Redakcja zdrowie.tvn.pl: Wokół porodu domowego krąży wiele mitów. Nie mogę więc nie zacząć naszej rozmowy od uzgodnienia, czy jest to w ogóle bezpieczne rozwiązanie?
Ilona Stopa: Jednoznaczna odpowiedź na to pytanie jest trudna, bo przecież zawsze musimy wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności. Bezpieczeństwo każdego porodu (nie tylko domowego) zależy od bardzo wielu rzeczy – w tym na przykład od przebiegu aktualnej ciąży, rozwoju i położenia dziecka, chorób współistniejących z ciążą czy chociażby stanu psychicznego kobiety. Na przebieg takiego porodu wpływ ma też przygotowanie przyszłej mamy - mam tu na myśli kwestie typowo teoretyczne, jak również te praktyczne, to znaczy świadomość swojego ciała. Bardzo ważna jest bowiem wiedza o tym, co sprawia, że kobieta staje się zestresowana i spięta, a co pozwala się jej rozluźnić i zrelaksować. Takie informacje bardzo pomagają przejść przez poród łagodnie i bezpiecznie. Poza tym bezpieczeństwo zapewni nam też opieka doświadczonej położnej, która odpowiada za kwalifikację do porodu pozaszpitalnego i rozpoznanie czynników ryzyka związanego z porodem. Wiele położnych, które przyjmują porody w domach, zrzeszone są w Stowarzyszeniu Dobrze Urodzeni. Warto też wiedzieć, że w czasie porodu domowego najczęściej asystują dwie położne, co daje możliwość bycia bliżej kobiety i poświęcenia jej więcej uwagi. W warunkach szpitalnych zdarza się, że mamy jedną położną na dwie, trzy rodzące. W porodzie domowym nie ma takiej możliwości.
Przeczytaj też: Zbliża się poród. Jak rozpoznać bóle porodowe?
Skoro poród domowy możemy uznać za bezpieczny i skoro kobieta rodzi w towarzystwie aż dwóch położnych, dlaczego decyduje się na niego niewiele kobiet?
Myślę, że może to wynikać zarówno z postrzegania porodu jako procedury medycznej, a nie aktu fizjologii. Poza tym dochodzi również brak powszechnej edukacji w tym zakresie. W swojej pracy podczas nauki przedporodowej często spotykam się z kobietami, które słysząc o porodzie domowym są zaskoczone i pytają “a to jest legalne?”. Tak, jest legalne, tak jak prowadzenie ciąży przez położną, o czym możemy przeczytać w standardzie organizacji opieki okołoporodowej, wydanym przez Ministra Zdrowia. Tu ważną rolę do odegrania ma właśnie wsparcie informacyjne i edukacja przedporodowa zarówno ze strony położnej jak i lekarza ginekologa-położnika czy lekarza rodzinnego. Popularyzowaniem takich porodów zajmuje się też wspomniane wcześniej Stowarzyszenie Dobrze Urodzeni.
Wróćmy jeszcze do tematu przygotowań. Co powinna zrobić przyszła mama, gdy zdecyduje się rodzić w domu?
Przygotowanie do porodu domowego powinno zacząć się od zadania sobie pytania “dlaczego chcę urodzić w domu?”. Jeśli odpowiedzią będzie to, że kobieta chciałaby urodzić dziecko naturalnie, w miejscu, w którym czuje się bezpieczne i swobodnie, to ma przed sobą kilka zadań. Samo rodzenie w domu nie sprawi, że poród będzie przebiegał fizjologicznie. Potrzebne będzie wsparcie położnej, która wykluczy czynniki ryzyka i zakwalifikuje kobietę do porodu domowego. No i oczywiście edukacja - trzeba dowiedzieć się więcej o tym, co oznacza poród naturalny - jak przebiega, jak będzie reagować ciało, co można zrobić, by wesprzeć fizjologiczny charakter porodu. Trzeba więc wcześniej “zaliczyć” tak zwaną edukację przedporodowa czy szkołę rodzenia. W kwestiach organizacyjnych – to jest między innymi kiedy zadzwonić po położną czy jak przygotować miejsce porodu - położna z którą będziemy współpracować, udzieli nam informacji w czasie jednego z przedporodowych spotkań.
