Tablice Snellena zostały nazwane na cześć okulisty, który w XIX w. po raz pierwszy zaproponował tego typu badanie i opracował odpowiednie plansze. Choć postać tablic zmieniła się, nadal wykorzystuje się główną ideę oraz opisuje wyniki badania w przyjętej na początku konwencji.

Tablice Snellena – teoretyczne podstawy metody badania wzroku

Tablice Snellena służą do badania ostrości wzroku, czyli poziomu rozróżniania szczegółów widzianego obrazu. Istotą badania jest to, że pacjent patrzy bezpośrednio na znaki, które ma rozpoznawać. Wynik badania będzie więc odpowiedzią na pytanie, jaka jest ostrość widzenia centralnego, czyli dotyczącego obrazów rzutowanych na plamkę żółtą. Jest to miejsce, gdzie skupiają się wszystkie czopki i gdzie receptory są najliczniejsze, czyli możliwości uzyskania dużej rozdzielczości obrazu są największe.

Badanie tablicami Snellena pozwala stwierdzić, czy i w jakim stopniu upośledzone jest widzenie każdego oka z osobna. Jeśli badaniem w lampie szczelinowej i badaniem dna oka nie wykrywa się żadnych patologii (takich jak np. zaćma albo zwyrodnienie plamki), przyjmuje się, że przyczyną niedowidzenia jest wada refrakcji, czyli ogniskowanie się obrazu poza płaszczyzną siatkówki. Wady tego typu koryguje się za pomocą okularów, szkieł kontaktowych lub chirurgii refrakcyjnej.

Tablice Snellena i ich odmiany

Klasyczny zestaw tablic Snellena obejmuje dwa komplety plansz:

• do dali – duże tablice, które należy odczytywać w trakcie badania z odległości 6 metrów,
  
• do bliży – tablice, które podczas badania znajdują się w odległości ok. 25–40 cm od oka; jest to tzw. odległość dobrego widzenia, przy której zdrowe oko postrzega znajdujący się blisko niego przedmiot bez żadnego wysiłku.
  

Tablice składają się z ułożonych w rzędy liter. Wielkość liter maleje stopniowo w kolejnych rzędach (licząc od góry do dołu). Każdy wiersz oznaczony jest z prawej strony wartością liczbową w postaci ułamka, która opisuje ostrość wzroku chorego. Podstawowym wierszem jest ten, w którym wartość ułamka wynosi 1. Wyrażona jest ona zwykle w postaci 20/20 albo 6/6. Litery znajdujące się w tym rzędzie powinny być właściwie odczytywane przez osoby z prawidłową ostrością wzroku.

Badanie bazuje na tym, że osoby z wadą refrakcji rozpoznają jedynie litery większe od podstawowych, a najmniejsza rozpoznawana wielkość będzie odpowiadała wielkości wady. Przykładowo: mniejszą wadę ma osoba, która rozpozna litery znajdujące się jeden rząd powyżej linii podstawowej, niż ta, która widzi dopiero trzeci rząd ponad nią.

Zobacz w jaki sposób można skorygować wady wzroku:

Tablice Snellena – wykonanie badania

Aby wykonać badanie tablicami Snellena do dali, niezbędne jest umieszczenie ich we właściwej odległości (6 metrów). Tablice muszą być oświetlone w sposób dostateczny i powtarzalny. Badanie powinno się więc wykonywać w ciemni, używając źródła światła o stałym natężeniu.

Badana osoba, po zasłonięciu jednego oka, odczytuje wskazane przez lekarza lub optometrystę litery – początkowo pokazywane są te największe, a następnie coraz mniejsze, z niższych linii. Badanie uznaje się za zakończone, gdy pacjent nie jest już w stanie przeczytać liter. Jako wynik badania zapisuje się wartość ułamka z linii powyżej (czyli z ostatniej odczytanej). Następnie badanie powtarza się dla drugiego oka.

U osób z silną akomodacją (czyli m.in. u dzieci i młodzieży) albo w przypadku wątpliwości diagnostycznych badanie można wykonać po porażeniu akomodacji za pomocą kropli z atropiną. Choć badanie jest wtedy bardziej uciążliwe dla pacjenta, jego wynik jest zwykle dokładniejszy.

Po określeniu wady i założeniu korygujących ją szkieł próbnych badanie powtarza się. Pacjent powinien wtedy widzieć wszystkie rzędy od góry, aż do tego, który odpowiada pełnej ostrości wzroku.

Tablice Snellena – podobne metody badania ostrości wzroku

Klasyczne tablice Snellena zastępowane są w nowoczesnych gabinetach okulistycznych przez tak zwane rzutniki optotypów. Są to projektory, które rzucają na ekran obrazy różnych, stopniowo zmniejszających się, znaków. Pacjent musi je rozpoznać. Metoda obliczania ostrości wzroku pozostaje niezmieniona.

Polecamy: Badanie refrakcji oka – skiaskopia i refraktometria automatyczna

Interpretacja wyniku badania tablicami Snellena

Prawidłowej ostrości wzroku w badaniu tablicami Snellena odpowiada wynik 6/6 lub 20/20. Te dwie notacje wynikają z różnego pomiaru odległości. Część krajów korzysta z układu metrycznego, a kraje anglosaskie – z systemu imperialnego. Standardowa odległość przy badaniu tablicami Snellena wynosi 6 metrów, co odpowiada 20 stopom.

Jeśli wartość ułamka jest powyżej jedności – ostrość wzroku jest powyżej przeciętnej. Wartości mniejsze od 6/6 oznaczają obniżoną ostrość wzroku. Wynik 3/6 oznacza na przykład, że chory z odległości 3 metrów widzi to, co powinien rozpoznać z dystansu 6 metrów. W innym zapisie taka ostrość wzroku to 0,5.

Tablice Snellena dla dzieci

Tablice Snellena dla dzieci nie zawierają liter ani cyfr, lecz obrazki. Mogą je rozpoznawać ci mali pacjenci, którzy nie potrafią jeszcze czytać. Dzięki temu unika się błędnych wyników badania, kiedy dziecko widzi dokładnie literę, ale nie potrafi jej prawidłowo nazwać.

Atrakcyjne obrazy ułatwiają również utrzymanie koncentracji dziecka podczas badania. Pozwala to na jego komfortowe dokończenie nawet w sytuacji, gdy dobierając okulary, trzeba proces rozpoznawania obrazów kilkukrotnie powtarzać. 

Czy niebieskie światło telefonu może uszkadzać wzrok? Jaka jest prawda? Przekonajcie się: