Stres to nieodłączny element życia każdego człowieka. Hormon stresu (kortyzol) w odpowiednich dawkach stanowi ważny bodziec do rozwoju fizycznego i psychicznego. Jednak ciągłe silne napięcie nerwowe ma wiele negatywnych skutków, zwłaszcza u kobiet w ciąży. Trudno uniknąć stresu w ciąży, zwłaszcza na samym jej początku, gdy kobieta uświadamia sobie wszystkie skutki związane z jej stanem. Takie krótkotrwałe napięcie nerwowe nie jest szkodliwe, ale jeśli stres pojawia się codziennie, może wpłynąć negatywnie na zdrowie kobiety i jej dziecka. Warto wiedzieć, jak stres wpływa na ciążę i jak sobie z nim radzić, aby dziecko urodziło się zdrowe.

Stres a ciąża – jakie są objawy nadmiernego stresu?

Silny stres w ciąży może objawiać się:

• wzmożoną potliwością,
  
• bólami i zawrotami głowy,
  
• przyspieszoną akcją serca,
  
• szybszym i głębszym oddechem,
  
• nudnościami i wymiotami,
  
• biegunką,
  
• bólami mięśniowymi,
  
• bólem w klatce piersiowej.
  

Objawy te sprawiają, że kobieta źle się czuje i może wymagać opieki kogoś bliskiego.

Wpływ stresu na ciążę i dziecko

Krótkotrwały, słaby stres nie niesie ze sobą żadnych groźnych dla dziecka skutków. Zupełnie inaczej jest, gdy silny, długotrwały stres pojawia się w pierwszym trymestrze ciąży lub w kolejnych miesiącach. Wówczas skutki mogą być naprawdę groźne. Czynnikiem szkodzącym nie musi być sam stres, ale niewłaściwe sposoby radzenia sobie z trudnymi przeżyciami, np. palenie papierosów, picie alkoholu czy zajadanie stresu. Mogą one spowodować:

• przedwczesny poród,
  
• obumarcie płodu,
  
• alkoholowy zespół płodowy,
  
• wady wrodzone.
  

Duży stres w ciąży powoduje wzrost stężenia hormonów stresu, czyli kortyzolu, katecholaminy i kortykosterydów. Przy długotrwałym stresie płód jest wręcz „zalewany” tymi hormonami, co znacznie zwiększa ryzyko groźnych powikłań. Noworodki, które w czasie ciąży narażone były na przewlekły stres, mają niższą masę urodzeniową niż dzieci matek, które w czasie ciąży były spokojne.

Stres i nerwy w ciąży mogą być przyczyną niedożywienia i niedotlenienia dziecka, ponieważ hormony stresu obkurczają naczynia krwionośne odpowiedzialne za doprowadzenie substancji odżywczych i tlenu do łożyska. Noworodek jest wówczas rozdrażniony, niespokojny i płaczliwy. Istnieją także niepotwierdzone doniesienia, jakoby stres w ciąży przyczyniał się do powstawania rozszczepu wargi lub zespołu Downa. Może też sprzyjać rozwojowi orientacji homoseksualnej u dzieci płci męskiej. Teorie te nadal są analizowane i wymagają dalszych badań.

Skutki silnego stresu w ciąży są szczególnie groźne w pierwszym trymestrze. Nagły, bardzo duży stres może wówczas spowodować poronienie lub przedwczesny poród, dlatego w szczególnie trudnych sytuacjach konieczne może być podanie leków uspokajających.

Jak radzić sobie ze stresem w ciąży?

W miarę możliwości ciężarna kobieta powinna unikać stresu. Wszelkie sprawy, które nie wymagają osobistej obecności, warto przekazać partnerowi lub członkom rodziny. Zamiast oglądać stresujące informacje czy programy interwencyjne, lepiej włączyć lekką komedię lub program przyrodniczy. Wpływ stresu na ciążę można ograniczyć, słuchając muzyki relaksacyjnej i spacerując na świeżym powietrzu. Warto zapisać się na basen, jogę czy zajęcia taneczne przeznaczone dla kobiet w ciąży. Aktywność fizyczna znakomicie rozładowuje napięcie i ułatwia zrelaksowanie się.

Stres na początku ciąży i w jej trakcie pomaga pokonać zwykła drzemka. Kilka chwil w objęciach Morfeusza sprawia, że problemy przestają wydawać się tak duże, dlatego nie warto walczyć ze zmęczeniem. W ciąży kobieta powinna spać znacznie dłużej niż zwykle, nawet 12 godzin w ciągu dnia.

Skołatane nerwy można ukoić odpowiednią dietą, zawierającą duże ilości witamin i mikroelementów. Świeże owoce i warzywa, chude mięso, ryby, kasze, herbatki owocowe i ziołowe wzmacniają organizm i dostarczają dziecku cennych składników odżywczych. Stres w ciąży zmniejsza herbatka z melisy lub z mięty, którą warto pić 2 razy dziennie.

Płacz i stres w ciąży nie są wskazane, dlatego w trudnych sytuacjach warto porozmawiać z partnerem lub przyjaciółką, a w razie potrzeby skorzystać z pomocy lekarza. Rozmowa z kimś bliskim to najlepszy sposób na poradzenie sobie z emocjami i zmniejszenie napięcia.

Jednorazowy silny stres w ciąży można szybko ukoić, robiąc sobie ciepłą, aromatyczną kąpiel lub korzystając z masażu. Dobrym pomysłem jest też wyjście do teatru, kina lub na kolację do ulubionej restauracji. Zamiast myśleć o problemach, można też wybrać się na zakupy.