mają właściwości uspokajające. Przy dalszym niepowodzeniu konieczny jest kontakt ze specjalistą.
  
• Bezsenność może też być spowodowana niezdrową dietą. Tłuste jedzenie i niewłaściwe napoje nie wpływają na jakość snu zbyt korzystnie. Alkohol spłyca i skraca sen, przez co organizm nie regeneruje się w dostatecznym stopniu
  

Z wyżej wymienionymi przyczynami bezsenności możemy sobie sami poradzić, natomiast zdarzają się też przypadki, w których nie jesteśmy w stanie zasnąć ze względu na dolegliwości zdrowotne takie jak:

• Lewokomorowa niewydolność serca – chora osoba nie może spać na płasko, gdyż serce nie jest w stanie prawidłowo pompować krwi na obwód, a zastój w płucach przyczynia się do problemów oddechowych. Pojawiają się duszności, które wybudzają ze snu i zmuszają do przejścia w pozycję siedzącą (tzw. ortopnoe).
  
• Nadczynność tarczycy – podwyższony poziom hormonów tarczycy, który występuje jako rezultat nadczynności tego gruczołu. Może mieć to wpływ na stany lękowe i przyspieszenie rytmu serca, co doprowadza do bezsenności.
  
• Nadciśnienie tętnicze – naczynia krwionośne zaczyna pokrywać blaszka miażdżycowa, co ogranicza swobodę przepływu krwi. W rezultacie występują bóle, zawroty głowy, duszności i kłopoty z właściwą długością i jakością snu.
  
• Zgaga – „palenie w przełyku”, może budzić nas w nocy atakami kaszlu i uczuciem dławienia, jest spowodowana niezdrowym trybem życia i złym odżywianiem się.
  
• Astma – często napady duszności spowodowane przewlekłymi chorobami płucnymi przychodzą w środku nocy, wybudzając nas ze snu i uniemożliwiając ponowne zaśnięcie.
  
• Zespół niespokojnych nóg (ang. RLS – Restless Legs Syndrome) – uczucie mrowienia pod skórą i między mięśniami połączone z wrażeniem czucia płynącej przez żyły krwi; uaktywnia się w czasie odpoczynku, zmusza nogi do ciągłego ruchu, co uniemożliwia spokojny sen. Przyczynami RLS mogą być wadliwe geny, ale też inne schorzenia, takie jak cukrzyca, mocznica, niedokrwistość oraz regularne branie niektórych leków, np. antyalergicznych, przeciwwymiotnych i przeciwpadaczkowych.
  
• Menopauza – kobiety po menopauzie mogą mieć problemy z bezsennością, gdyż estrogeny wydłużają fazę REM (płytką fazę snu, która prowadzi do szybkiego wybudzania się). W tym przypadku bezsenność należy leczyć poprzez hormonalną terapię zastępczą.
  

Innymi przyczynami bezsenności są choroby psychiczne: stany lękowe, depresja, schizofrenia, zaburzenia afektywne dwubiegunowe. Osoby cierpiące na te schorzenia przejawiają różne zachowania zmniejszające potrzebę snu, w przypadku schorzeń maniakalnych są to m.in. gonitwa myśli, halucynacje, urojenia, słowotok i nadmierna energia. Choroby depresyjne ciągną za sobą m.in. natłok myśli, w tym samobójczych, niską samoocenę, wybudzanie się wczesnym porankiem.

Bezsenność może też być wynikiem brania leków i używek: antydepresantów, doustnych leków antykoncepcyjnych, leków psychotropowych, leków hamujących apetyt, leków uspokajających. Wśród używek oprócz wspomnianej kofeiny bezsenność powodują substancje psychoaktywne, takie jak amfetamina lub kokaina.

Bezsenność – leczenie

Bezsenność jest poważną chorobą. Jeżeli trwa ona zbyt długo, niezbędna jest konsultacja ze specjalistą. Najczęstszymi lekami przepisywanymi na bezsenność są leki nasenne, uspokajające, przeciwlękowe oraz antydepresanty. Rodzaj leku jest zależny od typu bezsenności – na problemy z zaśnięciem przepisywane są najkrócej działające leki. W przypadku bezsenności chronicznej podaje się mocniejsze medykamenty, jednak należy uważać z ich dawkowaniem – na rynku istnieją leki nasenne (barbiturany), które mają właściwości uzależniające. Poza tym, wszystkie niewłaściwie dawkowane leki psychotropowe mogą powodować nasilenie bezsenności. Ważny jest też proces odstawiania takich medykamentów – nie należy robić tego zbyt gwałtownie, by efekty uboczne nie uderzyły w nasz organizm ze zdwojoną siłą.

Bezsenność nie powinna być leczona tylko poprzez silne leki – proces należy wspomagać zdrowszymi dla organizmu lekami ziołowymi, m.in. herbatą z melisy. Poza tym bezsenność należy leczyć poprzez terapię behawioralną, tj. unikania innych czynności (jedzenia, czytania, oglądania telewizji) po położeniu się do łóżka oraz dokładnego spisywania czasu snu i pracy nad jego poprawą.

Zobacz także: Nadmierna senność (hipersomnia) – co to jest? Objawy, przyczyny i leczenie

Bezsenność u dzieci

Bezsenność często występuje u naszych pociech. Aby skutecznie z nią walczyć, nie należy usilnie utulać niemowlaka do snu, lecz skupić się na przyczynach braku jego snu. Najczęściej są nimi: zbyt ciasno zawinięta pieluszka, niewygodnie złożony kocyk, temperatura w pokoiku (dziecku jest zbyt zimno lub zbyt ciepło), czy też pełna pieluszka. Ważne jest stworzenie właściwego rytmu dnia – regularne karmienie malucha, wpuszczanie światła do pokoju w trakcie dnia, a w nocy (szczególnie księżycowej) szczelne zasłanianie okien i nasze ciche zachowanie w pobliżu łóżeczka dziecka. Emocje niemowlaka również mają wpływ na jakość jego snu – jeżeli dzień będzie dostarczał mu wrażeń, a wieczorem będzie się spotykał z czułością rodziców (przytulaniem, kołysaniem), zasypianie powinno być kwestią czasu.