Nerki spełniają ważne zadanie w organizmie: ich funkcją jest filtracja krwi, czyli oczyszczanie jej z substancji szkodliwych lub trujących. Zbędne produkty przemiany materii wraz z moczem są następnie wydalane z organizmu. 

Czasem jednak ilość substancji szkodliwych jest zbyt duża i przekracza tzw. próg rozpuszczalności w organizmie. W takiej sytuacji dochodzi do tworzenia się osadów, które gromadzą się na dnie kielicha nerkowego. 

U osoby zdrowej osady te ulegają z reguły samoistnemu rozpuszczeniu i są usuwane z organizmu przewodami moczowymi. Czasem jednak zdarza się, że nadmiar osadu nie ulega rozkruszeniu, a jego cząsteczki stają się jądrem przyszłych kamieni nerkowych. 

Wokół początkowo niewielkich porcji osadu gromadzi się wówczas coraz więcej materiału, powodując rozrost kamieni. Niekiedy konieczne może okazać się leczenie operacyjne.

Zobacz też: Ból nerek - objaw kamicy

Kamica nerkowa: 4 rodzaje choroby

Kamica nerkowa to choroba, która znacznie częściej pojawia się u mężczyzn niż u kobiet. Statystycznie zazwyczaj dotyczy ona pacjentów w wieku średnim: ok. 30.–50. roku życia. 

Kamica nerkowa jest także często spotykanym schorzeniem kobiet w ciąży. W tym okresie bowiem może dochodzić do zastoju moczu w organizmie, a także zwiększa się podatność na bakteryjne infekcje układu moczowo-płciowego (np. zapalenie pęcherza). 

Czynniki te sprzyjają rozwojowi kamicy, ponieważ znajdujące się w moczu bakterie nadają mu odczyn zasadowy. To zaś przyspiesza proces wytrącania się soli wapnia, niezbędnych do powstania kamieni. 

W moczu osoby zdrowej istnieją ponadto naturalne substancje, których zadaniem jest niedopuszczenie do powstawania osadów (tzw. inhibitory). Z różnych przyczyn mogą one jednak nie spełniać swoich funkcji prawidłowo.

Ze względu na rodzaj substancji budulcowych kamieni możemy wyróżnić jej następujące rodzaje:

• kamica szczawianowa (kamienie zbudowane ze szczawianu);
  
• kamica moczanowa (kamienie zbudowane z kwasu moczowego)
  
• kamica fosforanowa (kamienie zbudowane z fosforanu wapnia);
  
• kamica cystowa (przyczyną jej powstawania są cysty w nerkach).
  

Jak zadbać o nerki? Zobaczcie:

Jakie są przyczyny kamicy nerkowej?

Bezpośrednia przyczyna powstawania kamicy nie jest znana. Nie sposób dokładnie wytłumaczyć, dlaczego jedne osoby mają tendencję do odkładania się kamieni, a inne nie. Można jednak wyróżnić następujące czynniki wpływające na wzrost ryzyka zachorowania:

• odwodnienie (przyjmowanie zbyt małej ilości płynów, przebywanie w gorącym klimacie, przegrzanie organizmu itp.);
  
• nieprawidłowy skład moczu (zwłaszcza podwyższone stężenie kwasu moczowego, fosforanów, szczawianów itp.);
  
• skłonność do nawracających infekcji bakteryjnych i stanów zapalnych w obrębie układu moczowo-płciowego;
  
• niektóre choroby nerek;
  
• stosowanie niektórych leków (zwłaszcza substancji z dużą dawką wapnia, witaminy C lub D);
  
• długotrwałe przebywanie w jednej pozycji, unieruchomienie;
  
• długotrwałe powstrzymywanie moczu (zastój moczu);
  
• przypadki występowania kamicy nerkowej w rodzinie.
  

Na rozwój kamicy wpływają także czynniki genetyczne. Istnieje również bardzo duże prawdopodobieństwo (do 50%), że kamienie wystąpią ponownie u osoby, która już wcześniej leczyła się na kamicę.

Kamica nerkowa: objawy

Kamica nerkowa może mieć przebieg bezobjawowy, wówczas osoba chora dowiaduje się o niej z reguły przypadkowo, np. podczas badania ultrasonograficznego (USG), wykonywanego w celu zdiagnozowania innych schorzeń. Kamienie zaczynają dawać dolegliwości bólowe, dopiero gdy próbują uwolnić się z wnętrza kielicha nerkowego do przewodu moczowego. Powodują wówczas zablokowanie moczu, silny ból oraz obrzęk nerki.

Zobacz też: Objaw Goldframa w schorzeniach nerek

Do najbardziej rozpoznawalnych objawów kamicy nerkowej należą:

• ataki kolki nerkowej (silny ból z okolicy brzucha lub boku);
  
• parcie na mocz, częste oddawanie bardzo małych ilości moczu; utrudnione lub uniemożliwione oddawanie moczu;
  
• nudności, wymioty;
  
• osłabienie, uczucie niepokoju, bladość;
  
• gorączka, dreszcze, spadki ciśnienia tętniczego, możliwe omdlenia;
  
• zmiana zabarwienia moczu: krwiomocz.
  

Kolka nerkowa daje na tyle silne dolegliwości bólowe, że na ogół trudno je wytrzymać – niezbędne jest wezwanie pomocy medycznej lub natychmiastowe zgłoszenie się na izbę przyjęć i zażycie specjalistycznych leków uśmierzających ból. Kolka nerkowa ma jednak tendencję do nawracania.

Diagnoza i leczenie kamicy nerkowej

Nawet 70% zachorowań na kamicę można wyleczyć farmakologicznie. W rzadkich przypadkach zaawansowanej postaci choroby niezbędne jest operacyjne usunięcie kamieni. Istnieją także mniej inwazyjne metody leczenia, które polegają na rozdrabnianiu kamieni wewnątrz organizmu, a następnie usuwaniu ich. 

Jak wygląda operacja wycięcia nerki wraz z czopem żylnym? Zobaczcie:

Zobacz też: Scyntygrafia nerek - na czym polega?

Do tego typu metod należy między innymi tzw. litotrypsja przezustrojowa – zabieg polegający na rozbiciu kamienia przy użyciu tzw. fali wstrząsowej. Wykonywany jest w warunkach ambulatoryjnych. Rozbity kamień jest następnie w sposób naturalny wydalany przez organizm z moczem. U chorych z kamicą nerkową zalecana jest ponadto odpowiednia dieta oraz codzienne przyjmowanie dużej ilości płynów: ok. 2,5 l na dobę.