Zaćmę i jaskrę można leczyć metodami operacyjnymi. Zwykle jaskra jest również intensywnie leczona farmakologicznie. Wykonanie zabiegu usunięcia zaćmy pozwala najczęściej na odzyskanie pełnej ostrości widzenia przez chorego, podczas gdy jaskra jest chorobą postępującą i działania terapeutyczne służą spowolnieniu procesu nieodwracalnej utraty wzroku.

Czym jest zaćma?

Zaćma to choroba oka polegająca na postępującym zmętnieniu soczewki – przejrzystej struktury znajdującej się w gałce ocznej, która załamuje promienie światła tak, by na siatkówce tworzył się wyraźny obraz. Zaćma może rozwijać się jednostronnie, ale zwykle dotyczy obu oczu (choć zmiany nie muszą postępować w nich jednocześnie).

Przyczyną ponad 95% przypadków zachorowań na zaćmę jest postępujące starzenie się organizmu. Innymi powodami zaćmy są: urazy, stany zapalne, stosowanie niektórych leków, choroby metaboliczne, zmiany wrodzone. Częstsze zachorowania powodują też niewłaściwa dieta i nałogi.

Na czym polega jaskra?

Jaskra jest schorzeniem oczu atakującym (nie zawsze w tym samym czasie) obie gałki. Choroba ma charakter przewlekły i postępujący. Podobnie jak zaćma dotyczy głównie osób w wieku powyżej 50 lat. W przebiegu jaskry uszkodzeniu ulegają włókna nerwu wzrokowego. Badania wykazują, że jest to spowodowane wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym i upośledzeniem ukrwienia siatkówki. Celem leczenia jest więc przywrócenie prawidłowego ciśnienia w obrębie oka i ochrona komórek nerwowych przed degeneracją. Tym samym zmniejsza się niebezpieczeństwo całkowitej utraty wzroku przez chorego i spowalnia postęp choroby.

Objawy zaćmy i jaskry

W przebiegu obu chorób dochodzi do zaburzeń widzenia i stopniowej utraty wzroku. W jaskrze bardzo długo zachowane jest widzenie centralne (dotyczące miejsca, w które chory patrzy). Ubytki lokalizują się na obwodzie pola widzenia i stopniowo zawężają je do tzw. widzenia lunetowego. W przypadku zaćmy zmętnienie często pojawia się w centralnej części soczewki. Jest to przyczyną nieostrego, rozmytego widzenia przy czytaniu lub obserwacji odległych przedmiotów. Jeśli soczewka mętnieje w części obwodowej, zaćma może przez dłuższy czas nie zwracać uwagi chorego.

Obu chorobom mogą towarzyszyć objawy takie, jak bóle głowy, łzawienie, czasami przewlekłe zapalenie spojówek. Ostry atak jaskry, podczas którego dochodzi do znacznego wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego, powoduje silny ból oczu, głowy i nagłe pogorszenie widzenia. Taki stan wymaga niezwłocznej interwencji lekarskiej.

Leczenie zaćmy

Leczenie zaćmy polega na chirurgicznym usunięciu nieprzejrzystych mas soczewki. Obecnie zabiegi takie wykonuje się rutynowo w znieczuleniu miejscowym, pod mikroskopem, przy użyciu specjalnych urządzeń laserowych lub ultradźwiękowych (tzw. fakoemulsyfikatorów). W leczeniu zaćmy duże znaczenie mają sztuczne soczewki, które wszczepia się do wnętrza oka, by zastąpić usuniętą naturalną strukturę i zapewnić właściwą ostrość wzroku.

Leczenie jaskry

Jaskra leczona jest w pierwszej fazie farmakologicznie – podawane leki służą ochronie nerwu wzrokowego, poprawie krążenia i obniżeniu ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. W przypadku gdy farmakoterapia nie przynosi pożądanego efektu albo zmiany chorobowe postępują bardzo szybko, podejmuje się decyzję o zabiegu operacyjnym. Wykonuje się go metodą tradycyjną albo przy pomocy specjalnych laserów przeznaczonych do leczenia chorób oczu. W niektórych przypadkach do wykonania zabiegu używa się diatermii lub urządzenia przymrażającego selektywnie odpowiednie fragmenty tkanek oka. Celem takich operacji jest poprawienie odpływu cieczy wodnistej z oka, co obniża ciśnienie w nim panujące i spowalnia przebieg choroby.

Zaćma i jaskra – wyniki leczenia

Leczenie operacyjne zaćmy w znakomitej większości przypadków przynosi bardzo szybkie przywrócenie niemal pełnej sprawności narządu wzroku. Chorzy, którym wszczepia się odpowiednie sztuczne soczewki, nie muszą nawet zakładać okularów do czytania i precyzyjnych domowych prac. Choroba nie nawraca i tylko w nielicznych przypadkach konieczna jest po pewnym czasie wymiana soczewki albo niewielkie zabiegi laserowe poprawiające widzenie.

Jaskra ma charakter postępujący i obecnie nie ma metody leczenia, która pozwalałaby na całkowite zahamowanie jej rozwoju albo na odwrócenie trwałych ubytków widzenia. Dlatego w przypadku jaskry niezbędne jest wykonywanie regularnych badań oka w poradni okulistycznej. Pozwala to na wykrycie choroby we wczesnej fazie i niezwłoczne rozpoczęcie odpowiedniego leczenia, które potrafi przedłużyć sprawne działanie narządu wzroku o wiele lat.

Zobacz wideo: Operacja usunięcia zaćmy - jak wygląda?

Bibliografia:

H. M. Niżankowska, Podstawy okulistyki, Wrocław 2000.

J. Kanski, B. Bowling, Kanski – Okulistyka kliniczna, red. J. Szaflik, Wrocław 2017.