„Psychobiotyki” to nowy termin, który pojawił się w medycynie na określenie bakterii psychobiotycznych, stanowiących część ludzkiego mikrobiomu, a więc mikroorganizmów znajdujących się w organizmie. Psychobiotyki, działając na jelita, wpływają również na ludzki mózg.

Psychobiotyki – co to takiego?

Psychobiotyki to część bakterii bytujących w jelitach człowieka, które mają wpływ na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Dostrzeżenie ich wpływu na oś jelitowo-mózgową stało się jednym w ważniejszych odkryć współczesnej medycyny, choć samo pojęcie nie jest tak zupełnie nowe. Jego autorem jest rosyjski biolog Ilija Matchnikoff, który już na początku XX wieku dostrzegł, że mieszkańcy jednych regionów Bułgarii żyją dłużej od tych żyjących w innej części kraju. Nie chodziło jednak o położenie geograficzne, ale o to, że pierwsza grupa regularnie jadła produkty z kwaśnego mleka zawierającego szczepy bakterii pozytywnie wpływających na jelita.

Zobacz także:

Depresja ma związek z chorobami układu trawiennego? Niepokojące wyniki nowych badań

Czy dziurawiec pomaga w leczeniu depresji? Jak uniknąć interakcji z innymi lekami

Mikrobiom a zdrowie człowieka. Dlaczego niektóre bakterie są ważne dla zdrowia?

Psychobiotyki a mikrobiota i mózg

Preparaty z psychobiotykami robią dzisiaj ogromną karierę. Coraz częściej wskazuje się bowiem na to, że to właśnie jelita stanowią klucz do zdrowego i szczęśliwego życia. Odkrycie mikrobioty, określanej czasem „zapomnianym narządem”, pozwoliło bowiem na nowo postawić pytanie o znaczenie bytujących w organizmie mikroorganizmu drobnoustrojów dla ogólnego stanu zdrowia człowieka.

Psychobiotyki to mikroorganizmy, które spełniają m.in. następujące funkcje:

• biorą udział w powstawaniu poliamidów, witamin z grupy B oraz witaminy K, to z kolei sprawia, że mają znaczenie dla: procesów replikacji DNA, reakcji organizmu na stres, kancerogenezy, wzrostu i podziału komórek organizmu;

• wpływają na przemiany energetyczne, a więc regulują masę ciała człowieka;

• oddziałują na procesy mineralizacji kości;

• współdziałają z układem odpornościowym;

• regulują przepuszczalność bariery jelitowej.

Szczególnie ta ostatnia funkcja ma bardzo duże znaczenie dla relacji mikrobiota – mózg. Połączenie to jest dzisiaj uznawane za biologiczny fakt, którego prawdziwość potwierdza szereg niezależnie prowadzonych przez naukowców badań. Bariera jelitowa to struktura, która oddziela wnętrze jelit od pozostałej części organizmu. Pozostaje ona cały czas czuła na zmiany w samym środowisku jelit i w sygnałach pochodzących z mózgu. Na integralność bariery jelitowej negatywnie wpływać może m.in. napięcie na linii podwzgórze – przysadka – nadnercza. Negatywne dla flory są również nieprawidłowa dieta, przyjmowanie niektórych farmaceutyków oraz stres. W efekcie aktywowany zostaje układ immunologiczny, rozpoczyna się również produkcja cytokin prozapalnych. I tutaj najważniejsze – liczne badania udowodniły, że permanentny stan zapalny może wpływać na działanie OUN i przyczyniać się m.in. do rozwoju zaburzeń lękowo-depresyjnych.

Ponadto bakterie jelitowe przez produkcję neurotransmiterów, czyli neuroprzekaźników (serotoniny, melatoniny, kwasu gamma-aminomasłowego (GABA), katecholaminy, histaminy, acetylocholiny) każdego dnia wpływają na funkcje mózgowe oraz zachowanie człowieka. Konkretne bakterie jelitowe odpowiadają wręcz za produkcję konkretnych neurotransmiterów:

• Lactobacillus, Bifidobacterium produkują GABA;

• Escherichia, Bacillus, Saccharomyces produkują noradrenalinę;

• Candida, Streptococcus, Escherichia, Enterococcus produkuję serotoninę;

• Bacillus, Serratia produkują dopaminę;

• Lactobacillus produkuje acetylocholinę.

Prawdziwe źródło namnażania się Bifidobacterium i Lactobacillus (których w jelitach jest najwięcej) to m.in. błonnik. Do tej pory nie znaleziono odpowiedzi na pytanie, dlaczego mikroflora jelitowa tak intensywnie produkuje neuroprzekaźniki, ale fakt ten jest niepowtarzalny. Najprostszym dowodem prawdziwości są powstające u wielu osób nawyki jedzenia „na poprawę humoru”.

Jak działają psychobiotyki?

Psychobiotyki to wybrane probiotyki, które wpływając na integralność bariery jelitowej, pozwalają jednocześnie zmniejszać objawy lęku. Łagodzenie objawów żołądkowo-jelitowych może więc znacząco przyczyniać się do zachowania równowagi emocjonalnej. Psychobiotyki wspomagają zatem walkę z depresją, zaburzeniami emocjonalnymi, stanami lękowymi, zwiększają koncentrację i wpływają na ogólną poprawę samopoczucia.

Jedno z najważniejszych badań nad psychobiotykami prowadzone było na 124 zdrowych uczestnikach. Dowiodło, że po 3 tygodniach przyjmowania napoju zawierającego Lactobacillus casei Shirota wśród badanych doszło do wyraźnej poprawy nastroju. Inne badanie, w którym przez miesiąc uczestnicy przyjmowali szczepy Lactobacillus helveticus R0052 oraz Bifidobacterium longum R0175, pozwoliło zaobserwować u nich redukcję objawów depresyjnych i lękowych, wymierną zmianą był także spadek poziomu kortyzolu.

Zobacz film i dowiedz się więcej o tym, jak flora bakteryjna wpływa na funkcjonowanie całego organizmu:

Bibliografia:

1. Rudzki L. i Szulc A. Wpływ jelitowej flory bakteryjnej na ośrodkowy układ nerwowy i jej potencjalne znaczenie w leczeniu zaburzeń psychicznych, Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii 2 (2013): 69-77.

2. Karakuła-Juchnowicz H. i in. Psychobiotyki – nowe możliwości terapii zaburzeń afektywnych, Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii 31.3-4 (2015): 229-242.