Kreatynina jest organicznym związkiem chemicznym, występującym we krwi oraz w moczu. Stężenie kreatyniny jest zależne od wielkości produkcji przez organizm, a także od ilości wydalanej przez nerki. Podwyższona kreatynina w moczu jest najczęściej wskaźnikiem upośledzenia funkcji nerek, dlatego jest chętnie wykorzystywana w diagnostyce jako marker biochemiczny chorób tego narządu (zaburzenia funkcji filtracyjnej). Na problemy z nerkami skarży się aż 4,5 miliona Polaków!

Czym jest kreatynina?

Kreatynina obecna we krwi to najczęściej produkt rozpadu kreatyny – naturalnie występującego w organizmie związku chemicznego, wykorzystywanego jako suplement dla osób chcących zwiększyć masę mięśniową oraz wydolność organizmu. Kreatyna jest swego rodzaju nośnikiem energii w mięśniach. W ciągu doby ok. 1–2% kreatyny w organizmie ulega przemianie do kreatyniny. Stężenie kreatyniny jest uzależnione od indywidualnych predyspozycji: ilości masy mięśniowej, płci (większe jest u mężczyzn), a także od spożywanego pokarmu (osoby stosujące dietę zawierającą spore ilości mięsa, głównie wołowiny, mają większe stężenie kreatyniny). Zazwyczaj poziom kreatyniny u danego człowieka nie odbiega znacząco od normy i utrzymuje się na względnie stałym poziomie.

Podwyższona kreatynina – wskazania do przeprowadzenia badania

Badanie stężenia kreatyniny we krwi wykonywane jest poprzez oznaczenie poziomu tej substancji we krwi. Badanie służy ocenie funkcji wydalniczej nerek, a także kontroli prawidłowego działania tego narządu (w ramach rozszerzonego lub podstawowego zestawu badań laboratoryjnych w podejrzeniu nieprawidłowej funkcji nerek). Badanie przeprowadzane jest również w diagnostyce podejrzeń uszkodzenia toksynami oraz środkami farmakologicznymi. Stężenie kreatyniny we krwi warto wykonać w podejrzeniu chorób, które mogą upośledzać czynności filtrujące oraz wydalnicze nerek, takie jak marskość wątroby, niewydolność serca czy wstrząs anafilaktyczny. Ponadto, badanie wykonywane jest w monitorowaniu leczenia nerkozastępczego po przeszczepach nerki.

Dodatkowym badaniem związanym z poziomem kreatyniny we krwi jest klirens kreatyniny, polegający na określeniu zdolności filtracji nerkowej – oczyszczania krwi z kreatyniny w ciągu doby, za pomocą obliczenia stosunku stężenia kreatyniny we krwi do jej stężenia w moczu. Dzięki temu można ocenić, w jakim stanie jest czynność nerek badanej osoby.

Badanie stężenia kreatyniny we krwi – na czym polega?

Standardowe badanie stężenia kreatyniny polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi z żyły łokciowej (w okolicy dołu łokciowego). Oznaczenie kreatyniny czasami zleca się wraz z badaniem azotu mocznikowego (BUN, z ang. blood urea nitrogen), w celu pogłębienia oceny pracy nerek. Badanie kreatyniny we krwi jest wykorzystywane (wraz z uwzględnieniem wieku, płci i wagi) do obliczenia współczynnika przesączania kłębuszkowego (z ang. estimated glomerular filtration rate, eGFR), traktowanego przez lekarzy jako badanie przesiewowe w uszkodzeniach nerek.

Zobacz także: Niewydolność nerek - jakie mogą być jej przyczyny i jakie daje objawy?

Jak się przygotować do badania stężenia kreatyniny?

Do badania kreatyniny we krwi nie trzeba się specjalnie przygotowywać ani być na czczo w dniu pobrania krwi. Niektórzy lekarze zalecają unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego w dniu poprzedzającym badanie oraz regularne zażywanie płynów, by nie doprowadzić do zaburzenia stanu wody w organizmie.

Norma kreatyniny we krwi – kiedy kreatynina jest za wysoka

Orientacyjne, normy referencyjne stężenia kreatyniny we krwi wynoszą od 0,6 do 1,3 mg/dl (miligramów kreatyniny na decylitr krwi). Ostateczna interpretacja wyniku należy do lekarza, który powinien skorygować wynik o takie czynniki, jak masa mięśniowa, dieta, wiek, płeć, powierzchnia ciała i stopień aktywności fizycznej osoby badanej. Dopiero na tej podstawie można stwierdzić, czy stężenie kreatyniny we krwi jest podwyższone.

Co oznacza podwyższone stężenie kreatyniny we krwi?

Podwyższone stężenie kreatyniny we krwi wskazuje najczęściej na choroby mające wpływ na czynności nerek. Wśród nich wyróżnia się zazwyczaj:

• uszkodzenie nerek spowodowane infekcją lub chorobami autoimmunizacyjnymi,
  
• kłębuszkowe zapalenie nerek,
  
• infekcje bakteryjne nerek,
  
• obumieranie komórek w kanalikach nerkowych (spowodowane zatruciem toksynami lub narkotykami),
  
• kamienie nerkowe,
  
• zaburzenia prostaty (prowadzące do niedrożności dróg moczowych),
  
• odwodnienie,
  
• wstrząs anafilaktyczny,
  
• powikłania cukrzycowe,
  
• zatrucie pokarmowe,
  
• zastoinowa niewydolność serca,
  
• miażdżyca tętnic.
  

Jak obniżyć podwyższony poziom kreatyniny we krwi?

Aby obniżyć poziom kreatyniny we krwi, należy wyeliminować czynniki powodujące nieprawidłową wydolność nerek. Dopiero po przeprowadzonej kuracji i eliminacji przyczyny nerkowej powinno się zastosować właściwą dietę, opierającą się na dużych ilościach wody, a także na produktach ubogich w białko. Zaleca się spożywania niewielkiej ilości mięsa, ryb, mleka, twarogu i jaj, w ograniczonych porcjach (nie więcej niż 2 porcje w ciągu doby). Warto ograniczyć także spożywanie tłustych posiłków.