RSV (z ang. Respiratory Syncytial Virus) to wirus, który powoduje infekcje dróg oddechowych u niemowląt i dzieci. Niemal 70% przypadków zapalenia płuc i oskrzeli wywołanych jest przez RSV. Jest on tak powszechny, że zakażenie przeszło ok. 90% dorosłych. Wirus RSV jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów u dzieci poniżej 5. roku życia, a mimo to wielu rodziców nie wie, co to jest wirus RSV. Infekcja może występować wielokrotnie w ciągu kilku lat życia dziecka.

Komu zagraża wirus RSV?

Wirus RSV powoduje zakażenia dróg oddechowych u niemowląt, a najbardziej zagrożone są wcześniaki i dzieci z niską masą urodzeniową. Czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania, to:

• niska masa urodzeniowa,
• zaburzenia odporności,
• dysplazja oskrzelowo-płucna,
• nadciśnienie płucne,
• mukowiscydoza,
• liczne rodzeństwo,
• uczęszczanie do żłobka,
• spanie rodzeństwa w jednej sypialni,
• brak karmienia piersią,
• niski standard społecznoekonomiczny rodziny.

Wirusem RSV można zarazić się przez bezpośredni kontakt z zakażoną wydzieliną, np. poprzez dotknięcie klamki, poręczy schodów czy zabawek. Wirus jest w stanie przetrwać na różnego rodzaju powierzchniach przez wiele godzin. Możliwe jest również zakażenie drogą kropelkową. Choroba rozwija się przez 4–6 dni, a chory zaraża przez 3–4 tygodnie.

Objawy zakażenia wirusem RSV

Wirus RSV u niemowlęcia czy u starszego dziecka nie daje specyficznych objawów. U wcześniaków i noworodków o zakażeniu mogą świadczyć trudności z karmieniem, drażliwość, senność i niechęć do ssania. U niemowląt i starszych dzieci pojawia się katar, kaszel, lekko podwyższona temperatura ciała, a niekiedy także objawy wskazujące na zapalenie ucha środkowego. Najbardziej typowe objawy wirusa RSV u niemowląt i dzieci to:

• duszność wdechowa,
• kaszel,
• gorączka,
• świst krtaniowy,
• niedotlenienie o różnym stopniu (zasinienie).

Wystąpienie powyższych objawów wskazuje na konieczność hospitalizacji. Przy braku właściwego leczenia choroba przechodzi w postać płucną lub rozwija się zapalenie oskrzelików płucnych. Wówczas objawy niewydolności oddechowej nasilają się i pojawia się:

• świst oddechowy przypominający astmę,
• rozdęta klatka piersiowa,
• zasinienie twarzy,
• silna duszność wdechowa,
• wydłużony oddech,
• przyspieszona akcja oddechowa,
• zmiany osłuchowe,
• bezdech u wcześniaków,

• stan podgorączkowy.

Wirus może powodować astmę oskrzelową, niewydolność oddechową, a w najcięższych przypadkach prowadzi do zgonu. Szczególnie groźny jest wirus RSV u noworodka i wcześniaka, ponieważ tak małe dzieci nie mają jeszcze w pełni wykształconego układu odpornościowego. Wirus RSV u dorosłych z prawidłowo funkcjonującym układem immunologicznym wywołuje tylko lekkie przeziębienie.

Diagnostyka wirusa RSV obejmuje badanie przedmiotowe i podmiotowe, pulsoksymetrię, badania laboratoryjne, badania wirusologiczne (test RSV) oraz zdjęcie rentgenowskie (RTG) klatki piersiowej.

Wirus RSV – jak leczyć?

Leczenie wirusa RSV u niemowląt i dzieci polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów. Bardzo ważna jest tlenoterapia oraz nawadnianie i monitorowanie stanu pacjenta. W razie potrzeby wdrażane jest również karmienie pozajelitowe lub przez sondę dożołądkową. W cięższych przypadkach podawane są glikokortykosteroidy oraz leki rozkurczające oskrzela. Pomieszczenie, w którym przebywa chory, musi być odpowiednio nawilżone, a temperatura nie może być za wysoka. Leczenie RSV u noworodków, niemowląt i dzieci do 2. roku życia niemal zawsze wymaga hospitalizacji.

Profilaktyka RSV

Infekcjom wirusem RSV można skutecznie zapobiegać, stosując się do poniższych zasad:

• unikać kontaktu z chorymi osobami,
• unikać przebywania w dużych skupiskach ludzkich,
• dokładnie myć i dezynfekować ręce.

U dzieci z obniżoną odpornością może być stosowana profilaktyka swoista, jednak nie jest ona zalecana, ponieważ zakłóca program szczepień ochronnych i jest kosztowna. Obecnie nie istnieje szczepionka RSV, ale w zapobieganiu infekcjom stosuje się przeciwciało monoklonalne, czyli paliwizumab. Jego podanie zalecane jest w przypadku:

• wcześniaków, czyli dzieci urodzonych przed 28. tygodniem ciąży w trakcie sezonu zwiększonego ryzyka zachorowania, u dzieci urodzonych między 28. a 32. tygodniem ciąży oraz u dzieci urodzonych między 32. a 35. tygodniem ciąży, jeśli istnieją dodatkowe czynniki ryzyka, np. starsze rodzeństwo w wieku przedszkolnym lub szkolny, wrodzone wady układu oddechowego, obniżone napięcie mięśniowe, narażenie na zanieczyszczenia powietrza,
• wrodzonych wad serca u dzieci poniżej 2. roku życia,
• dysplazji oskrzelowo-płucnej u dzieci poniżej 2. roku życia.

Przeciwciało monoklonalne podawane jest w iniekcjach domięśniowych przez 5 kolejnych miesięcy. Cykl podawania najczęściej rozpoczyna się w listopadzie lub grudniu.