Nerka podkowiasta stanowi wrodzoną wadę, która wynika ze zrośnięcia się obu nerek w okresie rozwojowym. Najczęściej do zrośnięcia dochodzi w dolnych biegunach nerek. Są one więc blisko siebie, dużo niżej niż nerki umiejscowione prawidłowo. Sformułowanie „nerka podkowiasta” bierze się z faktu, że zrośnięte nerki tworzą układ przypominający podkowę. Teoretycznie jest to wada, która sama w sobie nie daje żadnych objawów, jednak jak każda nieprawidłowość układu moczowego, powoduje wzrost ryzyka pojawienia się innych schorzeń czy powikłań, jak zaburzenia wydzielania moczu, kamica nerkowa czy zastój moczu.
Nerka podkowiasta – czym jest?
Wady układu moczowego są wadami wrodzonymi. Nerka podkowiasta jest jedną z takich wad i polega na tym, że obie nerki zrastają się ze sobą, tworząc obraz podkowy. Może pojawić się jako nieprawidłowość izolowana, jak również współistnieć z innymi wrodzonymi patologiami i zespołami uwarunkowanymi genetycznie. Nie zawsze jednak dwie nerki tej samej wielkości są zrośnięte w dolnym biegunie. W nieznacznym odsetku miejsce zrośnięcia obejmuje górne bieguny nerek. Częściej też istnieje znaczna asymetria tych narządów zarówno pod względem ich wielkości, jak i położenia. Do powstania wady dochodzi już w pierwszym trymestrze ciąży.
Jak jest zbudowany i jak działa układ moczowy? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Objawy nerki podkowiastej
Ze względu na to, że objawy są bardzo niecharakterystyczne lub w ogóle ich nie ma, osoby dotknięte schorzeniem często nie wiedzą o istnieniu tej wady. Można dowiedzieć się o niej przypadkowo, wykonując USG (ultrasonografię) jamy brzusznej z innego powodu. Czasami czynnikiem skłaniającym do poszerzenia diagnostyki układu moczowego o badania obrazowe są nawracające problemy ze strony tego układu. Nerka podkowiasta może sprzyjać zakażeniom układu moczowego, może pojawić się krwiomocz, ropomocz, zastój moczu, zaburzenia w oddawaniu moczu czy nawracające bóle o niewielkim nasileniu zarówno w okolicy lędźwiowej, jak i ogólnie w jamie brzusznej. Wiele osób jednak tych powikłań nie ma. Niestety nerka podkowiasta jako wada układu moczowego stanowi jeden z czynników ryzyka wodonercza, zwiększa również ryzyko powstania niektórych guzów nerek.
Polecamy: Układ moczowy – co warto o nim wiedzieć?
Nerki podkowiaste – jak rozpoznać?
Aktualnie najbardziej dostępnym badaniem obrazowym, pozwalającym uwidocznić nerkę podkowiastą, jest ultrasonografia jamy brzusznej. Teoretycznie tego typu anomalie powinny być uwidocznione już w badaniu prenatalnym ze względu na ogromną dokładność obecnie używanych sprzętów. Rozpoznanie nieprawidłowości w ciąży nie zmienia w żaden sposób postępowania. Co najwyżej może zasugerować poszerzenie diagnostyki, celem wykluczenia innych współistniejących wad. Noworodki po urodzeniu z nerką podkowiastą nie mają żadnych objawów. U części z nich wykonuje się USG jamy brzusznej jeszcze na oddziale noworodkowym, jeśli są ku temu wskazania. W innych wypadkach nerka podkowiasta zostaje wykryta przypadkowo. Może się również zdarzyć, że dziecko po porodzie przejawia cechy infekcji dróg moczowych. Wtedy wykonuje się USG jamy brzusznej, uwidaczniając nerkę podkowiastą. Należy jednak pamiętać, że jest to jedna z rzadszych przyczyn i objawy infekcji dróg moczowych nie powinny od razu budzić niepokoju co do obecności wady dróg moczowych u dziecka.
U osób starszych, zarówno starszych dzieci, jak i dorosłych, badaniem z wyboru w rozpoznaniu nerki podkowiastej także jest USG jamy brzusznej, jednak tu również może wystąpić sytuacja, w której badanie wykonywane jest zupełnie z innego powodu. Można również wykryć wady nerek poprzez badania urografii, czyli RTG dróg moczowych po podaniu dożylnym środków kontrastowych. Dzięki temu możliwa jest obserwacja czynności nerek, które uwidocznione są przez środek kontrastowy, a także wydalanie tego środka przez moczowody, pęcherz i cewkę. Inną formą jest podanie kontrastu bezpośrednio do miedniczki nerkowej, co określa się mianem pielografii. Umożliwia ona dokładne uwidocznienie miedniczek nerkowych. Z szeroko dostępnych badań obrazowych można wykonać również tomografię komputerową.
Innym typem badania jest scyntygrafia nerek, która zakłada podanie do organizmu odpowiednich radioizotopów. Następnie komputerowo rejestruje się obraz danego narządu wychwytującego znacznik.
Polecamy: Nerka podwójna – objawy i leczenie. Postępowanie w ciąży
Leczenie nerki podkowiastej
Nerki podkowiaste są anomalią, którą leczy się raczej objawowo. W momencie nawracających zakażeń wdraża się antybiotyki, a w przypadku innych konsekwencji leczenie dostosowuje się adekwatnie do problemu. Jednak są przypadki, kiedy dochodzi do znacznych powikłań, powstania wodonercza, znacznego krwiomoczu czy powikłanej kamicy. Uporczywe objawy bólowe ze strony układu moczowego mogą stanowić wskazanie do rozważenia leczenia chirurgicznego. Decyzja o postępowaniu terapeutycznym podejmowana jest indywidualnie.