Niepłodność jest problemem dotykającym niemal co piątej pary, ale dzięki nowoczesnym metodom leczenia niepłodności w aż 75% przypadków udaje się począć i urodzić dziecko. Wybór metody leczenia uzależniony jest od przyczyn niepłodności. Diagnostykę należy rozpocząć jak najwcześniej, ponieważ po ukończeniu przez kobietę 30. roku życia szanse na ciążę stopniowo zmniejszają się.

Metody leczenia niepłodności męskiej

W leczeniu niepłodności mężczyzn wykorzystywane są metody uzależnione od przyczyn problemu, do których zalicza się:

• chemioterapię i radioterapię,
  
• szkodliwy wpływ metali ciężkich lub substancji chemicznych,
  
• wrodzone i nabyte wady jąder,
  
• zakażenia przenoszone drogą płciową,
  
• zmiany hormonalne,
  
• obecność przeciwciał niszczących plemniki,
  
• choroby ogólnoustrojowe, np. cukrzyca, zaburzenia czynności nadnerczy lub tarczycy, stwardnienie rozsiane, urazy rdzenia kręgowego,
  
• czynniki genetyczne,
  
• niezdrowy tryb życia, np. nałogowe palenie, stres, dieta uboga w selen i cynk,
  
• zażywanie niektórych leków lub narkotyków,
  
• problemy z potencją.
  

Niepłodność wymaga odpowiedniej diagnostyki, dzięki której możliwe jest dobranie najlepszej terapii.

W leczeniu niepłodności męskiej stosowane są metody chirurgiczne, farmakologiczne i hormonalne.

Operacyjne leczenie niepłodności u mężczyzn

Metody chirurgiczne niezbędne są w przypadku:

• żylaków powrózka nasiennego – zabieg pozwala przywrócić płodność poprzez udrożnienie naczyń limfatycznych i tętnic jądrowych,
  
• niedrożności nasieniowodów,
  
• nieruchliwości plemników – przeprowadza się wówczas zapłodnienie wspomagane mikrochirurgiczne. Zabieg polega na połączeniu nieruchliwych plemników z otrzymaną w wyniku biopsji komórką jajową.
  

Farmakologia w leczeniu męskiej niepłodności

Farmakologiczne leczenie niepłodności u mężczyzn niezbędne jest w przypadku stanów zapalnych układu rozrodczego, ejakulacji wstecznej oraz działania przeciwciał niszczących plemniki. Jeśli przyczyną są zaburzenia hormonalne, lekarz może zdecydować o zastosowaniu hormonu uwalniającego gonadotropiny GnRH lub innych hormonów.

Niepłodność u kobiet – przyczyny

Do najczęściej występujących przyczyn niepłodności u kobiet zalicza się:

• niedrożność jajowodów – 30–35% przypadków,
  
• zaburzenia hormonalne – 25% przypadków.
  

Niedrożność jajowodów zwykle jest efektem zakażeń narządów płciowych drobnoustrojami lub bakteriami, w tym rzeżączką.

Zaburzenia hormonalne prowadzą do zahamowania owulacji lub nieprawidłowego przebiegu owulacji, a także do rozwoju zespołu policystycznych jajników. Schorzenie to powoduje wzrost ilości męskich hormonów w jajnikach, obumieranie pęcherzyków owulacyjnych oraz powstawanie torbieli. Przyczyn zaburzeń hormonalnych jest wiele, ale najczęściej są one efektem nadmiernego wysiłku fizycznego, niewłaściwego odżywiania, znacznej niedowagi, stresu, nadużywania alkoholu czy zaburzeń funkcjonowania przysadki mózgowej, kory nadnerczy lub tarczycy.

Rzadszą przyczyną niepłodności u kobiet jest endometrioza, czyli przedostawanie się i wczepianie w ściany jamy brzusznej fragmentów błony śluzowej macicy. Wpływ na płodność mogą mieć także wady budowy narządów rodnych czy stosowanie niektórych leków, np. antydepresantów. Jedną z najrzadszych przyczyn niepłodności kobiecej jest trombofilia wrodzona, której towarzyszy mutacja genu. Uniemożliwia ona zagnieżdżenie się zarodka.

Leczenie niepłodności u kobiet

Metody leczenia niepłodności kobiecej dobierane są indywidualnie. W diagnostyce stosuje się badanie cykli menstruacyjnych, ultrasonografię (USG) przezpochwową, oznaczenia poziomu hormonów, a także laparoskopię i histeroskopię. Przy podejrzeniu wad budowy układu rozrodczego konieczne jest wykonanie histerosalpingografii (HSG), czyli badania, które polega na podaniu kontrastu do jajowodów i wnętrza macicy oraz wykonaniu zdjęć rentgenowskich (RTG).

Terapia niepłodności u kobiet może obejmować podawanie leków hormonalnych, leczenie schorzeń lub zabiegi operacyjne. Wszelkie nieprawidłowości w budowie narządów rodnych usuwane są podczas zabiegów laparoskopowych lub histeroskopowych. Jeśli żadna z metod nie jest skuteczna, stosowane są techniki wspomaganego rozrodu, np. sztuczna inseminacja, zapłodnienie pozaustrojowe, transfer zarodków lub zygot do jajowodów, dojajowodowe przeniesienie gamet.

Leczenie niepłodności a naprotechnologia

Naprotechnologia to metoda leczenia niepłodności, która powstała 30 lat temu. Jej celem jest wskazanie przyczyn niepłodności oraz wyeliminowanie ich poprzez stosowanie odpowiednich wytycznych. W metodzie tej podaje się hormony i przeprowadza zabiegi chirurgiczne. Istotna jest też dokładna obserwacja wydzielin, czasu owulacji oraz długości trwania cyklu menstruacyjnego.

Naprotechnologia jest nieskuteczna, jeśli przyczyną niepłodności są:

• ciężkie zmiany wynikające z endometriozy,
  
• zaburzenia funkcji nabłonka plemnikotwórczego,
  
• ciężkie uszkodzenia jajowodów,
  
• poważne, niemożliwe do usunięcia wady układu rozrodczego kobiety lub mężczyzny.