Zespół suchego oka to choroba, która dotyczy blisko 17% społeczeństwa. Doświadcza jej niemal połowa osób, które noszą soczewki kontaktowe.

Przyczyny i objawy zespołu suchego oka

Zespół suchego oka, czyli przewlekły stan zapalny oka, jest spowodowany niewłaściwym składem chemicznym łez, niską ich produkcją bądź upośledzonym rozprowadzeniem łez przez aparat powiekowy. Częstą przyczyną wystąpienia suchego oka jest również dysfunkcja w funkcjonowaniu gruczołów Meiboma. Ich nadmierne lub obniżone wytwarzanie tłuszczu tworzącego zewnętrzną warstwę filmu łzowego przyspiesza parowanie łez. Każda z tych przyczyn skutkuje przesuszeniem spojówki i rogówki oka i zwiększeniem jego podatności na zakażenia i infekcje. Do takiego stanu mogą doprowadzić, np.:

• zaburzenia hormonalne,
• długotrwałe spędzanie czasu przed ekranem komputera,
• choroby neurologiczne (np. zespół parkinsonowski, padaczka),
• menopauza,
• choroby autoimmunologiczne (np. zapalenie stawów),
• choroby dermatologiczne (np. pemfigoid),
• zażywane leki (np. przy nadciśnieniu, depresji i cukrzycy),
• podeszły wiek.

Ryzyko zespołu zwiększają: rzadkie mruganie, niewłaściwe czynniki atmosferyczne (np. zanieczyszczone powietrze) oraz częste przebywanie w klimatyzowanych bądź przegrzewanych pomieszczeniach. Zespół suchego oka może być też efektem noszenia soczewek kontaktowych, laserowych zabiegów korekcji oka i palenia tytoniu. 

Choroba objawia się dokuczliwym wrażeniem suchości i pieczenia oczu. Gałki oczne są wyraźnie przekrwione i wrażliwe na światło. Inne objawy to łzawienie (tzw. płaczące suche oko), zamglone widzenie, strupy i ropnie na brzegach linii rzęs oraz suchość w ustach. Zmiany są obuoczne i przewlekłe. Osoby z zespołem suchego oka źle tolerują noszenie soczewek i mogą skarżyć się na uczucie piasku lub ciała obcego w oku. Symptomy ZSO nasilają się wieczorem, gdy oczy są zmęczone wielogodzinnym wysiłkiem oraz zimą i latem, gdy częściej przebywamy w pomieszczeniach nagrzewanych i klimatyzowanych.

Leczenie zespołu suchego oka – krople i leki

Zespół suchego oka diagnozowany jest przez lekarza okulistę m.in. na podstawie:

• testu Schirmera (ocena wydzielania łez),
• badania okulistycznego w lampie szczelinowej,
• oceny wysokości menisku łzowego,
• badaniu fałdów spojówki,
• analizie występowania ubytków nabłonka w rogówce oka,
• ocenie czasu przerwania filmu łzowego.

Zespół suchego oka to choroba leczona objawowo. Celem leczenia jest poprawa komfortu widzenia i unikanie czynników sprzyjających wystąpieniu dolegliwości. Łagodzenie objawów suchego oka umożliwia dostarczenie oczom brakujących łez. Jest to możliwe dzięki kroplom tzw. sztucznym łzom. Tego typu preparaty składają się z wody i nawilżających substancji lepkich (np. kwasu hialuronowego, karbomeru), które umożliwiają wiązanie cząsteczek wody i zatrzymywanie ich na powierzchni gałki ocznej. Sztuczne łzy tworzą na oku jednolitą, równą warstwę, która zabezpiecza gałkę oczną przed przesuszaniem i wypełnia ubytki w rogówce oka. Krople nawilżające często zawierają konserwanty, które umożliwiają zachowanie sterylności preparatu.

Najbezpieczniejszą dla oka substancją dodatkową sztucznych łez jest, np. polyquad, który nie zmniejsza produkcji filmu łzowego ani nie powoduje zmian na powierzchni gałki ocznej. W leczeniu syndromu suchego oka stosowane są także inne leki (np. kortykosteroidy i cyklosporyna A), które mają za zadanie zredukować stan zapalny oka. W zaawansowanych stadiach choroby może dojść do czasowego lub stałego zamknięcia punktów łzowych przez zaaplikowanie do nich specjalnych zatyczek (tzw. okluzja punktów łzowych). Efektem takiego zabiegu jest uniemożliwienie odpływu łez i zatrzymanie ich na powierzchni oka.

Domowe sposoby leczenia suchego oka – masaże i dieta

Domowe sposoby leczenia suchego oka polegają szczególnie na właściwej higienie i pielęgnacji okolic oczu. Zaleca się codzienne ogrzewanie i delikatne masowanie powiek czystymi opuszkami palców. Umożliwi to upłynnienie i usunięcie wydzieliny znajdującej się w gruczołach Meiboma. Podczas długotrwałej pracy przed komputerem warto co godzinę zwrócić wzrok w odległy kąt pokoju i wykonać kilka mrugnięć, aby nawilżyć gałki oczne i umożliwić im chwilowy odpoczynek. W domowej profilaktyce zespołu suchego oka ważne jest także zachowanie właściwej diety. W codziennym jadłospisie nie powinno zabraknąć nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, które nie tylko wspomagają pracę oczu ale też wzmacniają układ krwionośny. Takie zdrowe tłuszcze znajdują się np. w rybach, oliwie z oliwek, orzechach i siemieniu lnianym.

Dolegliwości suchego oka zwykle utrzymują się do końca życia i nie możliwości całkowitego ich wyeliminowania. Wyjątkiem są wtórne stadia choroby, których przyczyną jest zażywanie leków, wówczas odstawienie medykamentów skutkuje cofnięciem się objawów.