Zastój pokarmu może być związany z nadprodukcją mleka lub niedrożnością kanalików odprowadzających pokarm. Czas jego trwania jest różny, ale można go skrócić, podejmując odpowiednie działania. Do zastoju przyczynia się nieprawidłowa technika karmienia i nieodpowiednie postępowanie w trakcie laktacji. Najczęściej dotyczy on jednej piersi.

Zastój pokarmu w piersiach – objawy

Przy zastoju pokarmu pojawiają się następujące objawy:

• mocno ocieplone i obrzmiałe piersi,
• ból,
• napięta, zaczerwieniona skóra na piersiach,
• wyczuwalne guzki,
• gorączka (nie zawsze),
• ogólne złe samopoczucie.

Symptomy te mogą obejmować całą pierś, lub jej mniejszy obszar, jeżeli zastój pokarmu jest miejscowy.

Przyczyny zastoju pokarmu

Przyczyną zastoju pokarmu może być niedostateczne udrożnienie przewodów odprowadzających mleko z piersi lub brak równowagi między jego produkcją a potrzebami niemowlęcia.

Zastój pokarmu bywa powikłaniem nawału mleka, które występuje u wszystkich kobiet w ok. 2–6 dobie po porodzie. Organizm matki produkuje w tym czasie bardzo duże ilości pokarmu, których noworodek nie jest w stanie jeszcze przyjąć. Nawał pokarmu jest stanem fizjologicznym, co oznacza, że nie powoduje zagrożenia dla zdrowia kobiety. Jeżeli jednak w tym czasie matka zbyt rzadko przykłada dziecko do piersi, może dojść do zastoju pokarmu.

Czasami zastój pojawia się także po odstawieniu niemowlęcia od piersi lub po długiej przerwie w karmieniu. Może też wystąpić u matek, które w ogóle nie zaczęły karmić swojego dziecka piersią.

Co robić przy zastoju pokarmu?

Jednym z bodźców do produkcji pokarmu przez organizm matki jest jego ubywanie. Z tego względu zastój może przyczynić się do zahamowania laktacji. Innym możliwym powikłaniem są stany zapalne. By nie dopuścić do ich wystąpienia, konieczna jest natychmiastowa reakcja.

Przede wszystkim należy jak najczęściej przystawiać dziecko do piersi, nawet co 2 godziny. Dziecko należy karmić najpierw z tej piersi, której dotyczy zastój pokarmu. Przed karmieniem można odciągnąć trochę mleka przy użyciu laktatora, ale tylko tyle, by umożliwić niemowlęciu złapanie w usta brodawki sutkowej. Odciągniecie większej ilości pobudzi laktację, powodując nasilenie zastoju. Dziecko należy przystawiać do piersi w odpowiedniej pozycji. Jego usta powinny być szeroko otwarte, wargi wywinięte, a czubek nosa i brody dotykać piersi. Brodawka sutkowa i część otoczki powinny znajdować się w ustach niemowlęcia. W kąciku ust powinno być widać pracujący rąbek języka. Wyczuwalny ból i odgłos cmokania zamiast połykania to sygnał, że należy przerwać karmienie i jeszcze raz przyłożyć niemowlę. Można to zrobić, wsuwając mały palec do kącika ust dziecka.

Pomóc może wypróbowanie różnych pozycji do karmienia: oprócz klasycznej także krzyżowej lub „spod pachy” (futbolowej). Ważny jest też dobór odpowiedniego biustonosza, który nie będzie uciskał piersi. Czasami, by złagodzić dolegliwości stosuje się taping kinezjologiczny, czyli oklejanie piersi specjalnymi terapeutycznymi taśmami. Muszą one jednak być zakładane przez specjalistę.

Zastój pokarmu – masaż, okłady i domowe sposoby

Oprócz odciągania mleka, można też przed karmieniem rozgrzać piersi, stosując ciepłe okłady lub polewanie ciepłą wodą. Pomóc może również delikatny masaż. Ruchy powinny być spiralne, okrężne, zaczynając od podstawy piersi, a kończąc przy brodawce sutkowej.

Domowym sposobem na zastój pokarmu są okłady z liści kapusty – zawarty w nich sok ma właściwości ściągające i przeciwzapalne. Wcześniej należy je schłodzić w lodówce, a potem lekko rozbić, by puściły sok. Następnie nakłada się je na piersi. Zmiażdżone liście można też włożyć do biustonosza.

Kobiety, które zdecydowały, że nie będą karmić dziecka piersią, podczas zastoju pokarmu nie powinny rozgrzewać piersi. Mogą za to stosować chłodne okłady i łagodne środki przeciwbólowe. Jeżeli pokarm nie będzie wykorzystywany, laktacja powinna ustąpić samoistnie.

Zastój pokarmu a zapalenie piersi

Jak zostało wspomniane wcześniej, jednym z powikłań zastoju pokarmu jest zapalenie piersi. Powodować je może nie tylko zaniedbanie zastoju, ale też jego nieodpowiednie postępowanie przy nim. Przyczynia się do niego m.in. zbyt forsowny masaż i uciskanie piersi, zbyt rzadkie karmienie i nieodpowiednia pozycja oraz zbyt częste odciąganie pokarmu. Przedłużający się zastój pokarmu w piersiach daje czas do namnożenia się bakterii. Zapalenie piersi jest bezwzględnym wskazaniem do wizyty u lekarza.