GGTP zwane jest także gamma-glutamylotransferazą lub glutamylotranspeptydazą, to enzym związany z błonami komórkowymi, występujący w niemal wszystkich narządach ludzkiego organizmu. Największą aktywnością GGTP charakteryzują się jelita i nerki, a ponadto: drogi żółciowe , wątroba, mózg, trzustka, gruczoł krokowy. Poziom GGTP badany z pobranej krwi dotyczy głównie enzymu wytwarzanego w wątrobie.
Funkcje GGTP w organizmie i medycynie
Enzym GGTP odgrywa kluczową rolę w naturalnym mechanizmie obrony antyoksydacyjnej. GGTP odpowiada również za rozkład aminokwasów i wybranych peptydów, dlatego podwyższone lub wysokie GGTP może wskazywać na nieprawidłowe funkcjonowanie organizmu i rozwijające się w nim choroby. Ponadto GGTP od lat służy medycynie jako jeden z najczulszych markerów w diagnostyce chorób dróg żółciowych. GGTP należy do enzymów, które najszybciej zwiększają poziom w krwioobiegu, gdy dochodzi do zablokowania odpływu żółci.
Zobacz też: Choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych – jakie są objawy kamicy?
Badanie GGTP – na czym polega?
Badanie GGTP polega na pobraniu niewielkiej ilości krwi z żyły łokciowej, najczęściej zlokalizowanej w okolicach zgięcia (dołu łokciowego). Do badania należy przystąpić na czczo i najlepiej rano. W dniu poprzedzającym pobranie powinno się zrezygnować ze spożywania nawet niewielkich ilości alkoholu oraz tłustych potraw, które mogą zafałszować wyniki badań.
Jakie są normy GGTP? Kiedy GGTP jest za wysokie?
Należy pamiętać, że wartości referencyjne GGTP mogą znacznie się od siebie różnić w laboratoriach diagnostycznych, dlatego uzyskane wyniki należy konsultować z lekarzem i zestawiać je z normami obowiązującymi dla miejsca, w którym wykonało się badanie. Orientacyjne normy GGTP wynoszą:
- 5–29 U/l (j.m/l) w przypadku kobiet,
- 5–38 U/l (j.m/l) w przypadku mężczyzn.
Przyczyny podwyższonego GGTP. Co oznacza wysokie GGTP?
Przyczynami podwyższonego GGTP we krwi są najczęściej zaburzenia pracy wątroby i dróg żółciowych. Stan nawet nieznacznego podwyższenia enzymu GGTP może sugerować m.in. cholestazę. Podwyższone GGTP jest także oznaką wielu poważnych chorób, w tym schorzeń reumatologicznych i autoimmunologicznych. Wysokie stężenie występuje także z powodu toksycznego uszkodzenia narządów, palenia papierosów, a także u osób cierpiących na epilepsję.
Zobacz też: Choroby wątroby – objawy, choroby genetyczne i immunologiczne
Wysokie GGTP a zaburzenia wątroby
Jednym z najpowszechniejszych zaburzeń pracy wątroby, w których następuje wzrost GGTP we krwi, jest cholestaza. To choroba polegającą na mechanicznym zatrzymaniu odpływu żółci. Cholestaza może przebiegać wewnątrzwątrobowo oraz pozawątrobowo. Chirurdzy i gastroenterolodzy najczęściej wskazują na obecność kamieni w drogach żółciowych jako przyczynę cholestazy, choć może też być spowodowana zwężeniem dróg żółciowych, a także torbielami.
To jednak nie koniec zależności wysokiego GGTP i patologii wątroby. Osoby z wynikami badań znacznie przekraczającymi normę powinny przebadać się także pod kątem wirusowego zapalenia wątroby (żółtaczki), ponieważ występuje spore ryzyko istniejącego zakażenia, gdy GGTP w surowicy wzrasta.
Wzrost aktywności GGTP jest charakterystyczny dla alkoholowej choroby wątroby. Enzym zwiększa aktywność wskutek przyspieszonego metabolizmu alkoholu etylowego. U osób spożywających spore ilości alkoholu dochodzi najczęściej do alkoholowego stłuszczenia wątroby (nawet do 90% wszystkich przypadków), alkoholowego zapalenia wątroby oraz alkoholowej marskości wątroby.
GGTP znacznie przekraczające normy (nawet kilkunastokrotnie) może być uwarunkowane zmianami nowotworowymi, które zachodzą w obrębie wątroby, a także przerzutami do tego narządu ze zlokalizowanych w innych miejscach guzów.
Wysokie GGTP a leki
Podwyższone stężenie GGTP jest charakterystyczne dla osób, które trwale zażywają środki farmakologiczne. Niektóre z nich mogą doprowadzić do polekowego uszkodzenia wątroby i wzrostu GGTP. Największe ryzyko występuje w czasie zażywania leków zawierających ryfampicynę, metotreksat, furosemid oraz leki przeciwpadaczkowe.
Pozostałe przyczyny podwyższonego GGTP
Wzrost aktywności enzymu GGTP można także interpretować jako ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, a nawet nowotwór trzustki. Ponadto, do wysokiego GGTP może dojść u osób cierpiących na epilepsję, zapalenie płuc, zapalenie opłucnej, mononukleozę zakaźną, choroby wrzodowe, zapalnie jelit, zapalenie dróg żółciowych, kamicę pęcherzyka żółciowego, stłuszczenie wątroby oraz po przebytych zawałach serca.
Podwyższone GTTP a inne badania
Pomimo powszechności w diagnostyce zaburzeń wątroby, GGTP nie należy do markerów różnicujących uszkodzenia tego narządu. Jeżeli GGTP jest podwyższone, należy zestawić wynik tego badania z pozostałymi badaniami wątroby lub wykonać szereg testów składających się na tzw. próbę wątrobową (ALT – aminotransferaza alaninowa, AST – aminotransferaza asparaginowa, ALP – fosfataza zasadowa). Dzięki temu lekarz będzie mógł dokładniej zdiagnozować problem związanych z podwyższonym enzymem GGTP. warto ponadto przeprowadzić ultrasonografię wątroby (badanie USG).