Paracetamol można brać w ciąży – jest on stosowany u kobiet jako lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy pierwszego rzutu. Oznacza to, że w leczeniu tych dolegliwości wykorzystuje się go na początku. Inne leki włącza się dopiero wtedy, gdy paracetamol nie przyniesie pożądanych efektów lub po wystąpieniu skutków ubocznych. Może on być przyjmowany jako samodzielny lek lub w złożonych preparatach, zawierających dodatkowo witaminę C, leki przeciwhistaminowe i kofeinę.
Czy paracetamol w ciąży jest bezpieczny?
Stosowanie paracetamolu w ciąży jest bezpieczne. Daje on mniej działań niepożądanych niż niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen), selektywne inhibitory cyklooksygenazy COX-2 (np. celekoksyb, nimesulid) i leki opioidowe (np. morfina). Paracetamol jest bezpieczny w 1., 2. i 3. trymestrze ciąży. Nie ma toksycznego działania na płód, nie zwiększa też ryzyka poronienia, przedwczesnego porodu ani śmierci płodu. Nie powoduje wad wrodzonych płodu, zaburzeń funkcji poszczególnych układów i opóźnienia rozwoju. U kobiet w ciąży paracetamol nie wpływa na funkcje płytek krwi, ani nie podrażnia błony śluzowej żołądka. Dożylne stosowanie standardowej dawki paracetamolu nie wymaga przerwania karmienia piersią.
Powyższe informacje pochodzą z wytycznych dotyczących leczenia ostrego bólu u ciężarnych, rodzących oraz w okresie połogu, opracowanych w 2007 r. przez Zespół Ekspertów Polskiego Towarzystwa Badania Bólu i Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. W późniejszych latach pojawiały się badania stawiające stosowanie paracetamolu w ciąży pod znakiem zapytania. Jedno z nich przeprowadzili w 2009 r. naukowcy Międzynarodowego Stowarzyszenia Epidemiologów. Wykazało ono, że stosowanie paracetamolu może mieć związek z przedwczesnym porodem u ciężarnych z nadciśnieniem tętniczym. Natomiast w 2016 r. naukowcy z Norweskiego Instytutu Zdrowia Publicznego i Uniwersytetu w Bristolu opublikowali wyniki badań, z których wynikało, że paracetamol może mieć wpływ na rozwój astmy u dziecka. Żadne inne badania nie potwierdziły jednak tej zależności.
Paracetamol w ciąży – stosowanie
Zażywanie każdych leków w ciąży powinno być każdorazowo konsultowane z lekarzem ginekologiem. Leki przeciwbólowe podaje się ciężarnym najczęściej z powodu ostrych lub nawracających bólów:
- głowy, w tym bólów migrenowych,
- zębów,
- narządów ruchu, np. kręgosłupa, stawów biodrowych, spojenia łonowego,
- mięśniowych,
- kolkowych, np. przy zastoju moczu, kamicy nerkowej, pęcherzyku żółciowym lub przewodzie Wirsunga,
- wynikających ze stanów zapalnych,
- gastroenterologicznych – związanych z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, chorobami trzustki, woreczka żółciowego, wyrostka robaczkowego, jelita grubego, zespołu jelita drażliwego, podniedrożności jelit, wzdęć i zaparć,
- pooperacyjnych lub wynikających z urazów, takich jak złamania lub zwichnięcia,
- związanych ze skurczami macicy i rozciąganiem więzadła obłego.
Dożylne stosowanie paracetamolu zaleca się szczególnie ciężarnym:
- po urazach z małopłytkowością, krwawieniem i wysokim ryzykiem jego wystąpienia,
- z problemami gastrycznymi, takimi jak zapalenie, choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, z bólami kolkowymi, retencją moczu albo sondowanymi moczowodami,
- kwalifikowanym do leczenia stomatologicznego,
- z chorobami układu sercowo-naczyniowego, wątroby, nerek i przy ciężkich chorobach płuc,
- u których występują nudności, wymioty i biegunka, gdy nie mogą stosować leków doustnych,
- przy nieprawidłowej akcji serca płodu.
O dożylnym podawaniu leków każdorazowo decyduje lekarz, biorąc pod uwagę stan ciężarnej oraz konieczność wprowadzenia leków.
Osoby z wyżej wymienionymi problemami są bardziej podatne na niepożądane działanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, jak np. zwiększone ryzyko krwawienia, upośledzenie czynności nerek, nadciśnienie i zastoinowa niewydolność krążenia.
Paracetamol w ciąży podaje się dożylnie przy bólach o lekkim lub średnim nasileniu. Jeżeli jest on bardziej uciążliwy, ciężarna przyjmuje dodatkowo opioidy (nie zaleca się ich jednak w początkowym okresie ciąży), analgetyki miejscowe i inne leki. Jeżeli konieczne jest operacyjne leczenie ciężarnej, dożylnie podany paracetamol zmniejsza zapotrzebowanie na morfinę, co pozwala na ograniczenie skutków ubocznych opioidu.
Paracetamol w ciąży – dawkowanie
Paracetamol jest stosowany w 1., 2., jak i w 3. trymestrze ciąży, bez względu na obciążenia ogólnoustrojowe ciężarnej. Dokładne dzienne dawkowanie należy skonsultować z lekarzem, ale zawsze mieści się ono w granicach 1–4 g dziennie.