Pęknięcie krocza przy porodzie – przyczyny

Czynnikami predysponującymi do pęknięcia krocza przy porodzie są m.in.: pierwszy poród, przedłużony czas porodu, wysokość krocza mniejsza niż 3 cm, ucisk na dno macicy podczas II okresu porodu, makrosomia płodu, stosowanie oksytocyny podczas porodu, porody zabiegowe (z użyciem kleszczy czy próżniociągu), nieprawidłowe ułożenia główki płodu.

Jak zapobiec pęknięciu krocza?

Żeby uniknąć samoistnego pęknięcia i powiększyć średnicę kanału rodnego, wykonuje się chirurgiczne nacięcia krocza tuż przed urodzeniem główki dziecka. Głównym wskazaniem do episiotomii jest ryzyko pęknięcia krocza 3 lub 4 stopnia. Prawidłowo wykonane nacięcie znacznie zmniejsza opór tkanek dna miednicy w czasie rodzenia główki dziecka. Najczęściej stosowane sposoby nacięcia krocza to pośrodkowe i pośrodkowo-boczne. Po urodzeniu płodu i popłodu krocze zostaje zszyte, co w nomenklaturze medycznej określa się jako episiorraphia.

Kolejnymi sposobami na zmniejszenie ryzyka pęknięcia, ale i konieczności chirurgicznego nacięcia krocza, są masaż krocza przed porodem i ćwiczenia mięśni Kegla. Działania te zwiększają elastyczność tkanek okolicy pochwy, skóra lepiej się rozciąga, a dodatkowo dolegliwości bólowe podczas porodu są łagodniejsze.

W jakim celu i kiedy wykonujemy zabieg bocznego nacięcia krocza dowiecie się z filmu: 

Jak dbać o pęknięte krocze?

Samoistnie pęknięte krocze musi zostać zszyte w przypadków urazów ≥ 2 stopnia. W tym celu używa się szwów rozpuszczalnych, które po upływie 2–3 tygodni znikają. Ranę zszywa się w znieczuleniu miejscowym. Po opracowaniu rany konieczne jest chłodzenie bolącego miejsca przez około 12 godzin. Niekiedy lekarze zalecają zażywanie antybiotyków, żeby ograniczyć ryzyko rozwoju infekcji.

Kobiety po pęknięciu krocza powinny dbać o higienę intymną, nie podejmować kontaktów seksualnych do wyzdrowienia, nie powstrzymywać się z oddawaniem moczu czy wypróżnianiem. Do mycia krocza najlepiej używać hipoalergicznego, delikatnego mydła. Po oddaniu moczu lub stolca należy dokładnie i delikatnie podetrzeć się od przodu do tyłu. Proces gojenia może przyspieszyć przemywanie rany naparem z rumianku.

Stopnie pęknięcia krocza w czasie porodu

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (z ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) przedstawia następujące stopnie pęknięcia krocza w czasie porodu:

• rozerwanie, rozdarcie albo pęknięcie krocza 1 stopnia oznaczone jako O70.0, które obejmuje błonę śluzową ściany pochwy i skórę krocza bez naruszenia mięśni i powięzi krocza;
  
• rozerwanie, rozdarcie albo pęknięcie krocza 2 stopnia oznaczone jako O70.1, które oprócz wyżej wymienionych uszkodzeń obejmuje także mięśnie dna miednicy;
  
• rozerwanie, rozdarcie albo pęknięcie krocza 3 stopnia oznaczone jako O70.2, które oprócz wyżej wymienionych uszkodzeń obejmuje także krocze i kompleks zwieraczy;
  
• rozerwanie, rozdarcie albo pęknięcie krocza 4 stopnia oznaczone jako O70.3, które oprócz wyżej wymienionych uszkodzeń obejmuje także błonę śluzową odbytu, błonę śluzową odbytnicy.
  

Jak często dochodzi do pęknięcia krocza podczas porodu?

Częstość pęknięcia krocza przy porodzie według danych przedstawionych w literaturze przedmiotu znacznie się różni. Szacuje się, że pęknięcie krocza 2 stopnia dotyczy 0,8–8,5% rodzących kobiet, zaś 3 lub 4 stopnia – 0,4–2,5%.

Skutki uboczne pęknięcia krocza

Pęknięcie krocza wiąże się z prawdopodobieństwem powstania konsekwencji w postaci m.in.:

• dysfunkcji seksualnych (słabsze odczuwanie doznań seksualnych i/lub dyspareunia, czyli doświadczanie bólu w czasie stosunku);
  
• nietrzymania stolca i moczu;
  
• martwiczego zapalenia powięzi;
  
• przetoki odbytniczo-pochwowej (kroczowo-odbytniczej);
  
• zakażenia i rozejścia się rany krocza;
  
• połogowych krwiaków narządów rodnych;
  
• wypadania narządów miednicy.

Polecamy: Nietrzymanie moczu – przyczyny, czynniki ryzyka, objawy i leczenie

Pęknięcie krocza podczas stosunku

Do pęknięcia krocza dojść może podczas odbywania stosunku płciowego. Wśród możliwych przyczyn tego stanu wymienia się zbyt intensywne współżycie czy za głęboką penetrację. Do pęknięcia krocza mogą prowadzić pozycje seksualne niedopasowane do możliwości fizycznych kochanków, a także niedopasowanie anatomiczne partnerów, kiedy mężczyzna ma bardzo duży członek, a u kobiety stwierdzono tyłozgięcie macicy.

Ryzyko pęknięcia krocza podczas stosunku zmniejszyć może stosowanie lubrykantów, które nawilżają błonę śluzową wyścielającą pochwę i srom, dzięki czemu struktury stają się mniej podatne na uszkodzenia. Pękniecie krocza stanowi źródło dużego dyskomfortu, krwawienia oraz dolegliwości bólowych, przez co na czas zagojenia rany konieczne jest zrezygnowanie ze współżycia. Kobiety skarżą się także na nieprzyjemne uczucie pieczenia podczas oddawania moczu. Wskazane jest dbanie w sposób szczególny o higienę intymną. Można stosować środki przyspieszające proces gojenia się ran. Mimo iż większość pęknięć krocza podczas stosunku jest powierzchowna i nie wymaga szycia, to warto udać się na konsultację do ginekologa.

Bibliografia:

1. Bręborowicz G.H., Położnictwo i ginekologia, Warszawa, PZWL, 2006.

2. Troszyński M., Ćwiczenia położnicze: podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa, PZWL, 1996.

3. Kalinka J., Baczyńska M., Okołoporodowe pęknięcia krocza – częstość występowania, czynniki ryzyka, następstwa oraz sposoby zapobiegania, „Ginekologia po Dyplomie”, 2014, 16(1), s. 28-32.