Problemy z wypróżnianiem nie zawsze oznaczają zaparcie. O zatwardzeniu u dziecka można mówić wtedy, gdy malec nie chce lub nie może się załatwić, a oddawanie stolca wymaga sporego wysiłku i powoduje ból. Zatwardzenie u dziecka mającego 2 lata lub więcej najczęściej wynika z błędów dietetycznych. Im starsze dziecko, tym poważniejsze mogą być przyczyny zaparć. Zatwardzenie u dziecka 3 letniego może doprowadzić do zaparć nawykowych, które wymagają pomocy psychologicznej.

Co na zatwardzenie u dziecka?

Sposobów na zatwardzenie u dziecka jest wiele, ale zawsze przed ich wypróbowaniem należy najpierw udać się do pediatry. Lekarz wykluczy wady i choroby, które wymagają specjalistycznego leczenia oraz doradzi, jakie preparaty można stosować. W przypadku bardzo dużego problemu z zaparciem pediatra może zalecić wykonanie wlewki z roztworu soli fizjologicznej lub fosforanów, która rozmiękcza stolec i ułatwia wypróżnienie.

Po usunięciu zalegającego kału konieczne jest unormowanie wypróżnień. Najczęściej lekarz przepisuje syrop na zatwardzenie u dzieci. Może to być lek osmotycznie czynny, który zwiększa wchłanianie wody w jelicie i rozluźnia kał lub lek działający drażniąco na błonę śluzową jelita i zwiększający ilość wody w jelicie. Rzadziej stosowane są leki o działaniu poślizgowym, które powywlekają stolec śliską warstwą, dzięki czemu ułatwiają wypróżnienie.

Preparat należy podawać w dawce ściśle określonej przez lekarza. Poprawa następuje bardzo szybko, ale leczenie zatwardzenia u dziecka trwa najczęściej kilka miesięcy. Pozwala to zapobiec nawrotom i chroni przed bólem podczas wypróżnienia, dzięki czemu można uniknąć nawykowego wstrzymywania stolca.

Zatwardzenie u dziecka – domowe sposoby

Najlepszym sposobem na zatwardzenie u dziecka jest podawanie mu dużych ilości płynów, a zwłaszcza niegazowanej wody mineralnej i herbatki z rumianku. Ponadto należy zadbać o to, by malec codziennie wypijał szklankę soku warzywnego lub warzywno-owocowego bez dodatku bananów. Do diety trzeba wprowadzić surowe warzywa i owoce, z wyjątkiem działających zapierająco bananów, gotowanych i pieczonych jabłek oraz gotowanej marchewki.

Dziecko nie powinno jeść słodyczy, które nasilają problemy z zaparciami. Konieczne jest unikane białego ryżu, pieczywa pszennego oraz innych potraw z jasnej mąki. Na zaparcia pomoże dieta bogatoresztkowa, bazująca na pełnoziarnistym pieczywie, płatkach kukurydzianych i makaronach.

Zatwardzenie u dzieci – przyczyny

Tylko u niewielkiego procenta dzieci przyczyną zaparć są wady anatomiczne lub choroby. Najczęściej zatwardzenia u dzieci mają charakter czynnościowy, co oznacza, że wywołane są konkretnym czynnikiem, np.:

• niewłaściwą dietą, zawierającą zbyt dużo cukrów prostych i zbyt mało błonnika,
• pośpiesznym korzystaniem z toalety, przez co dochodzi do niepełnego wypróżnienia i zalegania mas stolca w okrężnicy,
• przyjmowaniem niektórych leków, np. preparatów żelaza,
• alergią,
• świadomym unikaniem wypróżnienia, ponieważ kojarzy się ono z bólem.

U dzieci w wieku 4 lat i starszych, które uczęszczają już do przedszkola, zatwardzenie może wynikać z niechęci do korzystania z publicznej toalety lub z zaburzenia naturalnego rytmu wypróżnień. Dziecko nie może znaleźć chwili, aby spokojnie usiąść w toalecie, przez co masy kałowe zbierają się w okrężnicy i twardnieją. Zmiana trybu życia i związane z nią zaburzenie rytmu wypróżnień mogą doprowadzić do zaparć nawykowych. Zatwardzenie u dziecka pojawia się również jako efekt stresu, np. z powodu zmiany opiekunki, problemów w szkole czy zabiegu szpitalnego. W takich wypadkach niezbędnym elementem leczenia jest psychoterapia.

Zatwardzenie u dziecka – co robić?

Jednorazowy epizod z zatwardzeniem nie powinien wzbudzić niepokoju, zwłaszcza jeśli kolejne stolce są już prawidłowe, jednak jeśli problemy zaczynają się powtarzać, a dziecko świadomie unika wypróżnienia, konieczna jest wizyta u lekarza. Zatwardzenia u dziecka nie można lekceważyć, ponieważ w wyniku zalegania mas kałowych w okrężnicy dochodzi do rozciągnięcia jej ścianek. W efekcie potrzeba wypróżnienia może zaniknąć. Z powodu rozluźnionych mięśni płynne treści wydostają się na zewnątrz, przez co dziecko popuszcza kupkę. Stolec jest wówczas oddawany raz na kilka dni, a towarzyszącemu temu ból jest bardzo silny.

Dziecko cierpiące na zatwardzenia ma wzdęcia i przewlekłe bóle brzucha, nudności i wymioty oraz zmniejszony apetyt. Przybiera na wadze i rośnie wolniej niż rówieśnicy. Naciskająca na drogi moczowe, rozdęta odbytnica może być przyczyną zmniejszenia objętości pęcherza moczowego, co skutkuje moczeniem nocnym.

Zatwardzenie u dziecka może powodować zaburzenia emocjonalne, a nawet depresję. Przedłużające się dolegliwości mogą upośledzić drożność jelita – wówczas konieczne jest leczenie szpitalne, dlatego nie wolno lekceważyć tego problemu.