Badanie ogólne moczu jest często wykonywanym badaniem laboratoryjnym. Na prawidłowym wyniku nie powinno być obecnej glukozy. Jeśli się jednak pojawia, konieczna jest dalsza diagnostyka w kierunku cukrzycy i uszkodzenia cewek nerkowych. Glukoza w moczu może pojawić się u kobiet z prawidłowo przebiegającą ciążą (choć zawsze należy wykluczyć cukrzycę ciążową). Niestety jako cukier stanowi doskonałą pożywkę dla bakterii, dlatego jej obecność w moczu predysponuje do zakażeń układu moczowego.

Wyniki badania moczu

Badanie moczu opiera się na ocenie próbki moczu pod kątem cech biochemicznych i fizycznych. Pozwala ocenić obecność w moczu różnego rodzaju związków, komórek czy wałeczków. Badanie ogólne moczu ma bardzo dużą przydatność kliniczną, wobec czego jest częstym wykonywanym badaniem klinicznym w diagnostyce chorób nerek, dróg moczowych, cukrzycy, nadciśnienia, otyłości, chorób układowych, a także jest jednym z badań wykonywanych rutynowo, jak np. morfologia krwi. Mocz do badania powinien być pobrany z porannej próbki moczu, ze środkowego strumienia do specjalnego pojemnika (do zakupienia w aptece).

Wynik badania moczu zawiera następujące elementy:

• odczyn pH,
  
• barwa,
  
• ciężar właściwy – jeśli w moczu obecna jest glukoza, ciężar właściwy moczu jest wyższy niż norma,
  
• białko (nie powinno być wykryte),
  
• glukoza (nie powinna być wykryta),
  
• ciała ketonowe i barwniki żółciowe, które również nie powinny być wykryte (ciała ketonowe mogą towarzyszyć glukozie w moczu osoby chorej na cukrzycę),
  
• leukocyty i erytrocyty,
  
• wałeczki,
  
• bakterie.
  

Glukoza we krwi i w moczu

W moczu nie powinna być wykryta glukoza w żadnej ilości. We krwi norma glukozy wynosi 60–100 mg/dl. Osoby otyłe bądź z wywiadem rodzinnym w kierunku cukrzycy powinny regularnie kontrolować poziom glukozy we krwi. Można zbadać poziom glukozy na czczo bądź wykonać badanie krzywej cukrowej, czyli pomiar stężenia glukozy w teście z podaniem doustnym 75 g glukozy. Oznaczenie poziomu glukozy we krwi jest również wskazane w przypadku wzmożonego osłabienia, nasilonego pragnienia, osłabienia odporności, złego samopoczucia ogólnego, częstego oddawania moczu w dużych ilościach. Objawy te mogą świadczyć o wysokim poziomie glukozy we krwi, czemu często towarzyszy glikozuria, czyli wydalanie glukozy z moczem. Nie należy również lekceważyć objawów niskiego poziomu glukozy we krwi, czyli napadów głodu, osłabienia, przyspieszenia akcji serca, senności, drżeń, podwójnego widzenia.

Glukoza w moczu

Pojawienie się glukozy w moczu w pierwszej kolejności skłania ku diagnostyce choroby cywilizacyjnej, jaką jest cukrzyca. Cukier w moczu może pojawić się w cukrzycy zarówno typu 1, jak i 2. Cukrzyca jest chorobą charakteryzującą się niedoborem insuliny (typ 1) bądź opornością tkanek na insulinę (typ 2). Insulina to hormon produkowany przez trzustkę. Jest konieczna do wychwytywania glukozy przez mięśnie i inne tkanki, co wpływa na obniżenie jej poziomu we krwi. Wysoki poziom cukru we krwi w cukrzycy często współistnieje z pojawieniem się glukozy w moczu. Jeśli wykluczono cukrzycę, a badania wskazują na obecność glukozy w moczu, przeprowadza się diagnostykę w kierunku rzadkich chorób cewek nerkowych.

U kobiet w ciąży istnieje predyspozycja do zmian poziomu cukru we krwi, jak i jego pojawienia się w moczu. W pierwszej kolejności należy wykluczyć cukrzycę ciężarnych, która jest stanem zagrożenia dla matki i płodu. Jeśli ta przyczyna zostanie wyeliminowana, glukozę w moczu należy traktować jako naturalne, przejściowe zjawisko w ciąży.

Glukozuria nerkowa

Zdarza się, że glukoza pojawia się w moczu osób niechorujących na cukrzycę, lecz wykazujących zaburzenia wchłaniania glukozy w cewkach nerkowych. To zaburzenie może wynikać z upośledzenia funkcji cewek nerkowych (tzw. tubulopatii), które są dość rzadkimi chorobami nerek. Przebiegają najczęściej z prawidłowym bądź tylko nieznacznie obniżonym przesączaniem kłębuszkowym. W wyniku zaburzenia wchłaniania glukozy w cewkach nerkowych dochodzi do jej wydalania z moczem. We krwi poziom glukozy jest prawidłowy, rzadko obniżony. Glukozuria nerkowa jest chorobą dziedziczoną autosomalnie dominująco lub recesywnie.

Glukozuria nerkowa o charakterze pierwotnym nie daje żadnych objawów. Jedynie przypadkowo w badaniu moczu wykrywa się obecność cukru w moczu. Od cukrzycy odróżnia ją brak wielomoczu i wzmożonego pragnienia. Rozpoznanie choroby ułatwia rodzinne występowanie schorzenia. Konieczne jest wykluczenie cukrzycy poprzez określenie poziomu glukozy we krwi i wykonanie testu obciążenia glukozą. Glukozuria nerkowa nie wymaga leczenia, jeśli jest to postać pierwotna. Gdy schorzenie wynika z innej choroby nerek, konieczne jest leczenie choroby podstawowej.

Wysoka glukoza w moczu – czym grozi?

Sama obecność cukru we krwi nie pogarsza funkcjonowania nerek (w przypadku glikozurii nerkowej). Niestety, jeśli glukoza w moczu jest wynikiem cukrzycy, to sama choroba podstawowa stanowi poważne zagrożenie dla nerek i innych narządów, prowadzi do ich niewydolności. Ponadto obecność glukozy w moczu jest czynnikiem predysponującym do infekcji dróg moczowych, ponieważ glukoza stanowi doskonałą pożywkę dla bakterii. Mimo iż obecność glukozy w moczu w ciąży jest częstym zjawiskiem niewymagającym leczenia (pod warunkiem wykluczenia cukrzycy ciążowej), to jednak ze względu na ryzyko zakażenia jest niepożądana.