Tarczyca to nieparzysty gruczoł, który znajduje się w przedniej części szyi. Jest odpowiedzialna za wytwarzania trójjodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Oba hormony mają znaczący wpływ na metabolizm.

Produkcja i wydzielanie hormonów jest regulowane na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Dzięki temu organizm ma zapewnioną odpowiednią ilość hormonów, których potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania. Na proces regulacji wpływają przysadka mózgowa i podwzgórze umiejscowione w mózgu. Hormony tarczycy wpływają na ich czynność i to właśnie dzięki nim tarczyca jest w stanie wyprodukować odpowiednią ilość zarówno T3, jak i T4.

Objawy niedoczynności tarczycy u dorosłych

Niedoczynność tarczycy prowadzi do obniżenia poziomu przemiany materii. W zależności od zaawansowania choroby, objawy będą mniej lub bardziej nasilone.

Niedoczynność tarczycy prowadzi do osłabienia, senności, zwiększenia masy ciała, zmian w wyglądzie skóry, zmniejszenia tolerancji wysiłku, osłabienia koncentracji, pojawienia się depresji oraz zaburzeń pamięci. Wskutek choroby włosy mają słabszą kondycję, są bardziej łamliwe oraz wysuszone. Ponadto występuje zwolnienie czynności serca. Następuje zahamowanie pracy gruczołów potowych i łojowych, czego skutkiem jest sucha i szorstka skóra.

Niedoczynność może powodować również obniżoną perystaltykę jelit, powodującą przewlekłe zaparcia w ciężkich przypadkach prowadzące do niedrożności jelit. W przypadku kobiet występują zaburzenia cyklu miesięcznego, a także trudności z utrzymaniem i donoszeniem ciąży. U mężczyzn niedoczynność tarczycy może doprowadzić do problemów z potencją oraz libido.

Niedoczynność tarczycy u dzieci – objawy

W wypadku dzieci objawy są uzależnione od wieku i bardzo zróżnicowane. Tuż po urodzeniu wrodzona niedoczynność tarczycy może objawiać się przedłużającą się żółtaczką, słabym łaknieniem czy hipotermią.

Natomiast w nieco dalszym okresie rozwoju, może występować opóźnienie ząbkowania, dojrzewania płciowego oraz zahamowanie wzrostu. Częste są również zaburzenia koncentracji, suche i matowe włosy, senność, niedokrwistość oraz zwiększone stężenie cholesterolu.

Rodzaje i przyczyny niedoczynności tarczycy

Niedoczynność tarczycy można rozpatrywać jako pierwotną i wtórną. Pierwsza jest związana z uszkodzeniem gruczołu tarczowego. Natomiast ta występująca wskutek mniejszej stymulacji przysadki mózgowej, czyli obniżonego poziomu hormonu tyreotropiny (TSH), jest określana mianem wtórnej. Znacznie rzadziej niedoczynność tarczycy jest związana z problemami z podwzgórzem (tzw. niedoczynność trzeciorzędowa). Jak się okazuje, może ona wystąpić również jako powikłanie po innych schorzeniach.

Do najczęstszych przyczyn pierwotnej niedoczynności tarczycy można zaliczyć leczenie radiojodem, częściowe bądź całkowite usunięcie tarczycy, niedobór jodu oraz stosowanie leków, np. antyarytmicznych. Schorzenie mogą powodować także wrodzona niedoczynność tarczycy, podostre zapalenie tarczycy, niebolesne zapalenie tarczycy, napromieniowanie szyi i jej okolic wskutek leczenia nowotworów oraz poporodowe zapalenie tarczycy. Jedną z najczęstszych przyczyn niedoczynności jest choroba Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy.

Przyczyną wtórnej niedoczynności jest za małe wydzielanie TSH przez przysadkę mózgową. Problem może być spowodowany powikłaniami po odbyciu choroby nowotworowej lub w wyniku urazów. Innym rodzajem niedoczynności tarczycy jest niedoczynność trzeciorzędowa. Mówimy wówczas o niewystarczającej ilości tyreoliberyny (TRH), która wpływa na produkcję TSH. Występuje ona bardzo rzadko, a przyczyną najczęściej jest nowotwór podwzgórza albo uszkodzenie w wyniku urazów czy zabiegów wykonywanych w tej okolicy.

W przypadku wtórnej, jak i trzeciorzędowej niedoczynności tarczycy, mogą pojawić się inne objawy dotyczące pozostałych narządów oraz gruczołów znajdujących się w organizmie człowieka.

Jak leczyć niedoczynność tarczycy?

Żeby rozpocząć leczenie niedoczynności tarczycy, należy skonsultować się ze specjalistą, który najczęściej zaleca podanie produktów zawierających tyroksynę. Jest to długotrwały i systematyczny proces, który pozwala na utrzymanie odpowiedniego poziomu hormonów w organizmie. W tym wypadku wielkość dawki ustala endokrynolog po uprzednim przeprowadzeniu badań.

Leczenie niedoczynności tarczycy jest sprawdzane na podstawie stężenia TSH. Jeżeli w trakcie przyjmowania leków ulega on normalizacji, to oznacza, że są one skuteczne. Poziom TSH mierzy się w ciągu od czterech do sześciu tygodni od zmiany leczenia. Warto jednak pamiętać, że skuteczność leczenia tak niedoczynności trzeciorzędowej, jak i wtórnej, sprawdza się na podstawie poziomu f4.

W przypadku dzieci wszystko zależy od jak najwcześniejszego rozpoznania choroby oraz wprowadzenia systematycznego leczenia. Równie istotne jest zadbanie o psychikę dziecka, aby zapobiec np. depresji.

Odpowiednia dieta

Przy niedoczynności tarczycy lekarze zalecają stosowanie odpowiedniej diety. Powinna być ona bogata w węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, białko, owoce, warzywa oraz zdrowe tłuszcze. Ilość kalorii dostosowuje się do indywidualnych potrzeb organizmu. Najlepszym rozwiązaniem jest skonsultowanie się z dietetykiem, który według potrzeb ustala codzienny jadłospis.