AspAT lub AST to aminotransferaza asparaginianowa. Występuje w wielu tkankach organizmu, ale najwięcej jest jej w wątrobie, sercu i mięśniach szkieletowych. Badanie AST wykonuje się wtedy, gdy zachodzi podejrzenie uszkodzenia wątroby i występują dolegliwości. AST bada się też po to, by sprawdzić stan wątroby u osób z grupy zagrożonej uszkodzeniem tego narządu.

Normy AspAT i ALAT dla kobiet, mężczyzn i dzieci, wskazania do badania

Norma AST dla kobiet i dla mężczyzn jest inna. Wyniki należy rozpatrywać wedle podanych przez laboratorium zakresów referencyjnych.

Równocześnie z AspAT bada się także ALAT, czyli aminotransferazę alaninową. Norma ALAT to od 5 do 40 jednostek na litr krwi. Stosunek tych dwóch substancji może świadczyć o charakterze choroby, która jest przyczyną podwyższonego AST.

Zobacz także: ALT, czyli aminotransferaza alaninowa: normy, interpretacja wyników badania, próby wątrobowe

Wskazaniem do badania AspAT są:

• stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej lub hormonalnej terapii zastępczej,
  
• nadużywanie alkoholu,
  
• cukrzyca,
  
• przyjmowanie jednocześnie wielu leków,
  
• infekcja wirusem powodującym wirusowe zapalenie wątroby (HAV, HBV lub HCV),
  
• przypadki chorób wątroby wśród najbliższej rodziny.

Wykonać badanie należy również u osób, u których występują dolegliwości sugerujące uszkodzenie wątroby, m.in nudności i wymioty, bóle brzucha, osłabienie, nieprawidłowy kolor moczu i stolca, świąd skóry oraz żółtaczka z zabarwieniem skóry i białek oczu na żółto.

Podwyższone ALT i AST – interpretacja wyników, przyczyny

W przypadku przewlekłego i ostrego zapalenia wątroby AspAT podwyższony w stosunku do normy może być nawet kilkukrotnie. Przeważnie podwyższony AspAT i ALAT występują jednocześnie. Dzięki oznaczeniu stężenia obu tych enzymów można stwierdzić, jak poważny jest stan chorego.

Podwyższone AST i ALT może być skutkiem:

• uszkodzenia wątroby na skutek zatrucia toksynami, np. po zjedzeniu trujących grzybów,
  
• zapalenia dróg żółciowych,
  
• wirusowego zapalenia wątroby,
  
• martwicy komórek wątroby (hepatocytów),
  
• mononukleozy – zakaźnej choroby wirusowej powodującej m.in. gorączkę, powiększenie węzłów chłonnych i śledziony oraz silny ból gardła i powiększenie migdałków,
  
• zapalenia trzustki,
  
• hemochromatozy – choroby metabolicznej polegającej na odkładaniu nadmiaru żelaza w organizmie, zwłaszcza w wątrobie,
  
• zatorowości płucnej,
  
• choroby Wilsona – choroby metabolicznej, w której w organizmie gromadzi się nadmiar miedzi,
  
• dużego wysiłku fizycznego wykonanego przed badaniem.
  

Zobacz także: Próby wątrobowe – normy i rodzaje badań (ALT, GGTP, ALP, AST i in.) 

Wysokie ALAT i AspAT mogą świadczyć również o uszkodzeniu mięśni szkieletowych, a norma AST przekroczona kilka tysięcy razy to dowód na zawał w ciągu ostatnich 4 do 6 godzin. Po zawale mięśnia sercowego i jego uszkodzeniu podwyższony AspAT utrzymuje się przez kilka dni.

Wysoki AspAT może być skutkiem także niedotlenienia (hipoksji) czy ostatnio przebytych zabiegów kardiochirurgicznych i inwazyjnych badań naczyniowych, w tym angiokardiografii.

Stosunek AspAT do ALAT pozwala w przybliżeniu określić, co jest przyczyną nieprawidłowych wyników. Jeśli stosunek AST do ALT jest mniejszy niż 1, może to oznaczać łagodne uszkodzenie wątroby, gdy stosunek ten jest większy niż 1 – oznacza ciężkie uszkodzenie wątroby, martwicę hepatocytów lub zawał serca, stosunek AST do ALT około 1 sugeruje marskość wątroby oraz raka wątroby lub przerzuty do tego narządu.

Fałszywie wysoki AspAT może być następstwem rozległych oparzeń ciała, hemolizy (rozpad krwinek czerwonych), zaburzeń stężenia lipoprotein we krwi oraz stosowania niektórych leków m.in. przeciwpsychotycznych, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, tetracykliny (antybiotyk) i innych.

Podwyższony AspAT u dziecka – przyczyny

Podwyższony AspAT i ALAT u niemowląt może wynikać z hemolizy, czyli rozpadu krwinek czerwonych. Potencjalna przyczyna hemolizy to m.in. niezgodność czynników Rh u matki i dziecka. Podwyższony AspAT u niemowlaka może być następstwem infekcji układu moczowego – gdy wykluczono niedokrwistość oraz nie wykonywano zabiegów chirurgii naczyniowej ani kardiologicznych, należy wziąć pod uwagę taką możliwość.

Wysoki AspAT u dziecka niekiedy wynika z dystrofii mięśni. Przeważnie podwyższone i wysokie AspAT występuje wtedy jednocześnie z objawem nieprawidłowego napięcia mięśni u dziecka.

U dzieci podwyższone AST może być też po szczepieniu, zwłaszcza po sczepieniu na żółtaczkę.

Koszt badania AspAT, przygotowanie do badania

Cena pojedynczego badania AST to około 10 złotych. Test można wykonać w dowolnym laboratorium. Przed badaniem należy być na czczo. Próbkę krwi do badania pobiera się najczęściej z żyły w dole łokciowym. Badanie AST pojedynczo wykonuje się bardzo rzadko, ponieważ bez kontekstu innych parametrów określających funkcjonowanie wątroby lub stan mięśni czy serca nie daje ono wskazówek co do przyczyny wyników nieprawidłowych.