Problem z przebarwieniami dotyczy blisko połowy młodych ludzi, a w przypadku starszych praktycznie całej populacji. Niektóre zaburzenia pigmentacji mają charakter genetyczny i najczęściej nie można ich definitywnie zlikwidować. Pozostałe można usuwać na wiele sposobów, których dobór zależy od przyczyny zmiany i głębokości, na jakiej występują w skórze złogi barwnika.

Przebarwienia skóry – przyczyny powstawania

Przebarwienia i odbarwienia skóry wiążą się z nadmiarem lub brakiem melaniny. Jej syntezę najsilniej pobudzają promienie ultrafioletowe – melanina powstaje, by chronić głębsze warstwy skóry przed ich szkodliwym działaniem (w ten sposób tworzy się opalenizna). Z tego powodu przebarwienia pojawiają się zazwyczaj na tych partiach ciała, które najczęściej są eksponowane na słońcu – na twarzy, szyi, dekolcie, ramionach, dłoniach i łydkach.

Wrażliwość na promienie UV wzrasta w przypadku zmian w gospodarce hormonalnej, do których należą: ciąża, menopauza, nadczynność i niedoczynność tarczycy, niewydolność nadnerczy, choroby wątroby, zażywanie leków hormonalnych (w tym doustnej antykoncepcji).

Zazwyczaj skóra reaguje nadprodukcją melaniny w miejscach, w których wcześniej występowały zmiany chorobowe. Przebarwienia mogą powstać także w wyniku stosowania leków, kosmetyków czy preparatów ziołowych o właściwościach fotouczulających.

Najczęstsze przebarwienia na skórze

Do przebarwień skóry uwarunkowanych genetycznie należą piegi – przeważnie zlokalizowane na twarzy. Są to jasno- lub ciemnobrązowe plamki wielkości 1–5 mm. Występują z jednakową częstością u mężczyzn i u kobiet, zwykle u osób o jasnej karnacji.

Jednym z powszechniejszych przebarwień, występującym najczęściej u kobiet, jest ostuda – nieregularne, ostro ograniczone ciemne plamy na czole, brodzie, policzkach, nad górną wargą. Ogniska zmian są zazwyczaj symetryczne. Z reguły pojawiają się w drugiej połowie ciąży, w czasie stosowania leków hormonalnych (środków antykoncepcyjnych czy hormonalnej terapii zastępczej).

Skąd się biorą przebarwienia na skórze? Dowiesz się tego z naszego filmu

Do zaburzeń barwnikowych zalicza się także plamy soczewicowate. Są to okrągłe lub owalne, wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry przebarwienia w kolorach od żółtobrunatnego po ciemnobrązowy, występujące głównie na grzbiecie dłoni, twarzy, szyi, dekolcie, a także przedramionach i podudziach. Najczęściej pojawiają się one z wiekiem (tzw. plamy soczewicowate starcze).

Przebarwienia pozapalne pojawiają się w miejscach, w których występowały zmiany trądzikowe, wysypki (m.in. ospa wietrzna), oparzenia słoneczne czy urazy skórne. Zwykle ustępują samoistnie, ale po długim czasie (zwłaszcza u osób z ciemną karnacją).

Do przebarwień zalicza się również odczyny fototoksyczne. Powstają one na skutek ekspozycji skóry na promieniowanie UV po kontakcie z substancją fotouczulającą. Taką reakcję mogą wywołać niektóre leki, np. przeciwzapalne (salicylany) czy przeciwbakteryjne (tetracykliny, sulfonamidy). Odczyn fototoksyczny może powstać także pod wpływem zawartych w perfumach olejków eterycznych (bergamotowy i cytrusowy) lub po spożyciu niektórych roślin (koper, seler, dziurawiec).

Pod wpływem światła słonecznego zmiany barwnikowe ciemnieją, a w przypadku piegów czy plam soczewicowatych wzrasta również ich ilość. Proces ten można ograniczyć, stosując preparaty ochronne z wysokim wskaźnikiem ochrony przeciwsłonecznej (SPF).

Białe przebarwienia na skórze

Białe plamki to nie tyle przebarwienia, co odbarwienia skóry, wynikające z niedoboru melaniny w zmienionych chorobowo obszarach. Pojawiają się najczęściej w przypadku takich zaburzeń, jak:

• bielactwo – choroba immunologiczna polegająca na depigmentacji płatów skóry,
  
• łupież pstry – infekcja grzybicza (często występuje w przypadku nadmiernej potliwości),
  
• odbarwienia po urazach (np. blizny po zabiegach czy poparzeniach).
  

Jak usunąć przebarwienia na skórze?

Powstawaniu przebarwień należy przede wszystkim zapobiegać – unikając ekspozycji skóry na słońce i stosując kremy z wysokim filtrem UV, zwłaszcza w sezonie letnim.

Powierzchowne przebarwienia można usuwać dostępnymi w aptekach preparatami wybielającymi, zawierającymi takie substancje, jak hydrochinon, retinoidy, umbeliferon, arbutyna, kwas azelainowy, kwas kojowy i witamina C. Rozjaśniają one istniejące przebarwienia i hamują wytwarzanie melaniny. Rezultat widoczny jest po kilku miesiącach stosowania. Efektem ubocznym może być odbarwienie skóry wokół zmiany chorobowej.

Przebarwienia posłoneczne - jak się ich pozbyć? Dowiesz się tego z naszego filmu

W przypadku nieco głębiej osadzonych przebarwień efektywne są zabiegi złuszczające przeprowadzane w gabinetach kosmetycznych. Należy do nich peeling kawitacyjny wykonywany za pomocą ultradźwięków (służy rozbiciu komórek warstwy rogowej) czy peeling glikolowy (z użyciem kwasu glikolowego). Intensywniej działa mikrodermabrazja polegająca na mechanicznym ścieraniu rogowej warstwy naskórka specjalnymi tarczami.

Głębokie przebarwienia, takie jak starcze plamy soczewicowate, podatne są na krioterapię (punktowe zamrażanie lub natrysk ciekłym azotem) i laseroterapię (działanie termiczne). Zabiegi te wykonywane są przez dermatologa. Trwale niszczą komórki barwnikowe i hamują proces ich powstawania.

Walka z nieestetycznymi przebarwieniami jest dość uciążliwa i wymaga sporej systematyczności. Efektem dodatkowym jest zwykle poprawa kondycji skóry (nawilżenie, redukcja zmarszczek), a w konsekwencji jej odmłodzenie.