USG nerek, czyli badanie ultrasonograficzne będące nieinwazyjną metodą diagnostyczną, wykorzystującą zjawisko rozchodzenia się, rozpraszania oraz odbicia fali ultradźwiękowej, pozwalające na uzyskanie obrazu przekroju tego narządu, bywa niezbędne do rozpoznania różnych schorzeń układu moczowego i wskazania kierunku leczenia. Można je wielokrotnie powtarzać, nie obciążając organizmu pacjenta.

Ultrasonografia nerek jest zazwyczaj łączona z badaniem całego układu moczowego, podczas niej przeprowadzana jest również ocena pęcherza moczowego, a w przypadku nieprawidłowości w odpływie moczu – także moczowodów, dzięki czemu możliwe bywa określenie przyczyny zwiększenia ich rozmiarów. U mężczyzn można też dokonać szacunkowej oceny wielkości gruczołu krokowego.

USG nerek – przygotowanie

USG nerek i jamy brzusznej to badanie, które należy przeprowadzać kontrolnie co kilka lat. Wskazaniem do poddania się tego typu analizie są również pewne dolegliwości, m.in.:

• ostre lub przewlekłe bóle w jamie brzusznej,
  
• powiększenie obwodu jamy brzusznej,
  
• szybki i trudny do wyjaśnienia spadek masy ciała,
  
• krwawienie z przewodu pokarmowego lub moczowego,
  
• zaburzenia w oddawaniu stolca,
  
• przewlekłe biegunki i wymioty,
  
• nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych sugerujące patologiczne zmiany w obrębie jamy brzusznej.
  

Zobacz też: Kamica nerkowa - objawy

USG nerek wymaga odpowiedniego przygotowania. Badanie powinno być wykonywane na czczo, ponieważ wypełniony żołądek i obecność powietrza w świetle przewodu pokarmowego utrudniają dokładne uwidocznienie narządów jamy brzusznej. Jeśli jest przeprowadzane rano, nie należy jeść wcześniej śniadania, gdy o innej porze dnia – nie wolno spożywać pokarmów przez 6 poprzedzających je godzin. Zakazane jest również palenie papierosów i picie napojów gazowanych. Na 48 godzin przed badaniem zaleca się powstrzymanie od jedzenia produktów mogących wywoływać wzdęcia, np. grochu, fasoli czy warzyw kapustnych.

Zobacz też: Scyntygrafia nerek - czym jest?

USG nerek powinno być wykonywane z wypełnionym pęcherzem, w momencie silnej potrzeby oddania moczu. Dlatego na 1,5–2 godziny przed badaniem należy wypić około 1,5 l płynu, najlepiej niegazowanej wody mineralnej. Na dzień przed badaniem oraz rano w dniu badania, powinno się przyjąć espumisan lub esputicon, aby zmniejszyć dodatkowo ilość gazów jelitowych w jamie brzusznej, a tym samym ułatwić badanie.

Przebieg USG nerek

USG nerek wykonywane jest w pozycji leżącej, na plecach, a także na prawym i lewym boku, podczas spokojnego oddychania oraz po wstrzymaniu przez pacjenta maksymalnego wdechu. Jeśli narząd jest trudno widoczny w takim ułożeniu, osoba badana musi położyć się na brzuchu (pozycja często stosowana w przypadku dzieci). Gdy zachodzi podejrzenie nadmiernie ruchomej nerki, badanie trzeba przeprowadzić dodatkowo w pozycji stojącej, mierząc odcinek, o jaki przesunie się wówczas nerka ku dołowi w porównaniu z pozycją leżącą.

Opis USG nerek w przypadku narządu przemieszczonego powinien określać jego położenie, a gdy jest nadmiernie ruchomy – zakres jego ruchomości. Każda nieprawidłowa zmiana morfologiczna w nerce winna zostać opisana z określeniem jej lokalizacji, wielkości w trzech wymiarach, echogeniczności i echostruktury, a także sposobu odgraniczenia od pozostałego miąższu i stosunku do pola centralnego.

USG nerek często jest przeprowadzane w przypadku podejrzenia zmian nowotworowych nerek. Badanie powinno wówczas ocenić regionalne węzły chłonne oraz żyłę nerkową i żyłę główną dolną pod kątem obecności czopa nowotworowego wraz z podaniem długości czopa. W przypadku zmian torbielowatych trzeba podać ich wymiary, lokalizację oraz ocenić światło i torebkę pod kątem różnicowania charakteru. Przy kamicy nerkowej badanie powinno wykazać liczbę, wielkość i położenie złogów, zaznaczając, czy ich położenie powoduje utrudnienie odpływu moczu z nerki.

USG nerek w ciąży

USG nerek jest bezpieczne zarówno dla kobiety, jak i dla płodu. Tego typu analizę przeprowadza się dość często, ponieważ w okresie ciąży pojawia się wiele dolegliwości związanych z układem moczowym, będących przede wszystkim efektem zwiększonej aktywności hormonów, które m.in. zmniejszają napięcie dróg moczowych, czego konsekwencją jest poszerzenie kielichów, miedniczek i moczowodów.

W ciąży rośnie u kobiet ryzyko zakażeń dróg moczowych oraz kamicy moczowej, zapalenia nerek, torbieli lub guzów nerek, które wywołują ból w okolicy lędźwiowej. By potwierdzić te schorzenia, ewentualnie wykluczyć inne choroby nerek, lekarze często zalecają kobietom wykonanie USG nerek.

Bibliografia:

"Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego – aktualizacja. Badanie nerek, moczowodów oraz pęcherza moczowego";  Janusz F. Tyloch, Magdalena Maria Woźniak, Andrzej Paweł Wieczorek