Życie zawodowe, najczęstsze rozrywki i codzienne obowiązki wymagają intensywnego korzystania ze wszystkich zmysłów. Największa ilość bodźców (według niektórych badań – nawet 80%) dociera do nas za pośrednictwem wzroku i ten narząd jest zwykle poddany poważnym obciążeniom. Zmęczenie narządu wzroku to uciążliwa, choć relatywnie prosta w leczeniu dolegliwość.

Zmęczenie oczu – objawy

Gdy pacjenci trafiają do okulisty, najczęściej zgłaszają następujące objawy zmęczenia oczu:

• zaczerwienienie spojówek,
  
• zamglone, niewyraźne widzenie,
  
• pieczenie oczu, „piasek pod powiekami”,
  
• nadwrażliwość na światło,
  
• wrażenie, że po mrugnięciu po powierzchni oka spływają zanieczyszczenia, drobinki,
  
• chwilowe dwojenie (pacjent widzi podwójnie, kiedy znaczne zmęczenie mięśni zewnętrznych oczu powoduje zmniejszenie możliwości śledzenia obiektów i skierowania oka w odpowiednią stronę).
  

Jeśli ktoś nie zdaje sobie sprawy z tego, że ma wadę wzroku, albo nie nosi przepisanych mu okularów, może na co dzień odczuwać objawy zmęczenia wzroku. Spadek ostrości widzenia, bóle oczu lub głowy, mrużenie oczu, prowadzące nawet do powstawania drżenia powiek i chwilowych tików, to najbardziej charakterystyczne objawy niedowidzenia.

Zmęczenie oczu – przyczyny

Przyczynami intensywnych dolegliwości mogą być nieskorygowane wady wzroku, niedobory niektórych witamin, a przede wszystkim czynniki środowiskowe. Dyskomfort lub ból mogą być spowodowane przez rozwijające się choroby oczu i narządów pomocniczych (np. zapalenia spojówek, rogówki, tęczówki, zaburzenia ciśnienia wewnątrzgałkowego).

Najczęściej przyczyną zmęczenia oczu jest wpływ otaczającego środowiska i pracy. U wielu osób dochodzi w związku z tym do powstania tzw. zespołu suchego oka. Powoduje on niedostateczne zwilżanie powierzchni rogówki, co z jednej strony obniża ostrość widzenia, a z drugiej wywołuje poczucie dyskomfortu, pieczenie i ewentualny ból, ponieważ rogówka ma bardzo silne unerwienie czuciowe. Duże znaczenie ma mruganie powiekami, ponieważ dzięki niemu substancje zwilżające oko mogą być rozprowadzane po jego powierzchni. Jednocześnie brzegi powiek spełniają rolę „wycieraczek” zbierających z rogówki zanieczyszczenia.

W codziennym życiu wiele jest sytuacji, w których ludzie rzadziej mrugają i są narażeni na zanieczyszczenia. Typowym przykładem może być praca kierowcy, który uważnie, nieustannie obserwuje drogę, osoby pracującej przy komputerze lub czytającej długie teksty, mechanika obsługującego precyzyjne urządzenia. Dodatkowym obciążeniem dla większości ludzi są również godziny spędzane przed telewizorem, nad tabletem, smartfonem albo z książką w ręce.

Zobacz nasz film i poznaj najlepsze domowe sposoby na zmęczone oczy

Na zmęczenie oczu narażone są osoby przebywające w niedostatecznie wietrzonych, przegrzanych albo klimatyzowanych pomieszczeniach, w których wilgotność powietrza jest obniżona.

Na nasilenie objawów wpływa także zapylenie otoczenia. Problem ten dotyczy pracowników drogowych, kierowców, mechaników, osób pracujących w hutach, kopalniach, tartakach czy stolarniach.

Dodatkowym czynnikiem obniżającym komfort widzenia i powodującym zmęczenie oczu jest nadmiar światła i promieniowania ultrafioletowego (np. na plażach lub zaśnieżonych, wysokogórskich terenach).

Zespół suchego oka może być też objawem ubocznym stosowania leków steroidowych albo niektórych doustnych środków antykoncepcyjnych.

Domowe sposoby na zmęczenie oczu

Najważniejszym sposobem zapobiegania zmęczeniu oczu jest higieniczny tryb życia. Należy przeznaczać odpowiednią ilość czasu na sen i wypoczynek, najlepiej na świeżym powietrzu. Trzeba dbać o regularne wietrzenie pomieszczeń, w których się przebywa, utrzymywać optymalną temperaturę, a także starać się zapewnić właściwą wilgotność powietrza (50–60%). Jest to szczególnie istotne w czasie sezonu grzewczego, kiedy ogranicza się wietrzenie, a powietrze jest suche. Zawieszenie na kaloryferach kamionek wypełnionych wodą lub (doraźnie) wilgotnych ręczników może znacząco poprawić stan oczu. Należy również pamiętać, że instalacje klimatyzacyjne powodują zmniejszenie ilości pary wodnej w powietrzu i jego wysuszenie. Niektóre nowoczesne klimatyzatory zapewniają możliwość regulacji wilgotności.

Podczas pracy obciążającej wzrok należy regularnie robić przerwy. Jeśli praca związana jest z długotrwałym patrzeniem na bliskie obiekty (np. czytanie lub obsługa komputera) – warto wykorzystać czas odpoczynku na patrzenie na odległe przedmioty, np. zieleń za oknem.

Przy pracy w zapylonym pomieszczeniu powinno się stosować okulary ochronne i zapewniać wysoką wilgotność powietrza, co zmniejsza ilość unoszącego się kurzu.

Ważne jest zachowywanie odpowiedniej higieny oczu i twarzy. Regularne jej mycie oraz codzienny, pełny demakijaż poprawiają komfort życia.

Zmęczone oczy – leczenie

Intensywne objawy zmęczenia oczu i zespołu suchego oka mogą wymagać czasowej farmakoterapii. Do tego celu wykorzystuje się głównie preparaty z grupy tzw. sztucznych łez, które zapewniają długotrwałą poprawę nawilżenia rogówki i spojówek, a przy regularnym stosowaniu mogą zdecydowanie poprawiać kondycję narządu wzroku. Większość z tych preparatów dostępna jest bez recepty.

Warto spożywać pokarmy zawierające duże ilości witaminy A, beta-karotenu i luteiny. W razie potrzeby ich niedobory można uzupełnić dostępnymi w aptekach suplementami diety.

Inną grupę stanowią preparaty obkurczające naczynia spojówek i „wybielające” zaczerwienione oko, ale ich działanie jest wyłącznie objawowe i należy je stosować tylko doraźnie. Ich zbyt częste użycie może nawet spowodować nasilenie symptomów zmęczenia oczu.