Ze względu na istotną rolę TSH należy regularnie sprawdzać jego poziom w organizmie kobiety w ciąży. Nie jest on stały, waha się w zależności od trymestru ciąży. Niepokojące zmiany mogą być lekceważone przez kobiety ze względu na świadomość ogólnego stanu, w jakim się znajdują. Dzieje się tak z powodu występowania objawów typowych dla ciąży, takich jak senność, zaparcia i przybieranie na wadze. Należy dbać o właściwy poziom TSH ze względu na poważne konsekwencje zarówno jego niedoboru, jak i nadmiaru.

TSH – charakterystyka

Główną funkcją TSH, czyli hormonu tyreotropowego, jest normalizacja ilości hormonów tarczycy wydzielanych przez organizm. Jest produkowany przez przysadkę mózgową – gruczoł dokrewny znajdujący się w mózgu. TSH jest odpowiedzialny za zwiększanie masy tarczycy, zwiększanie przepływu krwi przez ten narząd oraz wzrost wytwarzania i wydzielania hormonów tarczycy. Prawidłowa wartość TSH to 0,4-4,0 mIU/l. Jeżeli badania wskazują mniejszą wartość, świadczy to o nadczynności tarczycy, z kolei wyższe wartości oznaczają niedoczynność tego gruczołu. Nadczynność tarczycy przyspiesza przemianę materii, podczas gdy niedoczynność tego gruczołu spowalnia funkcjonowanie całego organizmu. W trakcie ciąży produkcja hormonu TSH może zostać zwiększona lub zmniejszona przez dwa hormony wydzielane do krwi – estrogen i gonadotopia kosmówkowa (hCG).

Zobacz także: Tyreotropina (TSH): normy, określenie nadczynności lub niedoczynności tarczycy

Badanie poziomu TSH w ciąży

We wczesnej fazie ciąży poziom hormonu może być niski, jednak jest to całkowicie prawidłowe. Aby jednoznacznie wykryć niewłaściwości, stosowane jest także oznaczenie wolnych hormonów tarczycy: fT3 (norma – 2,25-6 pmol/l lub 1,5-4,1 ng/ml) oraz fT4 (norma – 11-23 pmol/l lub 1,5-4,1 ng/ml).

Jakie badania powinna wykonać każda kobieta w ciąży? Dowiesz się tego z filmu:

Tarczyca w trakcie ciąży

U ciężarnych kobiet dochodzi do rozrostu tarczycy – powiększa się nawet o 10-15%. Jest to całkowicie właściwe dla organizmu, jednak jakikolwiek wyższy wynik wymaga niezwłocznej reakcji. Mogą do tego prowadzić niedobór jodu lub schorzenie tarczycy. Z tego powodu ważne jest, aby ciężarna kobieta regularnie przyjmowała dawki 150-200 μg na dobę. Spożywanie soli jodowanej zapewnia zapotrzebowanie człowieka na ten pierwiastek chemiczny, jednak niejednokrotnie kobiety w ciąży są zmuszone zwiększyć dawkę przez jod w tabletkach dostępny w wielu preparatach wielowitaminowych przeznaczonych specjalnie dla nich. Należy jednak zwracać uwagę na to, czy kobieta nie cierpiała w przeszłości na choroby tarczycy, gdyż zwiększenie dawki jodu w tym przypadku może doprowadzić do zaburzenia równowagi hormonalnej. Jeżeli schorzenia występowały, należy ograniczyć dawkowanie soli.

Niedobór i nadmiar TSH w ciąży

Poziom hormonu TSH jest zależny od etapu ciąży. W pierwszym trymestrze jego podstawowa wartość powinna wynosić 0,01 - 2,32 mIU/l, w drugim jest to 0,1 – 2,35 mIU/l, z kolei w trzecim – 0,1 – 2,65 mIU/l. Zdarzają się jednak przypadki, w których kobieta jest naznaczona niskim stężeniem hormonu tyreotropowego. W takich przypadkach wyniki badań poziomu tego hormonu powinny być analizowane przez prowadzącego ciążę lekarza ginekologa w konsultacji z endokrynologiem.

Obniżenie poziomu może wystąpić w pierwszej fazie choroby Hashimoto. Jest to choroba autoimmunologiczna, w wyniku której badanie krwi wykazuje podwyższone miano przeciwciał przeciwtarczycowych. Kiedy dochodzi do dużego rozpadu tkanki tarczycowej pod wpływem przeciwciał, następuje nagły wyrzut hormonów i wyhamowanie produkcji TSH. Dalej przeciwciała wpływają na komórki tarczycy niszcząc je, co ogranicza produkcję hormonów i spowalnia przemianę materii w organizmie. Wtedy też dochodzi do wzrostu poziomu TSH. Niedoczynność tarczycy w trakcie ciąży może też być spowodowana wcześniejszą niedoleczoną chorobą tego gruczołu. Objawami niedoczynności tarczycy mogą być: zmęczenie, depresja, trudności z przebudzeniem, wypadanie włosów, szorstkość włosów i skóry, łamliwość paznokci, amnezja, częste zmiany nastroju i zaparcia.

Odpowiednia wartość hormonów tarczycy jest niezwykle ważna, gdyż mają one bezpośredni wpływ na rozwój układu nerwowego i mózgu płodu. Niedobór hormonów tarczycy prowadzi do spowolnienia rozwoju dziecka, a nawet do niedorozwoju płodu.

Zbyt wysokie stężenie hormonów tarczycy u ciężarnych kobiet najczęściej jest spowodowane chorobą Gravesa-Basedowa. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, w wyniku którego produkowane przez układ odpornościowy przeciwciała stymulują receptor dla TSH, co prowadzi do nadmiernej produkcji hormonów tarczycy. Poziom TSH w badaniach laboratoryjnych ulega obniżeniu.

Jak działa tarczyca? Dowiesz się tego z filmu?

Zobacz także: Przyczyny, objawy i skutki wysokiego TSH u dzieci i dorosłych

Wysokie stężenie TSH, a tym samym nadmierna stymulacja tarczycy do produkcji hormonów w trakcie ciąży, również ma bezpośredni wpływ na rozwój dziecka – może to doprowadzić do obniżenia wagi noworodka, poronienia lub przedwczesnego porodu. W niektórych przypadkach może to też mieć poważniejsze konsekwencje dla zdrowia matki, gdyż jej ciśnienie krwi może gwałtownie wzrosnąć, co doprowadzi ją do stanu przedrzucawkowego.