Lobektomia to nazwa pochodząca od dwóch słów: lobus – płat i ectomia – wycięcie. Oznacza więc wycięcie płata narządu miąższowego. W praktyce klinicznej miano to odnosi się – oprócz najczęściej wykonywanego zabiegu usunięcia płata płuca – do częściowego (płatowego) wycięcia tarczycy lub wątroby.

Lobektomia a budowa płuc

Lobektomia to zabieg, który pozwala na zachowanie części miąższu w obrębie płuca zajętego przez proces chorobowy (najczęściej przez nowotwór złośliwy). Operacja taka ma sens, jeśli pozostawiona część narządu funkcjonuje prawidłowo – ma własne, sprawne naczynia krwionośne (zarówno tętnicze, jak i żylne) oraz jest odpowiednio wentylowana. Oznacza to, że po zabiegu pozostać musi część płuca zaopatrywana przez konkretne oskrzele, doprowadzające i odprowadzające powietrze.

Polecamy: Czy płuca bolą? Zmiany w płucach i rodzaje raka płuc

Takie warunki spełniają płaty i segmenty płucne. Płat płuca jest jego wyodrębnioną jednostką anatomiczną – miąższ płucny jest pomiędzy płatami przedzielony szczelinami, w których znajdują się załamki opłucnej płucnej. Płaty można dostrzec makroskopowo, patrząc na odsłonięte płuca. Budowa tej części układu oddechowego jest asymetryczna. Prawe płuco składa się z trzech płatów (górnego, środkowego i dolnego), a lewe z dwóch: górnego i dolnego. Ta anatomiczna różnica wynika z faktu, że serce zajmuje w klatce piersiowej zdecydowanie więcej miejsca w jej lewej części.

Każdy z płatów płucnych ma własne oskrzele płatowe i unaczynienie. Ponieważ tętnice i żyły zazwyczaj towarzyszą w swoim przebiegu i podziałach oskrzelom, można też wyodrębnić mniejsze części płuc, które stanowią samodzielną, funkcjonalną całość. Są to tzw. segmenty płuc.

Zobaczcie, jak wykryć raka płuc na wczesnym etapie rozwoju:

Lobektomia w obrębie płuca – zabieg oszczędzający

Popularnie stosowanym określeniem jest „lobektomia płuca”. Nie jest ono ścisłe, może nawet wprowadzać niepewność co do określenia zakresu zabiegu. Lepiej więc mówić o lobektomii (czyli usunięciu płata) w obrębie płuca.

Wykonanie lobektomii, w porównaniu do wycięcia całego płuca, jest bardzo korzystne dla chorego, u którego proces chorobowy ograniczył się do jednego płata płucnego. Wycięcie całego płuca (pulmonektomia) pozbawia pacjenta znaczącej części powierzchni pęcherzyków płucnych, która jest niezbędna do wymiany gazowej pomiędzy powietrzem oddechowym a krwią. W związku z tym wydolność chorego ulega znacznemu upośledzeniu, szczególnie wtedy, gdy pozostawiony miąższ płucny nie jest całkowicie sprawny (na przykład ze względu na zwłóknienia czy rozedmę). Jeśli stan chorego pozwala na wykonanie lobektomii, pojemność i sprawność oddechowa płuc pozostają na zdecydowanie wyższym poziomie. W specyficznych sytuacjach wycięcie zmienionego chorobowo miąższu płucnego może ograniczać się do jednego lub dwóch segmentów.

Lobektomia płuca lewego dotyczy zawsze jednego płata (górnego lub dolnego). Lobektomia płuca prawego może obejmować jeden lub dwa płaty, zazwyczaj sąsiadujące ze sobą (a więc środkowy z górnym lub dolnym). Jednak np. w przypadku usuwania pojedynczych, dużych przerzutów do miąższu płucnego nowotworów z innych lokalizacji, może się zdarzyć, że usunięte będą jedocześnie płat górny i dolny, a pozostawiony środkowy. W niektórych ośrodkach używa się określeń takich, jak np. lobektomia górna prawa, co oznacza wycięcie górnego płata płuca po stronie prawej.

Polecamy: Ile się żyje z rakiem płuc? Jak szybko rozwija się rak płuc?

Lobektomia – rodzaje zabiegu

Lobektomia jest zabiegiem operacyjnym, który wykonuje się zwykle w trybie planowym, na oddziale torakochirurgicznym (chirurgii klatki piersiowej). Pacjent jest zawsze znieczulany ogólnie, z wykonaniem intubacji dotchawiczej. W uzasadnionych przypadkach rurkę intubacyjną wprowadza się do oskrzela głównego po stronie, która nie będzie operowana. Pozwala to na zachowanie dobrej wentylacji w trakcie zabiegu, przy jednoczesnym zmniejszeniu upowietrznienia w płucu operowanym.

Lobektomia może być wykonywana w sposób tradycyjny lub laparoskopowo. Zabieg klasyczny obejmuje wykonanie po stronie operowanej torakotomii, czyli otwarcia klatki piersiowej i jamy opłucnej. Przy odpowiednim ułożeniu chorego na boku uzyskuje się rozchylenie żeber i dobry, otwarty dostęp do pola operacyjnego. Po wyodrębnieniu płata płucnego podwiązuje się szczelnie dochodzące do niego naczynia krwionośne i oskrzele płatowe, a płat w całości usuwa. Po warstwowym zamknięciu opłucnej i ściany klatki piersiowej zakłada się drenaż ssący, który ma ułatwiać rozprężenie się płuca po zabiegu.

W metodzie laparoskopowej zamiast dużego nacięcia ściany klatki piersiowej o długości kilkunastu centymetrów wykonuje się 2 lub 3 nieduże (1–2 cm) cięcia, przez które do jamy opłucnej wprowadzane są cienkie głowice z torem optycznym, narzędziami roboczymi oraz z przewodami podającymi powietrze i odsysającymi płyn z wnętrza klatki piersiowej. Chirurg wykonuje zabieg, obserwując pole operacyjne na ekranie monitora. Po wykonaniu lobektomii narzędzia usuwa się, a nacięcia zamyka szwami. Laparoskopia pozwala na zmniejszenie rozległości urazu okołooperacyjnego i przyspieszenie rekonwalescencji.