Wosk carnauba jest uzyskiwany w Brazylii z liści występującej tam endemicznej palmy. Ponieważ jest najtwardszym znanym naturalnym woskiem, szybko znalazł zastosowanie w przemyśle, żywieniu i kosmetyce.

Co to jest wosk carnauba?

Wosk carnauba (karnauba) jest naturalnym woskiem roślinnym, pozyskiwanym z liści kopernicji. Jest to wiecznie zielona palma rosnąca w Brazylii. Roślina ta wytwarza sztywną osłonkę na swoich liściach, która spełnia funkcje ochronne. Wydziela się w postaci drobnych łusek przyjmujących kolory od jasnozielonego po brudnoszary. Po oczyszczeniu wosk carnauba ma barwę białą lub żółtą.

Gatunek palm wytwarzających wosk carnauba jest endemitem, który występuje wyłącznie na północy Ameryki Południowej. W wielu krajach traktowany jest jako dobro narodowe i chroniony. Nawet z roślin uprawianych na plantacji zbiera się tylko 20 liści rocznie, aby uzyskać z ich powierzchni wosk.

Jest to najtwardszy naturalny wosk. Nie rozpuszcza się w wodzie i alkoholu. Posiada też wyższą temperaturę topnienia od wosku pszczelego.

Wosk carnauba – zastosowanie

Wosk carnauba wykorzystywany jest jako dodatek do żywności oraz w kosmetyce, a także w produkcji:

• wosków samochodowych,
  
• preparatów nabłyszczających do butów,
  
• nici dentystycznych,
  
• preparatów konserwujących instrumenty muzyczne,
  
• wosków do podłogi i mebli,
  
• wosków do desek surfingowych.
  

Używa się go także do utwardzania mieszanek innych wosków, na przykład pszczelego.

Wosk carnauba w żywności

Wosk carnauba można także znaleźć w żywności, pod oznaczeniem E903. Jest on zupełnie niegroźny dla zdrowia i nie należy się martwić jego obecnością. Spełnia on funkcję nabłyszczającą i utwardzającą. Najczęściej stosuje się go w:

• wyrobach cukierniczych,
  
• czekoladach,
  
• ziarnach kawy,
  
• orzechach,
  
• gumach do żucia,
  
• suplementach diety,
  
• tik tacach,
  
• żelkach.
  

Stosowany jest także w przemyśle farmaceutycznym jako element wiążący substancje czynne, który umożliwia stworzenie łatwych do połknięcia tabletek.

Wosk carnauba w przechowywaniu żywności

Wosk carnauba jest wykorzystywany także podczas przechowywania i przewozu owoców egzotycznych. Zostają one pokryte cienką warstwą tej substancji, która chroni je przed wodą, zanieczyszczeniami i zepsuciem. Badania przeprowadzone na granatach zabezpieczonych woskiem carnauba wykazały, że po 30 dniach w magazynie miały one o 25% wyższą aktywność przeciwutleniającą niż owoce przechowywane w tradycyjny sposób. Przypisuje się to faktowi, że pozostało w nich więcej cennych dla człowieka substancji, takich jak antocyjany, witaminy i taniny. Wosk carnauba wykorzystuje się w ten sposób najczęściej do ochrony brzoskwiń, nektarynek, ananasów, granatów i cytrusów.

Dodatkowo wosk carnauba sam w sobie wykazuje dużą aktywność przeciwutleniającą, dzięki czemu jeszcze silniej zabezpiecza świeże produkty żywnościowe przed zepsuciem.

Wosk carnauba w kosmetyce

Wosk carnauba znalazł swoje miejsce również w kosmetyce, ze względu na swoje właściwości nabłyszczające i fakt, że nie rozpuszcza się w wodzie. Wykorzystuje się go między innymi do produkcji:

• wodoodpornych tuszów do rzęs,
  
• szminek (pozwala na uzyskanie pomadek, które nie rozpuszczają się w wyższych temperaturach),
  
• cieni do powiek,
  
• podkładów,
  
• dezodorantów,
  
• produktów do depilacji ciała,
  
• filtrów przeciwsłonecznych.

Czy wosk carnauba jest szkodliwy?

Tajemnicze E903 w składzie żywności może niepokoić, jednak wosk carnauba jest uznany za zupełnie bezpieczny, naturalny i hipoalergiczny dodatek. Inną sprawą jest, że często towarzyszą mu inne, chemiczne składniki. Co więcej najczęściej używa się go do polepszania wyglądu niezdrowych i słodkich przekąsek. Prawdopodobnie więcej szkody powoduje zawarty w nich cukier.

Wosk carnauba w kosmetyce ma opinię jednego z bezpieczniejszych środków, nie ma też tendencji do uczulania. U niektórych osób może jednak wywołać przejściowe nieprzyjemności w postaci:

• przesuszonej skóry,
  
• wysypki lub wysypki kontaktowej,
  
• trądziku,
  
• zapalenia mieszków włosowych.
  

Jeśli chcecie wiedzieć więcej o szkodliwych substancjach w żywności to koniecznie przeczytajcie: Lista szkodliwych dodatków do żywności. Co oznaczają skróty E? I zobaczcie film: 

Bibliografia:

1. Woski stosowane w kosmetykach-część I

2. Carnauba Wax: Side Effects, Uses & Origin

3. Barman K., Asrey R., Pal R. K. i in., Influence of putrescine and carnauba wax on functional and sensory quality of pomegranate (Punica granatum L.) fruits during storage, “Journal of Food Science and Technology”, 51 (11), 2014, s.111–117.

4. Freitas C. A., Vieira Í. G., Sousa P. H. i in., Carnauba wax p-methoxycinnamic diesters: Characterisation, antioxidant activity and simulated gastrointestinal digestion followed by in vitro bioaccessibility, “Food Chemistry”, 1(196), 2016, s. 1293–1300.