Odciski na stopach zwykle tworzą się nad częściami kostnymi palców nóg oraz na podeszwach. Na skutek trwałego podrażnienia skóra twardnieje i obumiera – im dłużej trwa uraz, tym bardziej narasta jej zrogowaciała warstwa, która nie ulega samoistnemu złuszczeniu. Nieleczony odcisk może powodować ból. Niekiedy rozwija się pod nim stan zapalny.

Odciski na stopach – przyczyny powstawania

Najczęstszą przyczynę powstawania odcisków na stopach stanowi niewygodne obuwie:

• zbyt ciasne (powodujące ucisk) lub zbyt luźne (powodujące otarcia),
  
• na wysokim obcasie, uciskające przednią część stopy,
  
• źle wyprofilowane (ciężar ciała nie rozkłada się równomiernie, powodując miejscowe naciski),
  
• noszone bez skarpet.
  

Na odciski szczególnie narażone są osoby z płaskostopiem, wysokim podbiciem, dysproporcjami w budowie kości śródstopia, ostrogą piętową czy zdeformowanymi palcami (m.in. haluksami). Powstawanie odcisków powodują także zapalenia stawów, wady postawy, nieprawidłowa motoryka (sposób chodzenia), nadwaga oraz takie aktywności, jak jogging lub wspinaczka górska.

Odciski pod stopami i na palcach: modzele i nagniotki

Najczęściej występującymi rodzajami odcisków na stopach są modzele i nagniotki.

Modzele powstają na podeszwach stóp – na paluchu, śródstopiu, pięcie. Mają postać płaskich obszarów zrogowaciałego naskórka, bez wyraźnych granic. Są zwykle dość miękkie, duże, żółtawe lub szare, otoczone zaczerwienioną skórą. Jeśli są duże, podczas nacisku mogą powodować piekący ból. Modzele bywają tak grube i rozległe, że skóra w ich obszarze traci elastyczność i pęka, co wiąże się z dodatkowymi dolegliwościami bólowymi. Pod modzelem może także dojść do zakażenia.

Nagniotki to zrogowacenia o niewielkiej powierzchni (wyglądają jak stwardniałe, błyszczące punkty), które zwykle tworzą się na palcach stóp – pomiędzy nimi lub w miejscach styczności z powierzchnią obuwia (często – na wale paznokciowym). Mają twardy rdzeń, który sięga do tkanek skóry właściwej. Może on uciskać zakończenia nerwowe, powodując ostry ból przy nacisku. Jeśli okolice nagniotka zostaną objęte stanem zapalnym, pojawia się zaczerwienienie, świąd i samoistny ból.

Jak pozbyć się odcisków na stopach?

Jeśli odciski na stopach są stosunkowo niewielkie oraz nie mają tendencji do nawrotów, można je łatwo usunąć domowym sposobem.

Odcisków nie wolno ścinać żyletką czy nożyczkami, ponieważ łatwo się przy tym zranić i doprowadzić do zakażenia.

Istnieje wiele metod zmiękczania zrogowaciałej skóry:

• wcieranie olejku rycynowego lub arganowego,
  
• okłady z kwasu chlebowego, cytryny, cebuli lub czosnku,
  
• moczenie stóp w odwarze z płatków owsianych,
  
• okłady z szarego mydła, rozmiękczonego wodą.
  

Najlepsze efekty dają opatrunki zakładane na noc. Po ich usunięciu zmiękczony naskórek usuwa się tarką do stóp.

Bardzo skutecznym sposobem, nawet na rozległe modzele czy popękane pięty, są okłady z kwasu salicylowego, do sporządzenia których można wykorzystać np. dwie rozgniecione w małej ilości wody tabletki aspiryny. Tak powstałą papkę nakłada się na stwardniałe obszary skóry, owija stopę folią i pozostawia na około 15–30 minut. Tego rodzaju opatrunków nie powinny stosować osoby chore na cukrzycę lub z niewydolnością krążenia.

Jeśli domowe sposoby walki z odciskami nie przynoszą satysfakcjonujących efektów, można skorzystać z jednego z wielu preparatów dostępnych bez recepty w aptekach. Są to łatwe i wygodne w użyciu plastry, maści, żele lub płyny na bazie kwasu salicylowego lub mlekowego. Działają rozmiękczająco na zrogowaciałe partie naskórka. Podczas ich stosowania należy ściśle przestrzegać zaleceń na opakowaniu, by nie uszkodzić zdrowej skóry.

Kiedy samodzielne próby zlikwidowania odcisków okazują się nieskuteczne lub gdy odcisk na stopie jest wyjątkowo bolesny, należy skorzystać z pomocy specjalisty. Modzele i nagniotki można usunąć w gabinecie kosmetycznym, podologicznym lub chirurgicznym. Odciski stanowią skupiska martwych komórek, dlatego zabieg jest bezbolesny i nie wymaga znieczulenia. Modzele usuwa się specjalną frezarką, a nagniotki – pustym w środku wiertłem.

Odciski na stopach – jak ich uniknąć?

Aby nie dopuścić do powstawania odcisków na stopach, należy nosić wygodne, dobrze dopasowane obuwie, a także unikać zbyt obcisłych skarpet czy rajstop. Dobrze jest także korygować wady anatomiczne stóp, takie jak haluksy czy płaskostopie (np. za pomocą wkładek ortopedycznych).

Istotnym elementem profilaktyki odcisków jest regularna pielęgnacja stóp, dzięki której nie dopuszcza się do nagromadzenia zrogowaciałego naskórka. Stopy warto codziennie (najlepiej na noc) smarować kremem o działaniu natłuszczającym, zmiękczającym i złuszczającym. Zalecane są kosmetyki z zawartością mocznika, kwasu salicylowego i mlekowego, masła shea, olejów roślinnych, witamin A i E. Raz na tydzień można wymoczyć stopy w wodzie z solą czy rumiankiem, a następnie usunąć martwy naskórek drobną tarką lub pumeksem.

Gdy na stopie wystąpią pierwsze symptomy budującego się odcisku, zgrubienie należy niezwłocznie osłonić plastrem żelowym przed dalszym tarciem czy naciskiem.