Resuscytacja noworodka po porodzie opiera się przede wszystkim na prawidłowym udrożnieniu i wentylowaniu płuc. Przy nieskuteczności tego postępowania i w przypadku nieprawidłowej akcji serca dołączenie ucisków klatki piersiowej w odpowiednim stosunku zwiększa szanse dziecka na przeżycie.

Kiedy konieczna jest resuscytacja noworodka?

Niewiele noworodków wymaga reanimacji po porodzie, częściej natomiast dochodzi do pojawienia się problemów adaptacyjnych, których opanowanie zapobiega powikłaniom. Konieczność podjęcia działań resuscytacyjnych zachodzi częściej u dzieci, u których istniały dowody na zaburzenia dobrostanu pod koniec ciąży, u noworodków urodzonych przed 35. tygodniem ciąży, w położeniu miednicowym lub z ciąży mnogiej. Również cięcie cesarskie wykonane ze wskazań nagłych wiąże się z większym ryzykiem pojawienia się zaburzeń adaptacyjnych.

W przypadku porodów ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia problemów adaptacyjnych w zespole medycznym znajduje się co najmniej jedna osoba wykwalifikowana w czynnościach resuscytacyjnych u noworodka. Zawsze przygotowany jest odpowiedni sprzęt, pozwalający na efektywne wykonanie procedury. Utrzymywanie temperatury ciała na poziomie 36,5–37,5°C poprzez chronienie noworodka przed przeciągiem i osuszenie zapobiega wielu powikłaniom. U wcześniaków w tym celu stosuje się dodatkowo ogrzane, wilgotne gazy oddechowe, owija się ich ciała plastikową folią oraz układa na ogrzewanym materacu. W przypadku konieczności wykonania czynności wspomagających adaptację lub podjęcia resuscytacji dziecko umieszczane jest na stanowisku pod specjalnym promiennikiem ciepła.

Czynności resuscytacyjne muszą być zawsze poprzedzone ogólną oceną dziecka. W pierwszej kolejności zwraca się uwagę na oddech: jego obecność, symetrię, głębokość. Następnie ocenia się akcję serca, która jest najczulszym czynnikiem rokowniczym co do przeżycia. Akcja serca poniżej 100 uderzeń na minutę lub niepodjęcie czynności oddechowej jest wskazaniem do rozpoczęcia resuscytacji noworodka.

Zabiegi resuscytacyjne noworodka – udrożnienie dróg oddechowych

Pierwszym etapem w resuscytacji noworodka jest udrożnienie dróg oddechowych. Dziecko układa się w pozycji neutralnej na plecach na płaskiej powierzchni. Pomocne może okazać się podłożenie pod jego ramiona ręcznika o grubości około 2 cm. Rozważenie odsysania wydzieliny z dróg oddechowych jest konieczne jedynie w przypadku noworodków urodzonych w zamartwicy z obecnością gęstej, lepkiej smółki.

Udrożnienie dróg oddechowych powinno nastąpić w przeciągu pierwszej minuty życia dziecka. W miarę możliwości dokonuje się go za pomocą specjalistycznego sprzętu: maski twarzowej, maski krtaniowej, rurki intubacyjnej. W warunkach polowych oddechy zastępcze prowadzi się poprzez wdmuchiwanie powietrza ustami przy obejmowaniu nimi nosa i ust noworodka. Po uzyskaniu efektywnego dostępu do płuc wykonuje się 5 oddechów upowietrzniających, a następnie ponownie ocenia się akcję serca. Jeśli tętno nie przyspiesza i niewidoczne są ruchy klatki, konieczne jest sprawdzenie ułożenia główki. Należy rozważyć prowadzenie wentylacji przez dwie osoby. Następnie powtarza się oddechy upowietrzniające.

Wspomaganie oddychania u noworodka donoszonego prowadzi się przy użyciu powietrza, u wcześniaków natomiast można wykorzystać tlen w niskim stężeniu. W przypadku nieefektywności takiego postępowania rozważa się zwiększenie stężenia tlenu. CPAP (ang. Continuous Positive Airway Pressure) stosuje się u noworodków przedwcześnie urodzonych, z zaburzeniami oddychania.

Zabiegi resuscytacyjne noworodka. Ile potrzeba uciśnięć?

Po udrożnieniu dróg oddechowych i wykonaniu oddechów upowietrzniających, przy czynności serca mniejszej niż 60 uderzeń na minutę lub niewykrywalnej, należy niezwłocznie przejść do uciskania klatki piersiowej noworodka. Takie postępowanie jest efektywne jedynie, gdy doszło do rozprężenia płuc, a wentylację prowadzi się w sposób prawidłowy.

Technika uciśnięć klatki piersiowej w resuscytacji noworodka polega na ułożeniu dwóch kciuków w ⅓ dolnej części mostka. Jednocześnie należy obejmować oburącz ciało dziecka i podtrzymywać jego plecy. Stosunek uciśnięć klatki piersiowej do wentylacji 3:1 powinien być utrzymywany przez cały czas trwania czynności ratunkowych. W praktyce w ciągu minuty wykonuje się następująco po sobie około 120 czynności resuscytacyjnych: 90 uciśnięć na 30 oddechów trwających około 1 sekundę.

Ocena skuteczności resuscytacji u noworodka powinna być prowadzona okresowo co około 30 sekund. Zaprzestanie uciskania klatki piersiowej możliwe jest w przypadku stwierdzenia akcji serca wyższej niż 60 uderzeń na minutę.

Leki w resuscytacji noworodka

Wskazania do podaży leków w przypadku resuscytacji noworodka pojawiają się rzadko. Zespół lekarzy rozważa taką możliwość w przypadku utrzymywania się niskiej akcji serca mimo prawidłowego prowadzenia wentylacji oraz ucisków. W takiej sytuacji rekomendowana jest adrenalina.

Noworodek po odzyskaniu czynności oddechowej oraz krążenia jest monitorowany i musi pozostawać pod opieką lekarską.

Zobacz wideo: Pierwsza pomoc przy utracie przytomności u młodszego dziecka

Bibliografia:

1. Wyllie J. Resuscytacja i wsparcie okresu adaptacyjnego noworodków. Wytyczne resuscytacji, 2015.