Obrzęk naczynioruchowy (podobnie jak alergie różnego typu) leczy się głównie za pomocą leków przeciwhistaminowych. Jednak najskuteczniejszą metodą na usunięcie obrzęku naczynioruchowego jest likwidacja jego przyczyny.

Czym jest obrzęk naczynioruchowy?

Obrzęk naczynioruchowy dotyczy głębokich warstw skóry i tkanki podskórnej. Powoduje go zwiększona przepuszczalność śródbłonka naczyń krwionośnych, co prowadzi do przenikania białka oraz pozostałych składników osocza do płynu tkankowego (czyli do przestrzeni pozanaczyniowej). Zmiany pojawiają się w okolicach oczu i jamy ustnej. Mogą być widoczne zarówno w jednym, jak i w wielu narządach i rejonach ciała: w narządach płciowych, na twarzy, tułowiu lub tkance podskórnej kończyn. Objawy obrzęku naczynioruchowego występują także w śluzówce przewodu pokarmowego i górnych dróg oddechowych. 

Atak choroby trwa zwykle od 2 do 5 dni. Alergicznemu obrzękowi naczynioruchowemu może towarzyszyć pokrzywka. Zarówno obrzęk naczynioruchowy jak i pokrzywka to często pojawiające się schorzenia. Występują aż u 15-20% populacji. Nawroty dotyczą mniej niż 5% populacji i zwykle dotyczą kobiet w średnim wieku. Objawy obu tych schorzeń mogą pojawiać się oddzielnie bądź równocześnie. Sam obrzęk stanowi 10% wszystkich przypadków, natomiast obrzęk z pokrzywką aż 50%.

Rodzaje obrzęku naczynioruchowego

Wyróżnia się dwa rodzaje obrzęku naczynioruchowego. Pierwszy to obrzęk napadowy: wielomiejscowy, wędrujący bądź uogólniony. Często występuje w postaci alergicznego obrzęku naczyniowego z pokrzywką. Charakteryzuje go szybkie narastanie zmian, które utrzymują się dłużej niż 24-48 godzin. Objawy znikają po podaniu leków przeciwhistaminowych i glikokortykosteroidów. Jego przyczyny to leki, jedzenie, bądź dodatki do jedzenia. Obrzęk napadowy pojawia się raz w życiu, ale może też mieć charakter nawracający. Drugi rodzaj to obrzęk utrwalony miejscowy bądź uogólniony. Może mu towarzyszyć pokrzywka, jednak nie zawsze tak się dzieje.

Obrzęk naczynioruchowy – przyczyny

Obrzęk naczynioruchowy ma wiele przyczyn, m.in. są to leki, takie jak zwiotczacze mięśni, antybiotyki beta lactamowe, cephalosporyny, substancje kontrastowe, sulfonamidy, leki przeciwbólowe, streptokinaza, tetracykliny, insulina oraz środki uspokajające. Objawy choroby mogą wywoływać także substancje małocząsteczkowe i użądlenia owadów. Inne przyczyny choroby to infekcje pasożytnicze, wirusowe, grzybicze i bakteryjne. Obrzęk może zostać wywołany u osób stosujących immunoterapię, stosowaną m.in. w leczeniu nowotworów. Chorobę powodują także alergeny powietrzne, czyli pyłki roślin oraz lateks. Objawy obrzęku naczynioruchowego mogą pojawić się po zjedzeniu ryby, jaja, mleka, soji, orzechów, skorupiaków i pszenicy. 

Charakterystyczne dla schorzenia wywołanego przez pokarmy jest pojawienie się obrzęku w ciągu nocy i maksymalne jego nasilenie nad ranem.

Objawy obrzęku naczynioruchowego

Obrzękowi naczynioruchowemu zazwyczaj nie towarzyszy świąd. Ten symptom może się pojawić, jeśli schorzenie przebiega z pokrzywką. Niekiedy wywołuje ją histamina, główna przyczyna alergicznych obrzęków naczynioruchowych. Objawy charakterystyczne dla obrzęku to wystąpienie w tkankach miękkich jamy ustnej, na ustach i powiekach oraz po podaniu leku (zarówno stosowanego przez wiele lat jak i po przyjęciu jego pierwszej dawki). Obrzęk naczynioruchowy nie reaguje na leki przeciwhistaminowe, adrenalinę oraz glikokortykosteroidy. Głębokie zmiany w postaci opuchlizny najczęściej znikają po kilku dniach. Jeśli obrzęk pojawia się na stopach i dłoniach, może go charakteryzować ból i napięcie.

Rzadko zdarza się, żeby choroba powodowała opuchliznę gardła bądź języka prowadzące do kłopotów z przełykaniem i oddychaniem. Te objawy utrudniają funkcjonowanie, jednak stanowią zagrożenie życia w niewielu przypadkach.

Dziedziczny obrzęk naczynioruchowy (wrodzony obrzęk naczynioruchowy)

Dziedziczny obrzęk naczynioruchowy, zwany też obrzękiem wrodzonym, występuje rodzinnie. Jej cechy charakterystyczne to powolne narastanie przez około 24 godziny. Objawy są widoczne przez około 2-3 dni, ale mogą też zostać na dłużej. Nie towarzyszy im świąd ani pokrzywka. U około 10% pacjentów pojawia się rumień brzeżny. Dziedziczenie jest spowodowane niedoborem jednego z białek krwi. W ostrych przypadkach uzupełnia się niedobór brakującego białka. Leczenie przewlekłe mające na celu zapobieganie atakom jest włączane w wyjątkowych przypadkach, u osób z częstymi napadami i niepodatnymi na leczenie ostrych napadów. W tej postaci obrzęku nieskuteczne są takie leki jak: glikokortykosteroidy, adrenalina i środki przeciwhistaminowe. Ostry atak może zagrażać życiu. Pacjenci z tą chorobą powinni nosić bransoletki Medic Alert, które informują o istnieniu schorzenia. Przewlekłe leczenie może obejmować stosowanie danazolu lub kwasu traneksamowego, jednak ilość skutków ubocznych jakie wywołują zniechęca do długotrwałego podawania. Preparat substytucyjny, czyli koncentrat C1-INH podawany w stanach ostrych, teoretycznie może być podawany przewlekle, jednak nie jest wykorzystywany w długotrwałej terapii. Ostatecznie leczenie dostosowuje lekarz do indywidualnego przypadku, a wszystkie leki są wydawane na receptę.

Obrzęk naczynioruchowy nosa (naczynioruchowy nieżyt nosa)

Obrzęk naczynioruchowy nosa to inna nazwa naczynioruchowego nieżytu nosa, który jest spowodowany nadreaktywnością błony śluzowej. Dotyka wielu osób, szczególnie po 20. roku życia. Może się jednak pojawić także u dzieci. Jego objawy to zatkany i cieknący nos u osób, które nie są alergikami ani nie dotknęła ich infekcja. Pozostałe cechy charakterystyczne dla tego schorzenia to przekrwienie i podrażnienie nosa, trudności w oddychaniu, złe samopoczucie, silne bóle głowy oraz kłopoty ze snem.