Choroby wieku dziecięcego mogą być wywołane przez rozmaite czynniki chorobotwórcze. Bakterie paciorkowca grupy A odpowiadają za powstanie szkarlatyny, zwanej też płonicą. Najczęstsza pasożytnicza choroba dziecięca to wszawica. Z kolei grzyby powodują u dzieci grzybicę owłosionej skóry głowy. Jednak najczęściej choroby wieku dziecięcego mają podłoże wirusowe.

Czym są choroby wieku dziecięcego?

Choroby wieku dziecięcego, jak sama nazwa wskazuje, typowe są dla dzieci. Najczęściej mają charakter zakaźny. Zdecydowana większość prowadzi do uodpornienia organizmu na odpowiadające za ich rozwój czynniki chorobotwórcze, dzięki czemu choruje się na nie raz w życiu. Wielu chorobom zakaźnym wieku dziecięcego można skutecznie zapobiegać za sprawą szczepień ochronnych. Specjaliści zwracają też uwagę, że znaczącą grupę spośród nich stanowią objawiające się wysypką infekcje wirusowe.

Choroby wysypkowe wieku dziecięcego – różyczka

Powszechnie występującą chorobą wysypkową wieku dziecięcego jest różyczka, która ma podłoże wirusowe. Wywołuje ją wirus różyczki (z łac. Rubella virus). Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, przechorowanie pozwala na nabycie trwałej odporności. Okres wylęgania się wirusa wynosi 2–3 tygodnie.

Typowe w przebiegu różyczki objawy to: gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, bolące rany w jamie ustnej i przede wszystkim zmiany skórne, początkowo w postaci czerwonych, małych plamek, z czasem zlewające się w jedną plamę.

Przeciwko różyczce istnieje szczepionka, która w Polsce figuruje na liście obowiązkowych szczepień ochronnych, tzn. finansowanych przez Ministerstwo Zdrowia. Szczepienie na różyczkę ma formę skojarzoną. Dzieciom podaje się szczepionkę trójskładnikową (MMR), uodparniającą jednocześnie na odrę, świnkę, różyczkę. Podstawowy schemat szczepienia obejmuje: pierwszą dawkę w 13–14 miesiącu życia i drugą dawkę w 6. roku życia.

Zobaczcie, jakie są szczepienia obowiązkowe:

Szkarlatyna – choroba wieku dziecięcego z wysypką

Jedną z częściej występujących chorób wieku dziecięcego z wysypką jest szkarlatyna, zwana też płonicą. Ma podłoże bakteryjne – wywołuje ją paciorkowiec β-hemolizujący z grupy A, zwany paciorkowcem ropnym (z łac. Streptococcus pyogenes). Większość zachorowań występuje w okresie jesienno-zimowym i dotyczy dzieci w wieku 4–6 lat. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Płonica jest silnie zaraźliwa. Okres wylęgania się choroby wynosi 3–5 dni.

Początkowymi objawami są wymioty, ból brzucha i gardła. Wśród typowych dolegliwości wymienia się: wysoką temperaturę, powiększenie węzłów chłonnych szyjnych oraz rozległą, drobną wysypkę. Zmiany skórne lokalizują się zwłaszcza w okolicach pach, pachwin, pośladków. Objęta nimi skóra staje się szorstka. Rozległa wysypka może zlewać się w plamy. Pod wpływem ucisku skóry zauważa się jej blaknięcie. Charakterystyczny dla szkarlatyny jest tzw. trójkąt Fiłatowa – wysypka na twarzy chorego omija okolice ust, tworząc trójkąt między fałdami nosowymi i brodą oraz malinowy język.

Szkarlatyna wymaga antybiotykoterapii, która trwa najczęściej 10 dni. Zastosowanie znajdują przeważnie cefalosporyny, penicylina krystaliczna. Przechorowanie nie gwarantuje odporności w przyszłości. Nie ma szczepionki na szkarlatynę.

Świnka jako popularna choroba wieku dziecięcego

Świnka to dobrze znana choroba wieku dziecięcego, w nomenklaturze medycznej określana nagminnym zapaleniem przyusznic. Ma podłoże wirusowe – wywołuje ją wirus świnki (z łac. Mumps rubulavirus). Okres wylęgania się wynosi 2–3 tygodnie. Świnka dotyczy głównie dzieci w wieku szkolnym. Zakażenia następują przeważnie w okresie zimowo-wiosennym. Mylna jest dość powszechnie występująca opinia, jakoby na świnkę można było zachorować tylko raz. Istnieje prawdopodobieństwo kilkukrotnego wystąpienia choroby w ciągu życia, lecz zdarza się to bardzo rzadko. Specjaliści podkreślają, że za powtórne zapalenie ślinianek odpowiadają zazwyczaj inne przyczyny niż wirus świnki, w tym kamica ślinianek.

Charakterystyczny dla świnki jest obrzęk ślinianek przyusznych, który jest źródłem bólu podczas gryzienia i otwierania ust. Skóra w tej okolicy staje się nabrzmiała, napięta, lekko błyszcząca i blada. Chorzy wskazują na ogólne złe samopoczucie, bóle mięśni, ból głowy, gorączkę, uczucie suchości w jamie ustnej. Literatura przedmiotu donosi o bezobjawowych przypadkach świnki, kiedy zakażenie możliwe było do stwierdzenia wyłącznie na podstawie wykrycia przeciwciał we krwi.

Leczenie świnki opiera się na farmakoterapii z zastosowaniem leków przeciwzapalnych, przeciwgorączkowych, hamujących namnażanie wirusów. Istotną rolę odgrywa wypoczynek i płynna lub półpłynna, delikatna dieta. Pomocne w łagodzeniu objawów towarzyszących obrzękowi ślinianek przyusznych okazać się może ich rozgrzewanie. Szyję owinąć można szalem, smarować maścią ogrzewającą lub traktować ciepłymi okładami. Jak wcześniej wspomniano, wobec świnki skuteczną profilaktykę stanowi szczepionka MMR.

Bibliografia:

1. Figlerowicz M., Choroby wirusowe u dzieci objawiające się wysypką, „Przewodnik Lekarza”, 2002, 5(3), s. 103-106.

2. Gerd H., Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy, Warszawa, PZWL, 2006.

3. Virella G., Mikrobiologia i choroby zakaźne, Wrocław, Urban & Partner, 2000.

4. Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika 2017, Kraków, Medycyna Praktyczna, 2017.

5. Cianciara J., Juszczyk J., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Lublin, Czelej, 2007.