Przeczytaj też: Czy poród naturalny po cesarskim cięciu jest możliwy i bezpieczny?
Jakie są według Pani zalety porodu domowego?
Moim zdaniem jedną z ważniejszych zalet jest zindywidualizowana opieka okołoporodowa, taka “skrojona na miarę”. Jeśli ciąża przebiega prawidłowo możemy prowadzić ją u położnej, która również przygotuje nas do porodu. Taka położna, która opiekuje się kobietą przez całą ciążę, widuje się z nią regularnie, omawia różne zagadnienia związane z porodem, będzie ten poród przyjmować, a później nadzorować sytuację mamy i nowonarodzonego dziecka w połogu. Nie boję się użyć sformułowania, że jest to sytuacja komfortowa, jeśli nawet nie luksusowa. Najczęściej jednak położne domowe spotykają się z ciężarną co najmniej kilka tygodni przed planowanym terminem porodu, by przeprowadzić kwalifikację do porodu pozaszpitalnego oraz poznać oczekiwania kobiety, która chciałaby urodzić w domu. Rodzenie we własnej przestrzeni z kompetentną położną, udzielająca wsparcia zgodnie z oczekiwaniami rodzącej, uwzględniającą jej ograniczenia czy obawy, może w znaczącym stopniu ułatwić poród.
A wady porodów domowych?
Poród domowy to esencja fizjologii, bez znieczulenia, zastrzyków, kroplówek. Położna domowa musi być dobrym obserwatorem, by wychwycić potencjalne zagrożenie odpowiednio wcześnie. Nie może ona liczyć, że w ciągu trzech minut znajdzie się na sali cięcia cesarskiego. Liczy na swoje doświadczenie, intuicję i wiedzę. Dlatego bardzo ważny jest wybór specjalistki. Nie każda położna przyjmująca porody szpitalne, będzie w stanie przeprowadzić kobietę przez poród domowy. Dlatego jeśli miałabym wybrać jakieś wady, będzie to trudna dostępność “położnych domowych”.
Przeczytaj też: Poród rodzinny – na czym polega i jak się do niego przygotować?
Co się dzieje z matką i dzieckiem po porodzie?
Po porodzie domowym matka i dziecko obejmowani są nadzorem położnej, prowadzącej poród. Położna ocenia ich stan, wykonuje badanie fizykalne oraz niezbędne czynności do przeprowadzenia potrzebnych badań laboratoryjnych. Jeśli jest taka potrzeba, zajmuje się dodatkowym zaopatrzeniem rodzącej. Położna da nam także wskazówki, co do dalszej opieki – na przykład pediatry.Taką wizytę rodzice powinni umówić jeszcze przed planowanym terminem porodu, oczywiście dookreślając szczegóły już po. W większości przypadków stan matki i dziecka nie wymaga transferu do szpitala, więc pozostają oni w domu i cieszą się wspólnymi chwilami.
Mogłaby Pani wskazać, kto absolutnie nie może skorzystać z porodu domowego?
Poród domowy na pewno nie będzie możliwy do zrealizowania dla kobiet w ciąży wysokiego ryzyka, z chorobami współistniejącymi z ciążą oraz jakimikolwiek czynnikami, mogącymi zaburzyć fizjologiczny charakter porodu. Przeciwwskazania bezwzględne to na przykład: cukrzyca ciążowa, nadciśnienie indukowane ciążą, cholestaza ciężarnych, stan po leczeniu niepłodności, zakażenie wirusami HIV, HBV, HCV, ciąża mnoga czy położenie niegłówkowe płodu. Natomiast są też inne czynniki, które mogą sprawić, że kobieta nie zostanie zakwalifikowana do rodzenia w domu i będą to na przykład infekcje pochwy czy wieloletnia antykoncepcja hormonalna. Nie przekreślają one zupełnie możliwości rodzenia w domu, natomiast położna może zdecydować o niepodjęciu się asystowania przy porodzie.
Czy taka usługa jest płatna?
Na tę chwilę NFZ nie refunduje porodów domowych. Jest to świadczenie w całości opłacane przez rodziców.
Zobacz film: Poród domowy - kiedy jednak trzeba do szpitala?