Kwas foliowy jest też znany pod innymi nazwami: witamina B9, witamina B11, witamina M, folacyna, folian i kwas pteroiloglutaminowy. Występuje pod postacią jasnożółtej substancji rozpuszczalnej w wodzie. Częste przypadki niedoboru tego związku są spowodowane łatwością jego zniszczenia - oprócz wody ulega rozkładowi pod wpływem wysokiej temperatury, promieniowania słonecznego i niewłaściwego poziomu pH. Trudno jest też uzupełniać brak kwasu foliowego poprzez odżywianie, gdyż niszczy się on także pod wpływem gotowania lub pieczenia potraw. Zbyt długie przechowywanie produktów zawierających witaminę B9 również zmniejsza jej poziom, ponieważ ulega utlenianiu.

Kwas foliowy - rola w organizmie

Kwas foliowy uczestniczy w syntezie kwasów nukleinowych, z których wytwarza się DNA (nośnik informacji genetycznych organizmów żywych), a w rezultacie kontroluje rozwój i działanie wszystkich komórek naszego organizmu. W połączeniu z witaminą B12 ma też funkcje krwiotwórcze - tworzy i rozwija czerwone krwinki (erytrocyty).

Kwas foliowy - niedobór

Niedobór kwasu foliowego może też być spowodowany innymi czynnikami, takimi jak: stosowanie leków zwanych antagonistami folianu (powodują one zaburzenia jego przemiany), nadczynność tarczycy, choroby miąższu wątroby, nowotwory i ciąża.

Należy też uważać na zbyt częste korzystanie z solarium. Niedobór witaminy B9 może być też spowodowany wiekiem osoby - narażone na niego są niemowlęta (szczególnie urodzone przedwcześnie), dziewczęta w okresie dojrzewania oraz osoby w podeszłym wieku.

Zobacz także: Od kiedy i po co brać kwas foliowy przed ciążą? Czy można go przedawkować?

Objawami niedoboru kwasu foliowego są: anemia, a konkretniej niedokrwistość megaloblastyczna (powiększenie erytrocytów i nieprawidłowa synteza DNA), a co za tym idzie niedobór witaminy B12, witaminy C i żelaza, zwiększenie skłonności komórek na przemiany nowotworowe, zahamowanie wzrostu i odbudowy komórek, uczucie przemęczenia, kłopoty z koncentracją, stany niepokoju, lęki, depresja, nadmierna drażliwość, bezsenność, roztargnienie, problemy z pamięcią, rozwój miażdżycy, zaburzenia trawienia i wchłaniania, niedożywienie, spadek masy ciała, biegunka, stany zapalne w jamie ustnej (języka i błony śluzowej warg), bóle głowy, zwiększony poziom homocysteiny w moczu, zwiększenie ryzyka choroby wieńcowej, u kobiet w ciąży zagrożenie płodu (ryzyko rozszczepienia kręgosłupa), natomiast u dzieci i młodzieży zahamowanie wzrostu.

Kwas foliowy - nadmiar

Nadmiar kwasu foliowego nie jest toksyczny, jednak zdarzają się przypadki negatywnej reakcji organizmu na zwiększone dawkowanie substancji. Do objawów zalicza się: maskowanie objawów niedoboru innej witaminy - B12 (kobalaminy), co utrudnia rozpoznawanie zmian w układzie nerwowym. Przy wczesnych transformacjach nowotworowych nadmiar kwasu foliowego może intensyfikować proces karcynogenezy (zmian zachodzących w komórkach, prowadzących bezpośrednio do nowotworu).

Kwas foliowy - występowanie

Najwięcej znajdziemy go w świeżych warzywach, które mają zielone liście, a więc w sałacie, szpinaku, kapuście, brokułach, szparagach, kalafiorze i brukselce. Innymi roślinami mającymi w sobie pokłady kwasu foliowego są: pomidory, groch, buraki, fasola, soja, soczewica. Poza tym witamina B9 znajduje się w pomarańczach, owocach awokado, nasionach roślin strączkowych, drożdżach piwowarskich, wątróbce, pszenicy, orzechach, słoneczniku, jajkach.

W przypadku roślin należy pamiętać, by nie przechowywać ich zbyt długo, gdyż cała zawartość kwasu foliowego może zostać zniszczona. Najkorzystniej jest spożywać warzywa na surowo, tj. w surówkach lub sałatkach. Dobrze też wspomagać codzienne dawki kwasu foliowego warzywami zawierającymi witaminę C, gdyż opóźnia to rozkład substancji w organizmie.

Kwas foliowy - dawkowanie

Dzienne zapotrzebowanie organizmu na kwas foliowy jest zależne od wieku. Dawki dla dzieci to 200-300 µg na dobę, dla młodzieży i dorosłych 400 µg na dobę. Kobiety w ciąży i karmiące powinny zwiększyć dawkowanie do 500-600 µg na dobę.

W formie naturalnej organizm przyjmuje 50% kwasu foliowego, natomiast w formie syntetycznej jest w stanie wchłonąć 100%. Z tego powodu warto wspomagać dietę suplementami zawierającymi kwas foliowy.