Nadciśnienie tętnicze w ciąży wikła około 7% ciąż w Polsce. Duży odsetek kobiet z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym w ciąży rozwija powikłania w postaci stanu przedrzucawkowego lub rzucawki.
Nadciśnienie tętnicze w ciąży
Nadciśnienie w ciąży może wystąpić pod kilkoma postaciami. Nadciśnienie rozpoznawane przed ciążą i utrzymujące się przez długi czas po porodzie, określane jest mianem nadciśnienia tętniczego przewlekłego. Nadciśnienie tętnicze pojawiające się dopiero po 20. tygodniu ciąży określane jest mianem nadciśnienia ciążowego, czyli nadciśnienia wyindukowanego ciążą.
Zarówno nadciśnienie przewlekłe jak i nadciśnienie wyindukowane ciążą, mogą zostać powikłane stanem przedrzucawkowym lub rzucawką.
Stan przedrzucawkowy jest efektem nadmiernego wzrostu ciśnienia tętniczego z towarzyszącym białkomoczem, a rzucawka to poważniejszy stan, kiedy dołączają się drgawki toniczno-kloniczne.
Wystąpienie jednej z postaci nadciśnienia w ciąży związane jest ze znacznym wzrostem ryzyka powikłań zarówno u matki, jak i u płodu, a także później – u noworodka. U kobiet z nadciśnieniem ciążowym i dodatkowymi czynnikami ryzyka istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia poniższych powikłań niż o kobiet zdrowych:
- mikrosomii płodu, czyli ograniczenia wzrostu wewnątrzmacicznego,
- urodzenia martwego płodu,
- stanu przedrzucawkowego i rzucawki, a tym samym zagrożenia życia zarówno matki jak i dziecka,
- przedwczesnego oddzielenia się łożyska,
- niedotlenienia płodu,
-
porodu przedwczesnego.
Zdecydowanie większe jest ryzyko niedotlenienia płodu, zaburzeń przepływu łożyskowego, co powoduje, że dzieci rodzą się w gorszym stanie niż u kobiet zdrowych lub odpowiednio leczonych.
Są pewne czynniki predysponujące do wystąpienia nadciśnienia w ciąży. Należą do nich zbyt młody lub zbyt zaawansowany wiek, historia stanu przedrzucawkowego, rzucawki, czy nawet nadciśnienia w poprzednich ciążach lub w rodzinie. Zdecydowanie narażone na wystąpienie nadciśnienia ciążowego są kobiety cierpiące z powodu chorób przewlekłych (np. choroby nerek, naczyń krwionośnych, cukrzycy, chorób autoimmunologicznych), a także kobiety u których w trakcie ciąży wykryto wielowodzie czy dużą tendencję do obrzęków:
Dlaczego ciąża u kobiet z nadciśnieniem musi być planowana?
Kobieta cierpiąca na nadciśnienie powinna zaplanować ciążę. Nie wszystkie leki obniżające ciśnienie mogą być stosowane w czasie ciąży, dlatego bardzo istotna jest modyfikacja leczenia w okresie koncepcyjnym i po zajściu w ciążę. Kobiety z nadciśnieniem powinny podlegać zaostrzonej kontroli ciśnienia w ciąży, częstszego badania ultrasonograficznego (USG) czy badania poziomu białka w moczu. Ważne jest też, by modyfikować czynniki ryzyka mogące wikłać ciąże. Należą do nich otyłość, zła dieta, palenie papierosów, cukrzyca.
Objawy nadciśnienia tętniczego w ciąży nie są łatwe do rozpoznawania. Właściwie jedynym kryterium jest pomiar ciśnienia. Gdy wartości ciśnienia przekraczają >140/90 mm Hg mowa już o nadciśnieniu. Jeżeli jeśli jednak nie wzrosną >160/110 mm Hg, mówi się o łagodnym nadciśnieniu. Powyżej tych wartości – o ciężkim nadciśnieniu.
Leczenie nadciśnienia w ciąży
Kobiety w ciąży ze stwierdzonym łagodnym lub umiarkowanym nadciśnieniem tętniczym powinny prowadzić oszczędzający tryb życia, unikać nadmiernego przyrostu masy ciała w ciąży, ograniczyć sól w diecie i bacznie kontrolować ciśnienie tętnicze. Lekarz z pewnością będzie zlecał częstsze badania USG i pomiary białka w moczu. Przy nagłych wzrostach ciśnienia tętniczego, kobieta powinna zdecydowanie udać się do szpitala.
Leczenie nadciśnienia w ciąży jest jedynym sposobem na uniknięcie ciężkich powikłań u matki i płodu. Nie leczy się jednak łagodnego nadciśnienia, ze względu na ryzyko zaburzenia przepływu maciczno-płodowego. W leczeniu nadciśnienia tętniczego w ciąży stosuje się metyldopę, labetalol i nifedypinę. Lekiem stosowanym w leczeniu drgawek jest również siarczan magnezu.
Nie zawsze leczenie farmakologiczne przynosi pożądane efekty. Bardzo często lekarze zmuszeni są do wykonania cesarskiego cięcia. Wszystko jednak zależy od stanu ogólnego matki, a także aktualnego stanu dziecka i co najważniejsze - wieku ciążowego. Rzadko zdarza się, by rzucawka czy stan przedrzucawkowy będące ciężkimi stanami nadciśnienia ciążowego przedłużały się jeszcze dłużej niż po porodzie.