Luteina (3,3’-dihydroksy-β,ε-karoten) to nienasycony węglowodór polienowy należący do ksantofili, hydroksylowych pochodnych karotenów. Luteina to naturalny żółty barwnik znajdujący się w roślinach. Jest związkiem o licznych właściwościach prozdrowotnych. Najbardziej znana jest luteina na oczy. Ogranicza stres oksydacyjny, dzięki czemu chroni tkankę oka przed chorobami związanymi ze zwyrodnieniem plamki żółtej, barwnikowym zwyrodnieniem siatkówki oka i zmianami indukowanymi światłem czy kataraktą.

Co to jest luteina na oczy?

Luteina jest żółtym barwnikiem o wzorze sumarycznym C 40 H 56 O 2 . W ludzkim organizmie pełni kilka ważnych funkcji. Stanowi podstawowy barwnik występujący w soczewce i centralnej części siatkówki, czyli plamce żółtej. Ma niepodważalne znaczenie dla oczu, gdyż odpowiada za widzenie centralne i zapewnia najwyższą ostrość wzroku. Jest też silnym antyoksydantem i stanowi filtr pochłaniający szkodliwe dla oka promieniowanie UVA  i  UVB. Badania donoszą, iż zmniejsza intensywność wysokoenergetycznego światła niebieskiego o 40–90%.

Luteina selektywnie gromadzona w siatkówce oczu chroni przed związaną z wiekiem degeneracją, która stanowi czynnik predysponujący do utraty wzroku, zwłaszcza u osób po 60 roku życia. Zapobiega zmianom wolnorodnikowym zachodzącym w siatkówce oka, zwyrodnieniu barwnikowemu siatkówki i zaćmie. Luteina chroni zewnętrzne segmenty fotoreceptorów przed stresem oksydacyjnym i pełni istotną rolę w usuwaniu reaktywnych form tlenu.

Zobacz nasz film i dowiedz się jak dbać o oczy

Kto powinien dbać o suplementację luteiny na oczy?

Luteina przeznaczona jest ponadto na oczy długo wystawione na pracę przed monitorem komputera czy jazdę samochodem. O jej uzupełnienie powinny dbać osoby wykonujące pracę w sztucznym świetle i narażone na ekspozycję intensywnego światła słonecznego oraz w starszym wieku, gdyż stężenie luteiny maleje w miarę starzenia się człowieka (zmniejsza się tym samym gęstość warstwy barwnikowej siatkówki, stwarzając możliwość rozwoju patologii). Ludzie ci są szczególnie narażeni na pojawienie się problemów z ostrością widzenia, pieczenia i suchości oka. Luteina przywraca właściwe nawilżenie powierzchni oka. Ponadto zmniejsza zmęczenie wzroku i dyskomfort spowodowany łzawieniem. Łagodzi zaczerwienienie oczu i nadwrażliwość na światło. Ilość luteiny potrzebna do zmniejszenia tych objawów szacowana jest na 6–14 mg dziennie.

Źródła luteiny

Luteina nie jest syntetyzowana w organizmie człowieka, dlatego musi być dostarczana z dietą lub w postaci preparatów farmaceutycznych. Gdzie występuje najlepsza luteina na oczy? Jej naturalnymi źródłami są: kwiat aksamitek, kwiat słonecznika, ziele lucerny i ziele pokrzywy. Z kolei produkty spożywcze bogate w luteinę to m.in. zielone warzywa (jarmuż, szpinak, sałata, brokuły, kapusta, brukselka, zielony groszek, fasolka szparagowa), warzywa i owoce o żółtym i pomarańczowym zabarwieniu (dynia, pomidory, marchew, pomarańcze, kukurydza) oraz żółtka jaj. Najwyższą zawartość tego barwnika w owocach odnotowano w: nektarynkach, jeżynach, agreście, awokado, kiwi, malinach i czarnych porzeczkach. Luteina jest rozpuszczalna w tłuszczach, dlatego są one potrzebne do jej efektywnego wchłaniania w jelicie cienkim. Specjaliści donoszą, że dobre rozdrobnienie składników pokarmowych zawierających luteinę zdecydowanie poprawia jej biodostępność. Stwierdzono również, że luteina krystaliczna, stosowana w suplementach diety, przyswajana jest przez organizm łatwiej niż z żywności.

Co zrobić, aby mieć zdrowe oczy? Dowiesz się tego z naszego filmu

Preparaty z luteiną na oczy

Przeciętna dieta, z powodu licznych błędów żywieniowych, bardzo często nie dostarcza organizmowi odpowiednich ilości luteiny. W związku z tym należy podjąć suplementację tego związku. Najbardziej znany produkt stanowią krople do oczu z luteiną. Kosztują one od 15 do 25 zł. W aptece dostępnych jest wiele rodzajów tabletek na oczy z luteiną. W ich składzie można też często znaleźć beta-karoten, który jest znanym prekursorem witaminy A, odpowiadającej za prawidłowy proces widzenia. Ponadto znajdują się w nich witaminy E i C, które chronią organizm przed wolnymi rodnikami, oraz cynk, a nierzadko także kwas DHA, czyli wielonienasycony kwas tłuszczowy typu ω-3. Stanowi on składnik błon strukturalnych siatkówki oka, dzięki czemu przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku. Zalecane dzienne spożycie nie powinno przekraczać 2 dawek zażywanych po jednej rano i wieczorem. Koszt tabletek na wzrok z luteiną szacowany jest na około 30–50 zł za 60 kapsułek w opakowaniu. Nie powinny być one stosowane przez kobiety w ciąży i matki karmiące.

Nieco mniejszą popularnością cieszą się witaminy na oczy z luteiną. Kompleksy witaminowo-mineralne skupiają się zwłaszcza na uzupełnieniu diety w odpowiednie składniki bioaktywne. Luteina stanowi w nich dodatkowy komponent o niewielkim stężeniu.

Jak dbać o oczy? Dowiesz się tego z naszego filmu 

Bibliografia:

1. Murillo E., Melendez-Martinez J.A., Portugal F., Screening of vegetables and fruits from Panama for rich sources of lutein and zeaxanthin, “Food Chemistry”, 2010, 122, s. 167–172.

2. Chilczuk B., Perucka I., Materska M., Buczkowska H., Zawartość luteiny, zeaksantyny i β-karotenu w liofilizowanych owocach wybranych odmian Cucurbita Maxima D, „Nauka. Technologia. Jakość”, 2014, 2(93), s. 139–150.

3. Hamułka J., Nogal D., Ocena oraz charakterystyka suplementów diety zawierających luteinę i zeaksantynę obecnych na polskim rynku farmaceutycznym, „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny”, 2008, 59(1), s. 47–57.

4. Szostak W.B., Szostak-Węgierek D., Żywienie w profilaktyce zwyrodnienia plamki żółtej, „Przegląd Lekarski”, 2008, 65(6), s. 308–311.

5. Kwiatkowska E., Luteina – źródła w diecie i potencjalna rola prozdrowotna, „Postępy Fitoterapii”, 2010, 2, s. 97–100.