Kolka nerkowa to typowy objaw kamicy nerkowej – choroby, która powoduje odkładanie się w nerkach złogów nierozpuszczalnych substancji, popularnie zwanych kamieniami. Kamica przez długi czas może przebiegać bezobjawowo. Problem zaczyna się w momencie, gdy kamienie są zbyt duże lub gdy zaczynają się przemieszczać z kielicha nerkowego w stronę moczowodów. Wówczas mogą one nie tylko podrażniać ściany przewodów moczowych, ale przede wszystkim doprowadzić do ich niedrożności, co grozi bolesnym zatrzymaniem moczu. Nagły i ostry atak kolki nerkowej powoduje ból trudny do wytrzymania – nie należy wówczas zwlekać z wezwaniem pomocy medycznej. Kamica nerkowa nie zawsze wymaga leczenia operacyjnego – w większości przypadków kamieni można pozbyć się w mniej inwazyjny sposób.

Objawy kolki nerkowej (atak kolki nerkowej)

Atak kolki nerkowej spowodowany jest niedrożnością przewodów moczowych, które mogły zostać zablokowane przez kamień przemieszczający się z nerki w kierunku pęcherza. Atak kolki nerkowej daje szereg charakterystycznych objawów:

• bardzo ostry ból w okolicy lędźwiowej, często promieniujący w dół: w stronę pęcherza, cewki moczowej i zewnętrznej powierzchni ud;
• bolesne parcie na mocz;
• potrzeba częstego oddawania małych ilości moczu;
• nudności i wymioty;
• wzdęcia brzucha;
• gorączka;
• możliwa krew w moczu.

Atak kolki powoduje ból trudny do wytrzymania. Długotrwałe zatrzymanie moczu może ponadto spowodować gorączkę i wzrost ciśnienia tętniczego krwi, a także doprowadzić do niebezpiecznej infekcji bakteryjnej dróg moczowych. W przypadku ataku kolki nerkowej niezbędne jest wezwanie pomocy medycznej i podanie silnych leków przeciwbólowych. Zanim zostanie udzielona fachowa pomoc, wskazane jest podanie osobie chorej ogólnodostępnych leków przeciwbólowych i rozkurczowych, a także ogrzanie bolącego miejsca (okolicy lędźwiowej) przy użyciu termoforu lub ciepłego kompresu.

Jakie są przyczyny kolki nerkowej?

Bezpośrednią przyczyną kolki nerkowej jest kamica nerkowa. Nie ma konkretnie sprecyzowanych czynników odpowiadających za powstawanie tej choroby. Wytwarzaniu i zaleganiu kamieni w drogach moczowych sprzyja niewłaściwa dieta, występowanie niektórych chorób (np. nadczynność przytarczyc, dna moczanowa), przyjmowanie nadmiernych dawek witaminy D, niekiedy także bakteryjne zakażenia nerek. Kamica jest także często spotykanym schorzeniem u kobiet w ciąży. Ponadto kolka nerkowa w ciąży może pojawić się również pomimo braku kamieni – w wyniku chwilowego ucisku nerek przez rozrastającą się macicę.

Diagnoza i leczenie kolki nerkowej

Aby zdiagnozować kamicę nerkową (przyczynę kolki nerkowej), potrzebny jest dokładny wywiad lekarski oraz wykonanie badań obrazowych, które pozwalają stwierdzić obecność, wielkość i położenie kamieni. Należą do nich: ultrasonografia (USG) oraz rentgen (RTG) przeglądowy jamy brzusznej.

Zobacz też: Scyntygrafia nerek - czym jest?

Kolkę nerkową należy leczyć nie tylko objawowo, ale również przyczynowo. Leczenie objawowe polega na podaniu silnych leków przeciwbólowych i rozkurczowych. Jest to jednak tylko rozwiązanie doraźne – dopóki bowiem w drogach moczowych zalegają kamienie, ataki kolki nerkowej mogą powracać. W przypadku niewielkich kamieni istnieje możliwość naturalnego wydalenia ich z organizmu wraz z moczem (jest to jednak długotrwały i bolesny proces). W tym celu pacjent powinien przyjmować leki rozkurczowe, które ułatwią wydalenie kamienia, a także nawadniać organizm dużą ilością płynów, co przyspieszy jego wypłukiwanie. W przypadku większych kamieni niezbędne jest jednak zastosowanie specjalistycznego leczenia.

Wybrana przez lekarza metoda usuwania kamieni zależy od ich wielkości, ilości i położenia. Do najpopularniejszych metod należą:

• litotrypsja ureterorenoskopowa – kamienie usuwa się za pomocą specjalnego endoskopu wprowadzanego do dolnego odcinka dróg moczowych przez cewkę moczową i pęcherz moczowy;
• litotrypsja pozaustrojowa – to metoda rozbijaniem kamieni wewnątrz organizmu za pomocą specjalnych fal uderzeniowych wytworzonych poza organizmem (fale elektromagnetyczne albo piezoelektryczne); zabieg tą metodą wykonuje się w znieczuleniu ogólnym: przeciwwskazaniem jest między innymi ciąża;
• litotrypsja przezskórna – metoda zabiegowa, która polega na usuwaniu kamieni z górnego odcinka moczowodu za pomocą endoskopu wprowadzanego do układu kielichowo-miedniczkowego;
• chirurgiczne usuwanie kamieni – wykonywane jest niezwykle rzadko, zwłaszcza w zaawansowanej postaci kamicy nerkowej, kiedy może dojść do poważnego uszkodzenia nerki.

Zobacz też: Na czym polega urografia?

Kamica nerkowa jest przypadłością, która ma tendencję do częstego nawracania. Aby jej uniknąć, należy pamiętać o prawidłowym nawadnianiu organizmu (min. 2 l płynów dziennie) i właściwej diecie. Zaleca się ograniczenie spożycia soli kuchennej oraz produktów mających w składzie substancje powodujące tworzenie się złogów (zwłaszcza białek zwierzęcych, szczawianów i związków purynowych). Wskazana jest także codzienna aktywność fizyczna.